Trả lời phỏng vấn báo chí, Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Delfin Lorenzana nói rằng, Trung Quốc cuối cùng sẽ chiếm đóng lâu dài trên bãi cạn Scarborough. Sau khi Bắc Kinh đã xây nhiều đảo nhân tạo trên biển Đông và lắp đặt cơ sở quân sự trên đó, giới phân tích cho rằng, làm tương tự trên Scarborough có thể giúp Trung Quốc kiểm soát quân sự hiệu quả trên vùng biển tranh chấp - điều mà Mỹ nói họ chưa chuẩn bị để chấp nhận.
“Họ xâm phạm”, ông Lorenzana nói về vụ đối đầu với Trung Quốc năm 2012 khiến các tàu Philippines bị đẩy khỏi bãi cạn Scarborough. “Họ đang cố chiếm Scarborough. Đối với chúng tôi, đó là điều không thể chấp nhận”, ông Lorenzana tuyên bố. “Nếu chúng tôi để mặc, họ sẽ xây. Điều đó rất phiền phức. Phiền phức hơn nhiều so với đá Chữ Thập vì Scarborough rất gần chúng tôi”, ông Lorenzana nói.
Một tiền đồn quân sự trên Scarborough được coi như bước đi thực tế lớn cuối cùng để Trung Quốc kiểm soát vùng biển này. Tiền đồn này sẽ giúp các máy bay chiến đấu và tên lửa của Trung Quốc dễ dàng tấn công của các lực lượng Mỹ đồn trú ở Philippines. Scarborough cũng giúp kiểm soát cửa ra phía đông bắc của biển Đông, nên việc quân đội Trung Quốc chiếm giữ tiền đồn ở đó có thể ngăn chặn hải quân các nước khác sử dụng vùng biển này.
Ông Lorenzana nói rằng, Trung Quốc cải tạo và xây dựng các đảo là để kiểm soát biển Đông. “Đó có thể là chiến lược của họ nhằm đối phó bất kỳ cường quốc nào tiến vào biển Đông vì họ tin rằng biển Đông - giống như ao nhà của họ - thuộc về họ”, Bộ trưởng Quốc phòng Philippines nói.
Chính quyền mới của Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết họ sẽ đáp trả bất kỳ nỗ lực nào của Trung Quốc nhằm tăng cường quyền kiểm soát biển Đông. Trong buổi điều trần trước Thượng viện Mỹ để được chấp nhận bổ nhiệm, Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson nói Mỹ sẽ không để Trung Quốc vào các đảo họ chiếm trên biển Đông và giới phân tích cho rằng, điều này cần đến vũ lực, hành động chiến tranh. Ông Lorenzana cho rằng, phát biểu của ông Tillerson “rất phiền phức”, và Philippines sẽ trở thành chiến trường nếu xung đột nổ ra giữa hai cường quốc.
Bộ trưởng Quốc phòng Philippines nói rằng, Trung Quốc cố xây dựng trên Scarborough từ năm ngoái nhưng những cảnh báo từ Mỹ khiến họ dừng lại. “Đối với người Mỹ, đó là vạch đỏ. Vạch đỏ nghĩa là bạn không thể làm như vậy ở đó, nên họ (Trung Quốc) không làm”, ông nói. “Nếu chúng tôi có lực lượng quân sự mạnh ở đó (biển Đông), chúng tôi có thể ngăn chặn họ (Trung Quốc), nhưng chúng tôi không có. Tôi vẫn hy vọng trong tương lai sẽ có những người thấu tình đạt lý ở Bắc Kinh đến đây để thấy rằng bãi đó thuộc về chúng tôi”, ông Lorenzana nói.
Mỹ sẽ tiếp tục duy trì tự do hàng hải
Trong một tài liệu ghi lại những câu trả lời bằng văn bản của ông Tillerson trong buổi điều trần trước Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Mỹ diễn ra tháng trước, ông Tillerson cho rằng, Trung Quốc “không thể được phép sử dụng các đảo nhân tạo để cưỡng ép các nước láng giềng hoặc hạn chế tự do hàng hải hoặc tự do bay trên biển Đông”.
Ông khẳng định: “Mỹ sẽ tiếp tục duy trì tự do hàng hải và tự do bay bằng cách tiếp tục bay, đi tàu và hoạt động ở bất kỳ nơi nào luật quốc tế cho phép”.
Cũng trong các văn bản vừa bị rò rỉ này, ông Tillerson cho rằng, Mỹ và các đồng minh cần thiết phải có khả năng ngăn chặn Trung Quốc tiếp cận các đảo nhỏ khi xảy ra tình huống khẩn cấp. Ngoại trưởng Mỹ cũng tỏ ra ủng hộ một chính sách quyết liệt hơn của Mỹ đối với vùng nước tranh chấp trên biển Đông.
“Mỹ phải sẵn sàng chấp nhận rủi ro nếu cần để ngăn cản những hành động gây mất ổn định thêm nữa và tái bảo đảm với các đồng minh và đối tác rằng, Mỹ sẽ đứng bên họ để duy trì các quy tắc và luật lệ quốc tế”, ông Tillerson viết.
