Uống sữa = béo phì?
Giữa tháng 10/2015, lễ khởi động chương trình “Sữa học đường - Vì tầm vóc Việt” đã được tổ chức tại Hà Nội, kéo theo nhiều ý kiến trái chiều từ dư luận.
Theo đó, các nhà hoạch định chính sách cho rằng: trẻ em lứa tuổi học đường ở Việt Nam, nhất là trẻ ở độ tuổi từ 2 đến 12 tuổi có tỷ lệ suy dinh dưỡng, thấp còi còn khá lớn, đặc biệt là ở khu vực nông thôn, miền núi. Chính vì vậy, chương trình “Sữa học đường - Vì tầm vóc Việt” sẽ nhằm nâng cao tầm vóc, thể lực người Việt. Tuy nhiên, sau khi thông tin này công bố, trên nhiều diễn đàn và các facebook cá nhân đã diễn ra những tranh luận gay gắt về việc: liệu sữa có thể giúp trẻ em nâng cao thể lực, cụ thể là chiều cao hay không.
Trong các ý kiến này, đáng chú ý nhất là thông tin từ tài khoản Facebook khá nối tiếng: H.C.T.L.H với nhận định: “Để tăng chiều cao mà chọn uống sữa là một sai lầm nghiêm trọng: 1 cốc sữa = 1,5 bát cơm nên càng uống sữa càng béo phì, dẫn đến cốt hóa xương sớm, dừng phát triển chiều cao sớm, lão hóa sớm, người càng "vuông". Bò và hươu cao cổ có uống sữa của chúng để lấy canxi không? Vậy chúng lấy canxi từ đâu?”
Với lập luận trên, thông tin này đã thu hút được hàng trăm ý kiến trao đổi, bình luận cũng như nhận được rất nhiều hưởng ứng. Những người đồng tình cho rằng sự thực thì sữa không thể giúp trẻ tăng chiều cao mà chỉ khiến trẻ béo phì. Chính việc quảng cáo mập mờ, đưa thông tin không chính xác của các nhà sản xuất sữa đã khiến hầu hết mọi người lầm tưởng vào “quyền lực” của sữa và không ngần ngại chi hầu bao.
Vì thế, nếu tiến hành chương trình “Sữa học đường - Vì tầm vóc Việt” nghĩa là đang cổ súy cho quan điểm: sữa có thể giúp trẻ tăng chiều cao. Do vậy, để tỏ thái độ không đồng tình, nhiều ý kiến cho rằng sẽ không cho con tham gia vào chương trình này.
Chị Nguyễn Thị Hiền (Ba Đình, Hà Nội) chia sẻ: “Trước nay, mình vẫn nghĩ càng cho con uống sữa nhiều thì càng giúp bé nâng cao tầm vóc nên dù kinh tế có đôi chút eo hẹp, vợ chồng vẫn cố sức đảm bảo cho con 2 ly sữa/ngày. Giờ đọc được thông tin này thì hoang mang quá. Nói thật, bé nhà mình cũng hơi mập một tí”.
Chung nỗi niềm với chị Hiền, chị Mai Thu Lệ (Q.7, TP. Hồ Chí Minh) trăn trở: “Giờ nhiều nguồn thông tin quá nên chả biết thực hư thế nào. Cắt sữa của con thì không đành lòng, nhưng cứ để uống thì cũng hơi lăn tăn”.
Thông tin không chính xác
Đó là ý kiến của Tiến sĩ, bác sĩ Hồ Thu Mai - Trưởng khoa Dinh dưỡng, Bệnh viện đa khoa quốc tế Vinmec, Hà Nội sau khi xem xét các ý kiến cho rằng: sữa không khiến trẻ cao, mà chỉ khiến trẻ “vuông”. Bà cho rằng, dù một ly sữa cung cấp giá trị năng lượng bằng 1,5 bát cơm thì khả năng gây béo phì của cơm vẫn cao hơn, bởi bản chất của tinh bột là tích mỡ.
Vẫn theo Tiến sĩ Mai, sữa và các chế phẩm từ sữa là nguồn dinh dưỡng lý tưởng cho con người. Việc uống sữa thường xuyên và đúng cách sẽ giúp chúng ta có một cơ thể khỏe mạnh. Không chỉ chứa đầy đủ các nhóm chất cần thiết cho cơ thể như: protein, lipit, vitamin và các khoáng chất khác, sữa còn là nguồn cung cấp canxi lý tưởng – một yếu tố quan trọng góp phần giúp trẻ phát triển chiều cao.
Tất nhiên, điều này không có nghĩa là chỉ cần uống sữa thì trẻ sẽ có thể phát triển được tầm vóc như ý muốn mà bên cạnh đó vẫn cần chế độ dinh dưỡng cân đối, hoạt động thể chất khoa học và ngủ đủ giấc. Tuy nhiên, với chế độ dinh dưỡng còn chưa hợp lý như hiện nay của phần lớn trẻ em Việt, sữa vẫn được coi là thực phẩm giúp nâng cao tầm vóc.
Thực tế, không chỉ có sữa bò mới có nhiều canxi mà hầu hết các loại sữa đều như vậy, nên nếu muốn, bạn có thể bổ sung canxi cho bé từ các loại sữa có nguồn gốc thực vật như sữa ngô, sữa đậu nành... Theo đó, trẻ em nên uống khoảng 300-500ml sữa/ngày tùy theo độ tuổi. Với trẻ có thể trạng bình thường, thậm chí hơi mập một chút, bạn có thể cho trẻ uống sữa không đường hoặc tách béo để không bị tích trữ quá nhiều năng lượng.
Về ý kiến: “bò và hươu cao cổ có uống sữa của chúng để lấy canxi đâu mà sao tầm vóc của chúng lại to đến vậy”, tiến sĩ Mai cho rằng không thể đem thể trạng của người với các loại động vật này so sánh với nhau. Nếu nói như vậy không khác gì cho rằng bò và hươu cao lớn hơn người là do chế độ dinh dưỡng của chúng tốt hơn. Vấn đề này thuộc về cấu tạo sinh học của từng loài chứ không liên quan đến chuyện có uống sữa hay không.
Với nhận định trẻ uống sữa nhiều có thể dẫn đến vôi hóa xương do thừa canxi, từ đó làm giảm tốc độ phát triển chiều cao, Tiến sĩ Mai cho rằng thông tin này thực tế cũng không đáng tin cậy.
Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), nhu cầu canxi của trẻ từ 4-6 tuổi là 600mg, từ 7-9 tuổi là 700mg/ngày; từ 9-11 tuổi là 1.000mg/ngày. Điều này có nghĩa là càng lớn, trẻ càng cần nhiều canxi để phát triển xương. Trong khi đó, nếu uống khoảng 2 ly sữa/ngày (tương đương 400ml), trẻ mới được bổ sung khoảng 400mg canxi, chưa đáp ứng được một nửa lượng canxi thiết yếu (vì thực chất, cơ thể không hấp thu được toàn bộ lượng canxi từ thực phẩm). Với chế độ dinh dưỡng còn nhiều hạn chế của trẻ em Việt hiện nay, nếu nói rằng uống nhiều sữa sẽ khiến trẻ bị vôi hóa xương do thừa canxi là điều chưa hợp lý.
