Động lực cho nghiên cứu bền vững
TS. Chu Đức Hà - Giảng viên Trường Đại học Công nghệ, Đại học Quốc gia Hà Nội, Gương mặt trẻ Việt Nam triển vọng năm 2022 nhìn nhận, nhiều dự án khoa học tại Việt Nam bị ràng buộc bởi tư duy "nghiên cứu phải có kết quả ngay", khiến các nhà khoa học gặp khó khăn khi theo đuổi các công trình dài hạn. Nghị quyết 57 đã thay đổi cách tiếp cận này khi nhấn mạnh rằng nghiên cứu khoa học có thể có độ trễ, nhưng điều đó không đồng nghĩa với việc kém hiệu quả.
Ở Việt Nam, nếu chỉ tập trung vào các nghiên cứu ngắn hạn, chúng ta sẽ mãi đi sau các quốc gia phát triển và khó có thể tạo ra những đột phá mang tính chiến lược.
"Việc chấp nhận độ trễ trong nghiên cứu khoa học mà Nghị quyết 57 nhấn mạnh có ý nghĩa rất lớn, đây chính là điều kiện tiên quyết để phát triển các lĩnh vực có tính kế thừa cao, như công nghệ sinh học, chọn tạo giống cây trồng thích ứng với biến đổi khí hậu", TS. Chu Đức Hà nói.
Mặt khác, các nghiên cứu nông nghiệp thường kéo dài hàng chục năm, đi qua nhiều giai đoạn thử nghiệm khác nhau. Nếu không có chính sách hỗ trợ dài hạn, các nghiên cứu này sẽ dễ bị bỏ dở giữa chừng, gây lãng phí nguồn lực và tri thức.
Vì vậy, TS. Hà mong rằng, Chính phủ sẽ thiết lập cơ chế tài trợ theo từng giai đoạn, giúp đảm bảo sự liên tục của các công trình nghiên cứu dài hạn. Cơ chế này sẽ giúp các nhóm nghiên cứu có thể nhận tài trợ theo tiến độ thực tế, tránh tình trạng mất tài trợ giữa chừng.
 |
| TS. Chu Đức Hà |
Tận dụng tri thức liên ngành
TS. Phan Duy Anh - Trường Đại học Bách khoa (ĐHQG TPHCM), Phó Chủ nhiệm CLB Các nhà khoa học trẻ TPHCM cho rằng, sự kết hợp giữa khoa học kỹ thuật và khoa học xã hội nhân văn là vô cùng quan trọng, đảm bảo rằng thành quả của công nghệ được sử dụng một cách có trách nhiệm và mang lại lợi ích cho toàn xã hội.
 |
| TS. Phan Duy Anh |
Vì vậy, tiến sĩ trẻ muốn đề xuất tới Chính phủ tăng tỉ lệ đầu tư công cho khoa học và công nghệ gắn liền với khuyến khích đầu tư từ khu vực tư nhân. Có thể xây dựng các quỹ đầu tư mạo hiểm, quỹ đổi mới sáng tạo để hỗ trợ các dự án khởi nghiệp và doanh nghiệp công nghệ. Tạo môi trường thuận lợi để doanh nghiệp tư nhân đầu tư vào R&D thông qua các chính sách ưu đãi thuế, hỗ trợ tín dụng. "Thậm chí, nên dỡ bỏ trần 10% thu nhập tính thuế và quy định cơ chế quản lý quỹ của doanh nghiệp thông thoáng hơn, vì doanh nghiệp Việt Nam hầu hết là doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ, cần nguồn tài chính lớn để chuyển đổi số và đổi mới công nghệ", TS. Duy Anh nói.
Chính phủ đẩy mạnh đầu tư xây dựng hạ tầng mạng lưới băng thông rộng, trung tâm dữ liệu và các nền tảng công nghệ số. Thúc đẩy phát triển các công nghệ 5G, 6G và Internet vạn vật (IoT). Đầu tư xây dựng các trung tâm nghiên cứu và phát triển công nghệ cao, các phòng thí nghiệm hiện đại.
"Đặc biệt, cần hoàn thiện, tạo môi trường pháp lý thuận lợi. Xây dựng và hoàn thiện các văn bản pháp luật về sở hữu trí tuệ, chuyển giao công nghệ, đầu tư công nghệ cao. Đơn giản hóa các thủ tục hành chính liên quan đến hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo", TS. Duy Anh nói.
