Sáng ngày 8/8, tại Hà Nội, Liên minh Đổi mới Công nghiệp thịt lợn Trung Quốc – ASEAN, Công ty Triển lãm công nghiệp chăn nuôi lợn thế giới phối hợp tổ chức “Diễn đàn đổi mới ngành chăn nuôi lợn Trung Quốc – Việt Nam”.
“Diễn đàn đổi mới ngành chăn nuôi lợn Việt Nam – Trung Quốc” quy tụ 200 khách mời là các chuyên gia, học giả hàng đầu, nhà quản lý, doanh nghiệp, trang trại chăn nuôi của hai nước nhằm tăng cường hợp tác, chia sẻ công nghệ và kinh nghiệm trong quản lý Dịch tả lợn châu Phi, chăn nuôi thông minh, chăn nuôi nhà tầng góp phần hướng tới ngành chăn nuôi bền vững và hiệu quả nhất.
Diễn đàn có sự hỗ trợ học thuật từ Trường Đại học Quảng Tây (Trung Quốc), Học viện Nông nghiệp Việt Nam, Đại học Nông Lâm TP. Hồ Chí Minh và hỗ trợ truyền thông từ Tạp chí Chăn nuôi Việt Nam.
Việt Nam – Trung Quốc: Từ tương đồng đến hợp tác chiến lược
Phát biểu khai mạc, TS. Nguyễn Xuân Dương, Chủ tịch Hội Chăn nuôi Việt Nam, nhấn mạnh những nét tương đồng nổi bật giữa hai quốc gia. Việt Nam và Trung Quốc đều là láng giềng tại khu vực châu Á – Thái Bình Dương, có tốc độ tăng trưởng kinh tế nhanh, nhu cầu tiêu thụ sản phẩm chăn nuôi lớn. Về quy mô, Trung Quốc dẫn đầu thế giới với khoảng 640 triệu con lợn, trong đó hơn 40 triệu lợn nái; Việt Nam đứng thứ 6 với khoảng 60 triệu lợn thịt và hơn 2,5 triệu lợn nái. Ngoài ra, đàn thủy cầm của Việt Nam hiện đứng thứ hai thế giới, chỉ sau Trung Quốc.
Sự đa dạng sinh học và cơ cấu kinh tế – xã hội tương đồng giúp ngành chăn nuôi hai nước duy trì gần như đầy đủ các loại vật nuôi phổ biến, từ gia súc lớn, gia cầm, ong, tằm đến những vật nuôi đặc thù. Tuy nhiên, thịt lợn vẫn giữ vị trí số 1 trong cơ cấu tiêu dùng của cả hai quốc gia, vừa mang yếu tố văn hóa, vừa là nguồn cung protein quan trọng.
Dù vậy, Việt Nam và Trung Quốc vẫn đối diện nhiều thách thức chung. Cả hai phụ thuộc lớn vào nguyên liệu thức ăn chăn nuôi nhập khẩu, đặc biệt là ngô, đậu tương, khô dầu, bột thịt, bột xương. Đặc biệt, dịch tả lợn châu Phi (ASF) từng gây thiệt hại nghiêm trọng: Trung Quốc bùng phát dịch năm 2018, Việt Nam vào năm 2019. Những biến cố này buộc ngành chăn nuôi phải tái cấu trúc, chuyển hướng sang mô hình an toàn sinh học.
Trung Quốc đã sớm ứng dụng các công nghệ tiên tiến như “trại thông minh”, “trại an toàn sinh học”, nhanh chóng khôi phục tổng đàn và duy trì vị trí dẫn đầu. Việt Nam dù khởi động muộn hơn nhưng đang tăng tốc mạnh mẽ, đặc biệt từ khi hội nhập quốc tế đầu thập niên 1990. Nếu như những năm 1990 Việt Nam mới bắt đầu thu hút đầu tư nước ngoài từ các tập đoàn như C.P, Proconco, Guyomarc’h…, thì Trung Quốc đã hình thành hệ thống doanh nghiệp nội địa quy mô lớn như Newhope, Ehope…
TS. Nguyễn Xuân Dương kỳ vọng, diễn đàn lần này sẽ tạo cơ hội để hai bên trao đổi sâu về kỹ thuật chăn nuôi tiên tiến, quản trị giống, dinh dưỡng, kiểm soát dịch bệnh, quản lý tiểu khí hậu chuồng trại và đặc biệt là ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong giám sát an toàn sinh học. Ông nhấn mạnh: “Khoa học – công nghệ không lựa chọn quốc gia, nhưng mỗi nước, mỗi doanh nghiệp cần chọn giải pháp phù hợp thực tiễn để đạt hiệu quả tối ưu. Hợp tác Việt Nam – Trung Quốc sẽ mang lại lợi ích chung và thúc đẩy ngành chăn nuôi lợn phát triển bền vững.”
