Lá chắn Cù lao
Cù lao Bắc Phước ở xã Triệu Phước, huyện Triệu Phong tứ bề được bao lấy bởi 2 con sông Hiếu và Thạch Hãn rộng chừng 4 cây số vuông từng là ốc đảo biệt lập với khí hậu khắc nghiệt, thiên nhiên hà khắc bất lợi. Mùa nắng, người dân quay quắt trong sương muối, xâm nhập mặn, thiếu nước sinh hoạt trầm trọng. Mùa mưa, lũ từ thượng nguồn hung dữ đổ về kết hợp với sóng biển, triều cường dâng cao khiến cù lao chao đảo trong biển nước. Cuộc sống người dân chìm trong khó khăn, phập phồng nỗi lo mỗi độ mưa bão về.
Hôm dẫn chúng tôi về Bắc Phước, Chủ tịch UBND xã Triệu Phước Nguyễn Văn Vui bảo, người dân nơi đây chỉ vơi bớt nỗi lo lúc tuyến đê biển dài 7,8 km bao quanh thôn được đầu tư, xây dựng. Tuyến đê kiên cố rộng 5 mét được xây dựng trên nền đê cũ người dân Bắc Phước bao đời cần cù vật lộn đào đắp thủ công. Để giữ tuyến đê mạch sống này, vào năm 2009, được sự hỗ trợ từ Chương trình mục tiêu quốc gia về nâng cấp và bảo vệ đê điều của Trung ương, rừng ngập mặn bằng cây bần chua ra đời, và đến nay rừng bần chua đã được mở rộng vượt con số 40 ha đang sinh trưởng phát triển tốt.
 |
Ông Trương Quang Lĩnh là người góp phần bảo vệ rừng bần chua và giữ chân cánh chim trời |
Bác Trương Kiểu, một cao niên của Bắc Phước tường tận rằng, cây bần chua ở cù lao này đa phần trồng nơi cửa sông. Lâu nay dân nơi đây ví cánh rừng bần chua này như “bức tường xanh” chắn sóng, ngăn mặn và chống sạt lở cho tuyến đê biển. Rừng bần chua Bắc Phước còn tạo cảnh quan đẹp, góp phần điều hòa, cân bằng môi trường sinh thái. Bác Kiểu phấn chấn, từ ngày có tuyến đê biển và rừng bần chua, mọi bất lợi từ thiên nhiên trước đó dường như được đẩy lùi, đời sống của hơn 340 hộ dân với gần 1.500 nhân khẩu ở Bắc Phước ngày mỗi khởi sắc.
“Những cánh rừng ngập mặn hình thành sẽ đóng vai trò làm “bình phong” che chắn nơi cửa sông, tạo môi trường thuận lợi cho các loài thủy sản sinh sống, góp phần tăng tính đa dạng sinh học trong khu vực. Rừng ngập mặn sẽ tăng cường độ che phủ, giảm thiểu tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu góp phần bảo vệ cộng đồng dân cư trong vùng trước thiên tai, bão lũ”.
Giám đốc Sở NN-PTNT Quảng Trị HỒ XUÂN HÒE
Trưởng thôn Bắc Phước Trương Xuân Luật bảo, những năm qua rừng bần chua ở cù lao này được giao trực tiếp cho các chủ đầm nuôi thủy sản quản lý, bảo vệ. Hiểu được tầm quan trọng của rừng bần chua mang lại trong đời sống nên ý thức bảo vệ của người dân rất cao, đến nay chưa ghi nhận vụ việc đáng tiếc nào ảnh hưởng đến sự tồn vong của cánh rừng ngập mặn này.
Tổ ấm chim trời
Bữa chúng tôi về Bắc Phước, trời chớm thu trong veo. Bên những ruộng lúa trĩu hạt vàng chuẩn bị vào vụ gặt là những vuông tôm đang phơi khô chờ mùa nuôi mới. Từng đàn cò trắng, diệc xám, sáo sậu... nối nhau lả cánh trên không trung. Thấp thoáng nơi cửa sông Hiếu sông Thạch Hãn là cảnh người dân chèo ghe nương theo con nước bạc mưu sinh. Cảnh vật làng quê nơi cù lao Bắc Phước yên bình quá!
Trong năm 2021, Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Quảng Trị đã triển khai trồng mới hơn 43 ha rừng ngập mặn tại các cửa sông Bến Hải, Thạch Hãn thuộc 5 xã của huyện Vĩnh Linh, Gio Linh và Triệu Phong. Qua theo dõi, số diện tích được trồng đang sinh trưởng, phát triển rất tốt.
Bám theo xe máy Trưởng thôn Luật một vòng trên tuyến đê biển kiên cố bao quanh cù lao Bắc Phước, chúng tôi dừng lại đầm Hà Khôống. Đây là nơi nuôi trồng, khai thác thủy hải sản của gia đình ông Trương Quang Lĩnh với diện tích 22 ha. Ông Lĩnh đang xô chiếc ghe nhỏ nương theo con nước thả lưới, đặt lừ bắt tôm cua cá. Thấy khách, ông xởi lởi: “Mời mấy anh lên ghe, tui chở ngó rừng bần chua một lúc cho biết”. Cứ thế, ghe xuôi theo dòng nước bạc. Chiều về, thủy triều rút, nước chỉ sâu ngang lưng quần. Từng đàn chim trời những cò trắng, diệc xám, triết... sà xuống kiếm ăn trên những ụ đất nổi giữa đầm Hà Khôống. Chén no, chúng lại bay lên đậu trắng trên ngọn bần chua. Ông Lĩnh bảo, ở đây không chỉ có chim mà còn có cả vịt trời sinh sống, mỗi đàn lên hàng chục con. “Sở dĩ loài chim trời ríu rít gắn bó với rừng bần chua Bắc Phước bởi chúng luôn được bảo vệ nghiêm ngặt và có nguồn thức ăn dồi dào”.
 |
Nhiều năm nay cò trắng tìm về trú ngụ ở rừng bần chua cù lao Bắc Phước |
Ông Lĩnh bảo, ngày trước chưa có rừng bần chua, ở cù lao Bắc Phước chim trời rất hiếm, song lúc rừng bần chua hình thành, chim trời kéo về trú ngụ rất đông. Nhiều loài chim còn ở lại làm tổ, đẻ con nên số lượng ngày càng tăng. Rừng bần chua Bắc Phước hiện có hàng ngàn con chim trú ngụ ổn định. Mùa mưa bão, số lượng chim di cư tìm về trú ngụ lên đến hàng chục ngàn con. Chúng đậu trắng rừng bần chua, trong đó có cả nhiều loài chim quý hiếm có trong Sách đỏ”.
Trưởng thôn Luật bảo, trước đây lúc đàn chim mới tìm về trú ngụ ở rừng bần chua, một số người đã lợi dụng đêm tối để săn bắt. Mỗi lần nghe đàn chim đập cánh nháo nhác bay, kêu bầy vang trời, các chủ đầm lại chèo ghe ra ngăn chặn, xua đuổi. Sau nhiều lần đứng ra giải thích, quyết liệt bảo vệ cánh chim trời, đến nay không còn ai tìm đến săn bắt nữa. Không những các chủ đầm mà mỗi người dân Bắc Phước đều có ý thức bảo vệ chim trời. Người cù lao luôn dặn nhau, chim có đậu thì đất mới lành, phải tạo môi trường tốt để níu giữ chân chúng.