Đảm bảo chất lượng cán bộ công chức thực thi nhiệm vụ số
Chuyển đổi số không chỉ đơn thuần là việc ứng dụng công nghệ, mà còn là sự đổi mới tư duy và phương thức vận hành của bộ máy hành chính công. Vì vậy, TS. Lê Trần Phước Mai Hoàng - Giảng viên Trung tâm Đào tạo và Nghiên cứu Quản lý công, Trường Đại học Quốc tế, Đại học Quốc gia TPHCM cho rằng, đội ngũ cán bộ, công chức cần được đào tạo chuyên sâu về công nghệ số, nâng cao năng lực thích ứng với sự thay đổi không ngừng của hệ thống.
Chính phủ có thể triển khai các chương trình đào tạo chuyên biệt về trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), điện toán đám mây (Cloud Computing) và các công nghệ cốt lõi khác nhằm trang bị cho cán bộ, công chức nền tảng kiến thức vững chắc và khả năng ứng dụng hiệu quả vào thực tiễn công việc.
Bên cạnh đó, cần xây dựng cơ chế đánh giá năng lực định kỳ, tiếp nhận phản hồi từ người dân một cách chủ động và xử lý các ý kiến đóng góp một cách nhanh chóng, hiệu quả. Điều này không chỉ giúp nâng cao chất lượng dịch vụ công mà còn thể hiện sự trân trọng đối với ý kiến của người dân, đảm bảo rằng chính phủ luôn lắng nghe và cải tiến để phục vụ tốt hơn.
Đặc biệt, đối với đội ngũ cán bộ phụ trách xử lý hồ sơ trực tuyến trên các cổng dịch vụ công, cần tránh tình trạng phức tạp hóa quy trình, gây mất thời gian cho người dân khi phải thực hiện lại nhiều lần một thủ tục đơn giản. Đồng thời, cần đảm bảo đường dây hỗ trợ (hotline) hoạt động hiệu quả, tránh tình trạng người dân không nhận được sự trợ giúp kịp thời từ cán bộ phụ trách.
Hơn nữa, trong bối cảnh chuyển đổi số, trí tuệ cảm xúc của cán bộ, công chức đóng vai trò quan trọng. Đội ngũ thực thi nhiệm vụ cần đặt mình vào vị trí của người dân, giao tiếp với thái độ thân thiện, chuyên nghiệp, tránh gây cảm giác xa cách hoặc quan liêu.
Việc xây dựng hệ thống đánh giá minh bạch, sử dụng công nghệ để theo dõi hiệu suất làm việc không chỉ nâng cao trách nhiệm của cán bộ, công chức mà còn góp phần cải thiện hiệu quả hoạt động của toàn bộ hệ thống hành chính công.
 |
TS. Mai Hoàng là nữ tiến sĩ duy nhất trong 9 nhà khoa học nhận giải thưởng Khuê Văn Các năm 2024. |
"Quá trình phát triển Chính phủ điện tử và hướng tới Chính phủ số cần đi đôi với việc đồng bộ hệ thống công nghệ và quy trình hành chính, giảm thiểu tối đa thủ tục giấy tờ, đơn giản hóa quy trình nhằm tạo thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp. Tránh tình trạng dịch vụ công trực tuyến nhưng vẫn yêu cầu công dân phải nộp hồ sơ bản cứng hoặc ký trực tiếp tại cơ quan hành chính", TS. Mai Hoàng nói
Một trong những cải tiến cần thiết là bổ sung chức năng “Bổ sung hồ sơ” trên các dịch vụ công trực tuyến, đặc biệt là đối với các dịch vụ của Bộ Công an, nhằm hạn chế việc công dân phải đăng ký lại hồ sơ từ đầu chỉ vì thiếu một phần tài liệu.
Ngoài ra, Chính phủ cần ban hành các chính sách hỗ trợ và khuyến khích doanh nghiệp ứng dụng công nghệ vào hoạt động kinh doanh, tạo động lực lan tỏa tri thức và kinh nghiệm thực tiễn đến các doanh nghiệp khác thông qua các mô hình điển hình (benchmarking). Ví dụ, việc triển khai các mô hình mẫu về ứng dụng năng lượng tái tạo trong sản xuất và vận hành doanh nghiệp không chỉ giúp nâng cao năng suất lao động mà còn góp phần thúc đẩy nền kinh tế số và phát triển bền vững.