PGS.TS Lê Văn Phan bổ sung, thách thức lớn nhất của chăn nuôi lợn Việt Nam là quy mô hộ nhỏ lẻ còn chiếm tỷ lệ lớn, khó kiểm soát dịch bệnh. Do đó, phát hiện sớm và tuân thủ nghiêm các biện pháp an toàn sinh học là ưu tiên hàng đầu, kết hợp xét nghiệm định kỳ, tiêm phòng đầy đủ để nâng cao miễn dịch cho đàn lợn và ngăn chặn lây lan chéo.
Trung Quốc: Từ công nghệ chọn giống đến mô hình trang trại nhà tầng
GS.TS Triệu Cẩm Thượng cho biết, riêng tại Quảng Tây – một trong những trung tâm chăn nuôi lớn nhất Trung Quốc – 16/20 tập đoàn chăn nuôi lợn lớn nhất đã đặt cơ sở sản xuất. Năm 2024, có 10 doanh nghiệp tại tỉnh đạt sản lượng trên 1 triệu con/năm, trong đó 6 doanh nghiệp vượt 2 triệu con. Tổng đàn lợn nái sinh sản của nhóm dẫn đầu đạt hơn 1,13 triệu con, chiếm 50% toàn tỉnh, sản lượng xuất chuồng chiếm hơn 83%.
Hệ thống giống của Quảng Tây cũng thuộc hàng tiên tiến nhất, với 173 trại giống được cấp phép, 4 trại giống hạt nhân cấp quốc gia và 2 trạm đực giống hạt nhân. Riêng tỉnh này sở hữu 1.603 đực giống hạt nhân, tương đương 29,7% toàn quốc – một tỷ lệ rất cao.
Dù đứng đầu thế giới về tổng đàn, Trung Quốc vẫn đối diện thách thức: tỷ lệ tái phát ASF tại các tỉnh biên giới năm 2024 vẫn ở mức 8%, nguyên liệu thức ăn chăn nuôi nhập khẩu chiếm trên 85% (đặc biệt là khô đậu nành), chi phí tuân thủ tiêu chuẩn môi trường GB 18596-2023 tăng 15-20%, và biến đổi khí hậu gây sốc nhiệt cho đàn lợn.
Để thích ứng, Trung Quốc đẩy mạnh nghiên cứu công nghệ chọn giống và chuồng trại hiện đại. Nổi bật là chip gen mật độ cao T100K – nâng chuẩn phân tích từ 55K lên 100K, giúp sàng lọc gen chính xác, tự động hóa cao và giảm chi phí. Đặc biệt, các nhà khoa học nước này đã lai tạo thành công giống lợn chỉnh sửa gen kháng bệnh tai xanh, có thể kháng hoàn toàn các chủng virus độc lực cao, được chứng nhận an toàn sinh học và không phát thải mầm bệnh ra môi trường.
Một điểm sáng khác là mô hình trang trại nhà tầng mà ông Wei Jiangcheng, Tổng Giám đốc Công ty Công nghệ Yingzi Quảng Châu, giới thiệu. Khác với trang trại truyền thống, mô hình này tổ chức sản xuất theo chiều cao, tích hợp khép kín từ sản xuất thức ăn, nhân giống, nuôi thương phẩm, giết mổ, chế biến đến thương mại. Cách bố trí này giúp giảm lưu lượng ra vào, hạn chế tiếp xúc giữa người – vật nuôi – môi trường, đồng thời áp dụng hệ thống thông gió tách biệt để cắt đứt đường lây truyền dịch bệnh.
Công nghệ quản lý trang trại kết hợp phần cứng – phần mềm thông minh cho phép tự động hóa tới 80% quy trình, giảm nhân công, tối ưu chi phí và kết nối dữ liệu trực tuyến theo thời gian thực. Mô hình này không chỉ tiết kiệm đất, tăng hiệu quả sử dụng thức ăn mà còn ổn định giá trị đàn lợn, nâng cao khả năng cung ứng thực phẩm an toàn.
Diễn đàn lần này không chỉ là nơi chia sẻ kinh nghiệm và giới thiệu công nghệ mới, mà còn mở ra hướng đi dài hạn cho ngành chăn nuôi lợn khu vực. Việc tăng cường hợp tác, ứng dụng khoa học – công nghệ, quản lý an toàn sinh học và bảo vệ môi trường sẽ giúp hình thành chuỗi sản xuất thịt lợn hiện đại, đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế và nhu cầu ngày càng cao của thị trường.
Với tinh thần đổi mới và liên kết, các cam kết tại diễn đàn được kỳ vọng sẽ nhanh chóng chuyển hóa thành những dự án cụ thể, giúp ngành chăn nuôi lợn tiến tới mục tiêu an toàn, hiệu quả và phát triển bền vững, giữ vững vị thế trên bản đồ chăn nuôi toàn cầu trong thập kỷ tới.