Ung thư, bệnh tật, khiến người dân Tam Hải vốn cách trở lại càng khốn khó hơn.
Xã Tam Hải bao quanh bởi sông Trường Giang và biển cả, điểm gần đất liền nhất 400m, điểm cách xa đất liền nhất 5km. Tam Hải có 2.463 hộ với 8.246 nhân khẩu (trong đó có 260 hộ nghèo), hơn 80% người dân địa phương làm nghề đánh bắt và nuôi trồng thủy sản. Qua sông Trường Giang, vào xã đảo Tam Hải, nhiều người không khỏi rùng mình bởi cảnh nhà cửa nằm chen chúc với những nấm mồ.
Thôn Đông Tuần rộng khoảng hơn 1 km2 nhưng có tới 700 hộ dân chen chúc sống xen kẽ giữa hàng trăm ngôi mồ. Mồ mới đắp, mồ cũ bao quanh những ngôi nhà thấp lè tè trên nền đất cát, mỗi trận gió lớn, cát thổi tung, tưởng chừng như hất tung những nấm mồ. Cạnh những nấm mồ là những giếng nước, vì thiếu nước nên mấy chục năm qua người dân vẫn sử dụng nước giếng để ăn uống và sinh hoạt.
Các bậc cao niên trong làng Đông Tuần cho biết, trong chiến tranh, cả khu vực Đông Tuần và các thôn lân cận là nghĩa địa chôn binh lính.
Ông Trần Quốc Khôi, Trưởng thôn Đông Tuần cho biết: tính trung bình mỗi hộ dân chỉ có 150m2 đất, quỹ đất không có nên buộc lòng người sống và người chết phải sống chen lấn nhau. Sống chung với nghĩa trang, mồ mả lâu ngày cũng quen, nhưng lo nhất vẫn là ung thư bệnh tật ngày càng tăng.
Theo Phó Chủ tịch xã Tam Hải Phan Như Thường, tuy sống giữa mênh mông nước, gọi là xã đảo tuy nhiên về mặt hành chính Tam Hải vẫn chưa được công nhận là xã đảo. UBND tỉnh Quảng Nam đã kiến nghị bộ ngành Trung ương công nhận Tam Hải là xã đảo để người dân hưởng các chính sách ưu đãi của Nhà nước, địa phương phát triển kinh tế - xã hội nhưng chưa được.
Theo thống kê của Trạm xá xã Tam Hải, từ năm 2009 đến cuối năm 2013 trên địa bàn xã có 68 người chết vì ung thư dạ dày, gan… Trong đó, thôn Đông Tuần có hơn 20 người.
Bà Phạm Thị Thiện, Trạm trưởng Trạm y tế xã Tam Hải cho biết: Đáng lo ngại nhất thời gian gần đây số người trẻ tuổi mắc các bệnh nan y, ung thư tăng. Người dân Tam Hải nhất là người dân thôn Đông Tuần đào giếng cạnh mồ mả, nước múc lên tuy trong nhưng để lắng thì chuyển qua màu vàng. Biết ô nhiễm nhưng vẫn phải dùng vì thiếu nước.
Ông Phan Như Thường, Phó Chủ tịch UBND xã Tam Hải cho hay: Từng có dự án quy hoạch khu du lịch sinh thái ở Tam Hải và nghĩa trang, mồ mả sẽ được di dời qua xã Tam Anh. Nhưng đến nay dự án đã dừng lại nên việc quy hoạch nghĩa địa cũng không thực hiện được, trong khi đó diện tích đất không đủ rộng, số hộ nuôi tôm thẻ chân trắng ngày càng nhiều, chiếm đi một phần diện tích đất nghĩa địa.
