Tục nhảy vào lửa đầu năm mới của dân tộc nào?

17/02/2021 | 15:19

TPO - Người dân tộc này có nền văn hóa lịch sử phong phú, trong đó, tục nhảy lửa thường diễn ra vào đầu năm mới.

1. Dân tộc nào sau đây có tục nhảy vào lửa đầu năm mới?

icon

Dân tộc Dao
icon

Dân tộc Tày
icon

Dân tộc Thái

Câu trả lời đúng là đáp án A: Người Dao (các tên gọi khác là Mán, Đông, Trại, Dìu Miền, Kim Miền...) là một trong 54 dân tộc của Việt Nam. Theo kết quả nghiên cứu của đề án Sưu tầm kiểm kê kho sách cổ người Dao do tiến sĩ Trần Hữu Sơn chủ trì, dân tộc này có nguồn gốc từ đảo Hải Nam (Trung Quốc), bắt đầu di cư sang Việt Nam vào thời Lê khoảng cuối thế kỷ 17. Người dân tộc Dao, sống chủ yếu ở biên giới Việt - Trung, Việt - Lào và một số tỉnh trung du, ven biển Bắc Bộ. Địa phương tập trung đông người Dao cư trú nhất là Hà Giang, Tuyên Quang, Lào Cai, Yên Bái, Quảng Ninh, Cao Bằng... Người Dao có nền văn hóa lịch sử phong phú, với nhiều phong tục tập quán mang màu sắc tín ngưỡng. Trong đó, tục nhảy lửa, thường diễn ra vào đầu năm mới (không cố định ngày nào). Nghi thức này nhằm tạ ơn thần Lửa đã mang lại sự ấm áp, vụ mùa bội thu, vừa để cầu thần linh phù hộ cho năm mới nhiều may mắn, xua đuổi tà ma, bệnh tật. Lễ nhảy lửa được tổ chức trên khoảng sân rộng với sự tham gia của các thầy cúng và chỉ nam thanh niên mới được nhảy lửa, số lượng từ 4 trở lên và là số chẵn. Buổi lễ bắt đầu bằng những bài nhảy xung quanh đống lửa to, thầy cúng làm lễ tạ ơn thần, nam thanh niên ngồi hầu lễ miệng đọc thần chú. Khi đống củi đã trở thành đống than hồng rừng rực cháy, thầy cúng xin quẻ âm dương. Nếu được thần lửa đồng ý, các chàng trai với đôi chân trần bật nhảy vào đống lửa, dùng tay bốc tung đám than hồng ra tứ phía. Mỗi người thường nhảy lửa 3-4 phút sau đó tiếp tục nhảy lò cò về làm lễ tại bàn thờ trước khi trở lại bình thường, chân tay không bỏng rát. Theo quan niệm của người Dao, việc nhảy vào lửa để xua đi nỗi sợ hãi và chỉ người mạnh mẽ mới nhảy được vào đống lửa thiêng. Những người tham gia vào nghi thức này luôn nhận được sự thán phục, ngưỡng mộ của cộng đồng.

2. Đàn ông dân tộc Dao chỉ được công nhận sự trưởng thành khi nào?

