Với sự phát triển của xã hội chiều cao của thế hệ trẻ Việt Nam ngày càng tăng lên góp phần cải thiện vóc dáng của giống nòi. Tuy nhiên, trên thực tế vẫn còn nhiều trẻ khi đến tuổi trưởng thành vẫn bị giới hạn về mặt chiều cao do các yếu tố khác nhau.
Để hỗ trợ can thiệp về tăng trưởng chiều cao cho trẻ, từ năm 2017 đến nay Bệnh viện Nguyễn Tri Phương TPHCM đã liên tiếp tổ chức các chương trình khám tầm soát chậm tăng trưởng chiều cao miễn phí cho bệnh nhi. TS.BS Lê Cao Phương Duy, Phó Giám đốc bệnh viện cho biết, trong số hơn 1.700 trẻ được tầm soát thì có nhiều trẻ chậm tăng trưởng do các nguyên nhân di truyền, dinh dưỡng, môi trường sống, chế độ sinh hoạt, thể dục thể thao. Đặc biệt, bệnh viện đã phát hiện 140 trẻ bị thiếu hormone tăng trưởng (GH). Đây là nguyên nhân khiến nhiều trẻ khi đến tuổi trưởng thành chỉ đạt chiều cao dưới 145 cm.
Phân tích chuyên môn của TS Phương Duy chỉ ra, thiếu GH là một rối loạn nội tiết phổ biến (chiếm tỷ lệ khoảng 1/3.000 - 1/4.000 trẻ). Trong cơ thể người, GH được tiết ra từ tuyến yên ở não. GH đóng vai trò quan trọng lên sự phát triển của hệ cơ xương, quyết định chiều cao của cơ thể; đồng thời GH còn tác động lên chức năng chuyển hóa của cơ thể bao gồm sự phân bố dịch, chuyển hóa lipid, prorein, cacbohydrate, sức cơ và hệ tim mạch. Thiếu GH ở trẻ em có thể đơn độc hoặc đi kèm với sự thiếu hụt các hormone tuyến yên khác.
 |
Sau nhiều năm khám tầm soát, Bệnh viện Nguyễn Tri Phương đã phát hiện và đang điều trị thành công cho hơn 100 trẻ bị thiếu hormone tăng trưởng |
Đây là một trong những nguyên nhân chính gây chậm tăng trưởng chiều cao ở trẻ. Tình trạng này xảy ra khi cơ thể gặp vấn đề về sản xuất và phóng thích hormone tăng trưởng không đủ. Trẻ bị thiếu GH có thể do bẩm sinh hoặc mắc phải do tổn thương tuyến yên, chấn thương đầu nặng, u não hoặc nhiễm trùng dạng viêm màng não và viêm não. Trong một số trường hợp việc thiếu GH không xác định được nguyên nhân.
Trẻ thiếu GH sẽ có chiều cao thấp hơn so với tuổi (dưới 2-3 độ lệch chuẩn dựa trên biểu đồ tăng trưởng). Chiều cao hạn chế không chỉ ảnh hưởng đến công việc, cuộc sống sau này của trẻ mà còn khiến tâm lý của trẻ bị ảnh hưởng vì sự mặc cảm, tự ti khi so mình với bạn bè cùng lứa tuổi.
BS Trần Thị Ngọc Anh, khoa Nội tiết bệnh viện Nguyễn Tri Phương cho biết: “Nếu trẻ chậm cao do thiếu GH, việc điều trị cần được thực hiện sớm, tốt nhất là trong giai đoạn từ 4-13 tuổi. Nếu để qua tuổi dậy thì, thường là sau 13 tuổi, khi các sụn xương trẻ đóng lại, việc điều trị sẽ không còn hiệu quả. Phương pháp điều trị được thực hiện bằng giải pháp bổ sung GH cho trẻ. Đây cũng là giải pháp được chỉ định cho trẻ chậm cao do suy thận mạn, hội chứng Turner, hội chứng Prader-Willi, trẻ sinh ra có chiều cao thấp so với tuổi thai (SGA), lùn vô căn (GHD, ISS)”.
Mục tiêu của điều trị thiếu GH là giúp trẻ tăng chiều cao càng gần mức bình thường càng tốt. Hiện tại, bệnh viện Nguyễn Tri Phương cũng đang điều trị cho khoảng hơn 100 trẻ chậm tăng trưởng do thiếu GH. Trẻ đáp ứng điều trị tốt có thể tăng từ 8-12cm/năm”.
Để phát hiện và can thiệp sớm các bệnh lý liên quan đến tăng trưởng chiều cao đặc biệt là nhóm trẻ bị thiếu GH, bác sĩ khuyến cáo phụ huynh cần quan tâm đến tốc độ tăng chiều cao của con mình ở mọi độ tuổi. Với trẻ nhỏ, cha mẹ nên đo chiều cao cho trẻ 3 tháng/lần. Thông thường, trẻ mới sinh có chiều cao 48-52cm, trong năm đầu bé tăng khoảng 20-25cm, sang năm thứ 2 tăng 12cm, năm thứ 3 tăng 10 cm, năm thứ 4 tăng 7cm.
Từ 4 tuổi đến 11 tuổi, trẻ sẽ tăng trung bình 4-6cm/năm. Nếu trẻ không đạt mức tăng trưởng chiều cao bình thường trên, cha mẹ cần đưa trẻ đi khám, tầm soát chậm tăng trưởng chiều cao để được chẩn đoán sớm, can thiệp kịp thời.
