GS Carlyle Thayer (Học viện Quốc phòng Úc) tối qua trao đổi với phóng viên Tiền Phong bên lề Đối thoại Shangri-La 2014 tại Singapore.
Ngày càng có nhiều nước trên thế giới phản đối việc Trung Quốc đặt giàn khoan Hải Dương 981 trái phép trong vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) và thềm lục địa của Việt Nam vì đó là hành động khiêu khích có chủ ý được chuẩn bị kỹ lưỡng, đe dọa hòa bình, an ninh và tự do hàng hải trong khu vực, vi phạm Công ước LHQ về Luật Biển và Tuyên bố về ứng xử của các bên trên biển Đông. Ông có ý kiến gì về vấn đề này?
Hành động phi pháp, hung hăng của Trung Quốc là chưa có tiền lệ. Trung Quốc nghĩ rằng không nước nào có thể chống lại các hành động của họ và Mỹ sẽ không có biện pháp thực tế nào. Trung Quốc sẽ không thảo luận các yêu sách chủ quyền lãnh thổ của họ.
Quan điểm của Bắc Kinh những vấn đề này là không thể thay đổi. Trung Quốc đã tự đặt mình lên trên luật pháp quốc tế. Giờ đây, nước này vừa đá bóng vừa thổi còi trong việc xác định các vấn đề chủ quyền.
Tại các diễn đàn khu vực và quốc tế cũng như trong các cuộc tiếp xúc song phương, Trung Quốc luôn nói rằng nước này đang “trỗi dậy hòa bình”, “có trách nhiệm cao”… với các đối tác và cộng đồng quốc tế. Tuy nhiên, nhiều hành động trên thực tế của Trung Quốc khiến cộng đồng quốc tế lo ngại, nhiều nước mất niềm tin, như đơn phương lập vùng nhận diện phòng không trên biển Hoa Đông, đặt trái phép giàn khoan trong EEZ và thềm lục địa của Việt Nam, đâm chìm tàu cá của ngư dân Việt Nam, bỏ mặc sự sống chết của các nạn nhân trôi dạt trên biển… Ông lý giải sự mâu thuẫn này của Trung Quốc như thế nào, tại sao Trung Quốc lại ngang ngược đến vậy?
Trung Quốc đang đánh tín hiệu rằng nước này đã trở thành một siêu cường ở Đông Á. Giới lãnh đạo chóp bu của Trung Quốc đã quyết định đánh đắm chính sách tái cân bằng của Mỹ và trừng phạt các nước Đông Nam Á dám chống lại họ. Trung Quốc đang sử dụng các phương pháp gây hấn, chỉ thiếu nước xung đột vũ trang.
Trong khi đó, Mỹ không có lợi ích trực tiếp liên quan, nhiều nước ở Đông Nam Á muốn gìn giữ quan hệ kinh tế tốt đẹp với Trung Quốc nên sẽ im lặng.
Trung Quốc vừa di chuyển giàn khoan Hải Dương 981, nhưng vị trí mới vẫn nằm trong thềm lục địa của Việt Nam. Ông đánh giá như thế nào về hành động này và dự đoán những bước đi tiếp theo của Trung Quốc?
Trung Quốc đã dịch chuyển giàn khoan tới khu vực mới. Trung Quốc sẽ tiếp tục làm như vậy cho đến giữa tháng 8. Nếu Trung Quốc tìm thấy dầu hoặc khí, họ sẽ che miệng giếng và đưa giàn khoan nhỏ hơn vào khu vực đó, đồng thời đưa các tàu đến bảo vệ.
Năm sau, Trung Quốc sẽ tiếp tục làm như vậy cho đến khi họ giành được quyền kiểm soát biển Đông. Trung Quốc trông chờ Việt Nam phản ứng thái quá để họ có cớ gây thiệt hại nặng nề cho Việt Nam.
