Ông nói: Như báo Tiền Phong phản ánh có tình trạng tác giả là giảng viên cơ hữu của trường này nhưng đứng tên bài báo của trường khác - không phải là kết quả của việc hợp tác nghiên cứu khoa học nghiêm túc mà là biến tướng của việc mua - bán bài báo khoa học. Quan điểm nhất quán của Bộ GD&ĐT là bất cứ một hình thức biến tướng nào từ trao đổi, hợp tác trong nghiên cứu thành mua - bán các bài báo khoa học đều không thể chấp nhận trong nghiên cứu khoa học và cần phải được phê phán vì đó không phải là nghiên cứu khoa học thực chất. Liêm chính trong nghiên cứu khoa học cần đảm bảo 4 nguyên tắc: trung thực, trách nhiệm, công bằng và minh bạch.
Trong Luật Giáo dục, Luật Giáo dục đại học chưa có bất kỳ quy định nào liên quan liêm chính khoa học trong các cơ sở giáo dục đại học. Vậy thời gian tới, Bộ GD&ĐT có đặt ra vấn đề này để đưa vào luật không?
Trong Luật Giáo dục đại học và Luật Khoa học và công nghệ đều đã có những quy định về trách nhiệm và trung thực trong nghiên cứu. Tuy nhiên, luật không thể quy định quá chi tiết đối với những nội dung có tính quy tắc về đạo đức. Kinh nghiệm quốc tế cho thấy các trường đại học đều phải đưa ra những quy định chi tiết, rõ ràng để tạo ra ranh giới không thể vi phạm về liêm chính khoa học. Đồng thời đẩy mạnh giáo dục, nâng cao nhận thức về liêm chính khoa học, góp phần hình thành văn hóa liêm chính trong nghiên cứu một cách thực chất.
Thời gian qua, Bộ đã chỉ đạo cơ sở giáo dục đại học thực hiện nghiêm túc công khai, minh bạch tiềm lực khoa học công nghệ và kết quả nghiên cứu, thực hiện trách nhiệm giải trình theo quy định của Luật Giáo dục đại học; đồng thời đã trình Chính phủ dự thảo Nghị định quy định về hoạt động khoa học và công nghệ trong cơ sở giáo dục đại học, trong đó có quy định về trách nhiệm của cơ sở giáo dục đại học đảm bảo liêm chính học thuật và đạo đức nghiên cứu trong hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo; các cơ sở giáo dục đại học phải có trách nhiệm thực hiện chống sao chép, đạo văn, gian lận trong khoa học, mua bán bài báo khoa học và các hành vi vi phạm liêm chính học thuật.
Trong khi chưa có quy định mang tính pháp lý, Bộ GD&ĐT có khuyến cáo gì cho các trường đại học về liêm chính khoa học?
Thời gian tới, Bộ GD&ĐT sẽ yêu cầu các cơ sở giáo dục đại học thực hiện công khai, minh bạch về hoạt động khoa học và công nghệ trong bối cảnh đẩy mạnh chuyển đổi số trong ngành. Các nội dung cần đưa lên website như: nhân lực cơ hữu, cộng tác viên nghiên cứu, tài chính cho hoạt động nghiên cứu, danh mục đề tài, nhiệm vụ nghiên cứu các cấp, lý lịch khoa học của cán bộ cơ hữu, danh sách cộng tác viên và các học giả mời, học giả hợp tác, các ấn phẩm khoa học dưới dạng bài báo khoa học, sáng chế, giải pháp hữu ích, sách chuyên khảo, các hội thảo khoa học… cần được cập nhật thường xuyên để mọi người có thể dễ dàng truy cập, tra cứu.
Cơ sở giáo dục đại học cần xây dựng quy định cụ thể về liêm chính học thuật, trong đó công khai và minh bạch trong hoạt động khoa học và công nghệ là yếu tố cốt lõi, trách nhiệm giải trình với xã hội là yếu tố đảm bảo uy tín để xây dựng một nền khoa học thực chất vì sự phát triển bền vững của giáo dục đại học.
Cảm ơn ông.