icon

Đã trải qua lễ nhảy lửa
icon

Đã trải qua lễ cấp sắc

3. Người Dao có tục thờ cúng chó với ý nghĩa gì sau đây?

icon

Là tổ tiên của người Dao
icon

Là loài vật không thể thiếu trong gia đình người Dao

4. Trong đám cưới, cô dâu người Dao trước khi vào nhà chồng phải bước qua một sải dây chăng ngoài cửa với ý nghĩa gì?

icon

Trừ tà ma
icon

Ngăn chặn điều xấu theo cô dâu vào nhà

Câu trả lời đúng là đáp án B: Theo sách Tìm về cội nguồn văn hóa núi, trai gái người Dao có quyền tự do chọn bạn đời tâm đầu ý hợp. Khi đôi lứa đã tình cảm mặn nồng, họ mạc nhà trai có trách nhiệm đi hỏi vợ cho con/cháu mình. Trong lễ dạm ngõ, nhà trai sẽ đem đến đôi quả cau già, 6 cặp lá trầu không, 12 tờ tiền giấy. Đặt lễ vật lên bàn thờ nhà gái, đại diện nhà trai sẽ khấn xin được làm thủ tục cưới, cầu cho đôi trai gái may mắn, tốt lành, trong đời không gặp hổ, gặp ma, hoặc gặp điều xấu. Một tháng trước ngày cưới, nhà trai đem lễ tới nhà gái để báo ngày giờ tổ chức. Từ lúc đó, cô dâu không được đi đâu mà ở nhà chuẩn bị trang phục cưới và đồ tùy thân mang về nhà chồng. Vào ngày cưới, nhà trai tổ chức đoàn đón dâu gồm một người uy tín trong dòng họ dẫn đầu cùng hai phù dâu, hai phù rể. Trước khi lên đường, thầy mo phải làm phép trừ tà ma, cầu bình an, chọn lối cho đôi vợ chồng trẻ cùng đoàn đón dâu trở về nhà. "Nhà trai chuẩn bị một cái lán trước nhà được quây kín để cô dâu, phù dâu chỉnh trang sắc phục, chờ giờ tốt để vào nhà chồng ra mắt họ mạc. Trong lúc chờ đợi ấy, thầy mo làm lễ trừ tà, câu an để đợi giờ dâu rể vào làm lễ gia tiên", sách viết. Ở một số nhóm người Dao, trước khi vào nhà chồng, cô dâu phải bước qua dải dây lưng do ông thầy chăng ở cửa ra vào dụng ý ngăn chặn những điều xấu lẻn theo cô dâu vào nhà. Sau đó cả cô dâu, chú rể đứng lên chiếc chiếu - vật được ví như chiếc giường hạnh phúc của đôi uyên ương được thầy cúng dùng phép biến hóa mà thành. Thầy cúng tiếp đó sẽ làm lễ cầu cho đôi trai gái kết duyên trăm năm hạnh phúc, con cháu đầy đàn.

5. Dân tộc thiểu số nào ở tỉnh Hà Giang có lễ cúng tổ tiên được công nhận là di sản văn hoá phi vật thể quốc gia?

icon

Dân tộc Tày
icon

Dân tộc Mường
icon

Dân tộc Lô Lô

Câu trả lời đúng là đáp án C: Lễ cúng tổ tiên của người Lô Lô ở xã Lũng Cú, huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang là di sản văn hoá phi vật thể thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng, được đưa vào danh mục Di sản văn hoá phi vật thể quốc gia năm 2012. Đây là nghi lễ cổ truyền của cộng đồng Lô Lô, thường được tổ chức hàng năm vào ngày 14/7 (âm lịch) tại các gia đình trưởng họ. Theo Hồ sơ di sản (tư liệu tại Cục Di sản văn hóa, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lich), khi gia đình Lô Lô có người chết 3-4 năm, con trưởng sẽ lập bàn thờ tổ tiên (ông tổ "duỳ khế") và rước hồn lên bàn thờ, lập bài vị hình người để thờ cúng. Bàn thờ này được đặt ở sát vách của gian giữa, đối diện cửa chính, có những hình nhân bằng gỗ cắm hoặc cài ở vách phía trên để tượng trưng cho linh hồn tổ tiên. Tuy mọi gia đình Lô Lô đều có ban thờ tổ tiên, nhưng lễ cúng tổ tiên lại thường được tổ chức tại nhà trưởng họ (thầu chư) và được dòng họ chuẩn bị trước cả năm. Theo lệ thường, khi làm lễ, trưởng họ sẽ là người đứng ra sắm lễ, các gia đình đóng góp theo khả năng. Lễ vật bắt buộc phải có để dâng cúng gồm: 1 con bò, 1 con lợn, 1 con gà, xôi, rượu, tiền vàng, đèn dầu, đôi trống đồng. Khi dòng họ có kế hoạch làm lễ, trưởng họ trực tiếp mời thầy cúng, cử một người đàn ông đi mượn trống đồng - bảo vật linh thiêng của cộng đồng về làm lễ. Nghệ nhân đánh trống đồng, người hóa trang thành người rừng (Ma cỏ) được dòng họ mời tham gia múa nghi lễ. Các Ma cỏ phải cùng nhau tìm loại cỏ Su choeo trên núi Chun ta (đỉnh núi có tên gọi là núi "Sống lưng") để bện quanh người thành trang phục che kín thân. Hoá trang xong, Ma cỏ sẽ nhảy múa cho đến khi kết thúc Lễ cúng tổ tiên. Lễ cúng tổ tiên hay lễ cúng tang ma cho người đã khuất của người Lô Lô bắt buộc phải có người "nhảy lễ" trong trang phục Ma cỏ.