Anh Lanh, mới đó thôi mà…

Tổng Biên tập Thời báo KTSG Võ Như Lanh (giữa) cùng Thủ tướng Võ Văn Kiệt (bìa phải)

Nhỏ nhắn. Nói năng khẽ khàng. Giọng Quảng Nam nhưng nghe nhẹ. Không máy ảnh chuyên dụng, túi, bị kềnh càng. Kè kè bên chỉ là cái túi nhỏ. Tôi biết trong túi anh Lanh đó có ba thứ cũng nho nhỏ, cuốn sổ, cái máy ảnh và chiếc máy ghi âm. 

Chỉ là vài lần gặp thoáng đây đó. Có cảm giác anh khó gần, nhưng chả phải. Có lẽ là lần đầu được chuyện với anh dài dài… Rủ rỉ chuyện với Võ Như Lanh là một cái thú. Chuyện nối chuyện từ chặng nghỉ hạ cánh kỹ thuật ở sân bay Narita của Nhật rồi lai rai từ miền Tây sang miền Đông Hoa Kỳ. Đi cả chuyên cơ lẫn máy bay nội địa của nước Mỹ. Chặng cuối là Canada.

Có thể mình là kẻ lắm lời khi bộc bạch cùng anh những ấn tượng về cái tựa bài những năm xa hồi anh mới làm TBT tờ Tuổi Trẻ đoàn thanh niên còn thì không còn Giám đốc Nguyễn Minh Xuân khi đó viết về cuộc đấu tranh chống tiêu cực của đoàn viên thanh niên xa cảng miền Tây để đối lại thách thức của tay giám đốc Nguyễn Minh Xuân Xuân này còn thì đoàn thanh niên không! Ấn tượng nữa, hình như tôi chưa được đọc bài báo nào ký tên Võ Như Lanh? Nhưng, ông ký giả họ Võ kiêm TBT như một thứ nội công thâm hậu đã biết ẩn mình đi để kết nối chỉ đạo anh em đồng nghiệp liên tục xây và giữ thương hiệu cho những tờ báo mà mình phụ trách? Có lẽ trong dân báo Sài Gòn, nhiều người biết Võ Như Lanh là người thân gần nhất với các vị Nguyễn Văn Linh, Võ Văn Kiệt? Nhưng dấu ấn về Đổi mới về những đột phá nghiệp vụ trực tiếp với các vị này chưa bao giờ thấy Võ Như Lanh chia sẻ cùng bạn đọc. Trong khi đó có người chỉ gặp một lần đã khoe ầm trên mặt báo! Có vị chơi hẳn một hồi ký…

Có một việc mà trong chuyến đi ấy cũng như sau này tôi không gạn được là nghe nói Võ Như Lanh lãnh tụ chủ chốt của phong trào sinh viên Sài Gòn được trao trả năm 1973, anh đã được cử sang Pháp để làm một công việc gì đó về tuyên vận? Nhưng trước sau gì, Võ Như Lanh cũng thường trực cái cười lành thôi chuyện chi đã qua thì cứ cho nó qua…

Nhưng anh cũng là người rộng lòng, cởi mở… Không biết cách nào anh biết tôi trước đó đã có một buổi ăn sáng lân sang trưa với nhà báo Chánh Trinh tức Lý Quý Chung, nguyên là dân biểu Sài Gòn trước năm 1975. Anh đã chia sẻ với tôi những thông tin cần thiết để khi có viết bài thì tránh lầm lẫn vì anh thẳng thắn rằng, thời kỳ đó nhiều người không rành!

Lặng lẽ, kín tiếng… Nhưng bữa thăm Tổng hành dinh Microsoft và trực tiếp nghe Bill Gates chuyện trò, vì thời gian eo hẹp khi buộc phải rời sự kiện ai cũng xuýt xoa. Các ký giả chậm hẳn lại những nhịp chân, có ai đó than, hình như cái người ít nói nhất là anh Lanh lần đầu tiên mà cũng có thể là lần cuối… 

Mọi người cả cười. Mặc dầu câu ấy cứ gơ gở?

Có mặt ở phòng báo chí Nhà Trắng, khác với tụi tôi ngó nghiêng tò mò, anh lanh lẹ trao đổi gì đó với phóng viên vài hãng thông tấn phương Tây nổi tiếng chuyên cắm chốt tại Tòa Bạch Ốc để theo dõi đưa tin về các sự kiện xảy ra ở đây. Riêng tôi biết ơn anh Lanh nhiều lắm bởi anh đã bất ngờ giới thiệu cho tôi tiếp xúc với một phóng viên kỳ cựu gốc Việt là ông Bội Hoàn Vũ, PV hãng CBS News đã từng có 36 năm trực tin ở phòng báo chí Nhà Trắng.

Thời gian ở Washington DC lại trùng với ngày báo chí 21/6. Ông Lê Thanh Hải khi đó là chủ tịch thành phố HCM, thành viên chính thức đã có sáng kiến tổ chức cuộc gặp nhỏ giữa Thủ tướng cùng các thành viên đoàn thăm với nhóm báo chí tháp tùng. Thủ tướng Phan Văn Khải khi đó đã mời anh Lanh phát biểu nhưng anh cười, từ chối…

Phòng tôi ở lại kề với phòng anh Lanh ở chung với Nguyễn Anh Tuấn khi đó là TBT Vietnamnet. Bây giờ ngẫm lại mới thấy những khoảng thời gian ngắn ngủi cùng những câu chuyện vô tiền khoáng hậu với hai tay tổ trong nghề là đáng nhớ đáng kể?   

Mới đó mà đã 9 năm. 

Mà những TBT dạng Võ Như Lanh cứ lần lượt, khi đột ngột dần khuất?