Bất chấp tranh cãi dữ dội trên toàn thế giới, lễ khai mạc Thế vận hội mùa hè 2024 vẫn có những khoảnh khắc mang tính biểu tượng, xứng đáng được đi vào lịch sử Olympic. Một trong số đó là tiếng chuông ngân vang từ Nhà thờ Đức Bà Paris (Cathédrale Notre-Dame de Paris).
Đối với Paris và hơn 2 tỷ người Công giáo, khoảng khắc này đặc biệt ý nghĩa bởi đây là tiếng chuông đầu tiên của công trình kiến trúc nổi tiếng này sau hơn 5 năm, kể từ thời điểm nhà thờ suýt bị xóa sổ do hỏa hoạn.
 |
Toàn cảnh Nhà thờ Đức Bà Paris khi các vũ công biểu diễn trên Sông Seine trong lễ khai mạc Thế vận hội - Olympic Paris 2024 vào ngày 26/7. Ảnh: Getty Images. |
Vụ cháy phá hủy một phần công trình lịch sử
NBC News cho biết ngọn lửa bùng phát bên trong Nhà thờ Đức bà Paris vào khoảng 18h50 ngày 15/4/2019 và nhanh chóng lan rộng đến mức có thể nhìn thấy cột khói bốc lên từ khắp thành phố.
Khoảng 400 lính cứu hỏa được huy động đến hiện trường và làm việc suốt đêm mới dập tắt được hoàn toàn vụ cháy vào khoảng 9 giờ sau đó. Trong khoảng thời gian này, 2 cảnh sát và 1 lính cứu hỏa bị thương.
Hàng ngàn người dân Paris đã đổ ra bờ sông Seine cùng hàng triệu người theo dõi online trên toàn cầu bất lực chứng kiến một trong những địa điểm được ghé thăm nhiều nhất thế giới chìm trong biển lửa.
Tờ New York Times lúc bấy giờ đưa tin: “Ngọn lửa phá hủy toàn bộ gác mái của Nhà thờ Đức Bà, làm tan chảy lớp vỏ chì trên mái nhà và gây nguy hiểm nghiêm trọng đến sự ổn định của cấu trúc đá. Ngọn tháp cháy rụi và đổ sập xuống, tạo ra những lỗ hổng khổng lồ, nham nhở trên các mái vòm, khiến những khối kim loại nóng chảy và những chùm tia cháy đen rơi xuống bên dưới”.
Theo DW, mặt tiền phía tây với các tháp chính, tường của gian giữa, những cây cột và phần lớn của vòm trần cùng với các lối đi bên và hành lang gần chỗ ngồi của dàn hợp xướng trong nhà thờ vẫn ổn định. Nhiệt độ, khói, bồ hóng và nước chữa cháy ảnh hưởng đến đồ đạc trong nhà thờ, nhưng không có thiệt hại lớn.
 |
Người dân Paris đổ xô xuống đường theo dõi vụ cháy phá hủy một phần công trình gần 900 tuổi. Ảnh: Getty Images. |
Vào thời điểm đó, chuyên gia nhà thờ đến từ Đức Barbara Schock-Werner nói với DW may mắn mức độ phá hủy không nghiêm trọng như lo ngại ban đầu.
Theo nữ kiến trúc sư, bức tượng Gothic Madonna vẫn còn nguyên vẹn, mặc dù tòa tháp ở điểm giao nhau của công trình đổ sập ngay bên cạnh.
"Đó là phép màu của Nhà thờ Đức Bà", Schock-Werner chia sẻ.
Vụ cháy gây ra tổn thất lớn về mặt vật chất cho công trình được UNESCO công nhận. Theo BBC, chi phí sửa chữa nhà thờ ước tính tốn khoảng 650 triệu USD. Tuy nhiên, những tổn thất về giá trị văn hóa, tôn giáo và lịch sử là không thể đong đếm được.
Nguyên nhân chính xác của vụ cháy vẫn chưa được xác định một cách thuyết phục. Tuy vậy, nhà chức trách Pháp đưa ra 2 giả thuyết là do trục trặc điện hoặc tàn thuốc cháy dở. Các nhà điều tra thống nhất quan điểm vụ cháy không phải do cố tình đốt phá như một số người nghi vấn.
France 24 dẫn lời cảnh sát cho biết phát hiện bảy đầu lọc thuốc lá, có khả năng do công nhân cải tạo để lại mặc dù tòa nhà có lệnh cấm hút thuốc.
Trong khi đó, một bài báo của New York Times vào năm 2019 chỉ ra cảnh sát cũng điều tra hệ thống điện đặt ở gần ngọn tháp, kể cả hệ thống điều khiển chuông. Trước đó từng xảy ra tranh cãi về việc đưa yếu tố hiện đại vào tòa nhà cổ kính, bao gồm hệ thống chiếu sáng mới và quyết định đấu điện cho chuông bằng dầm gỗ khô.
 |
Bên trong Nhà thờ Đức Bà Paris sau vụ hỏa hoạn. Ảnh: Shutterstock. |
5 năm tái thiết Nhà thờ Đức bà Paris
Ngay sau vụ hỏa hoạn Tổng thống Pháp Emmanuel Macron tuyên bố sẽ cải tạo và xây dựng lại di tích thời trung cổ này trong vòng 5 năm. Ông nhấn mạnh khi hoàn thiện, công trình sẽ đẹp hơn trước.
Kinh phí không phải vấn đề phải bận tâm. Tính đến hiện tại, các cá nhân và tổ chức trên toàn thế giới đã quyên góp hơn 1 tỷ USD để khôi phục diện mạo ban đầu cho nhà thờ Công giáo 861 tuổi.
Ban đầu, Đại tướng Jean-Louis Georgelin, được giao nhiệm vụ chỉ đạo dự án tái thiết Nhà thờ Đức Bà Paris. Tuy nhiên, ông không thể hoàn thành trọng trách khi tử nạn trong chuyến leo núi ở tuổi 75. Thi thể ông được phát hiện đỉnh Valier thuộc dãy núi Pyrénées (biên giới Pháp và Tây Ban Nha) vào tháng 8/2023.
Sau đó, vị trí của ông Georgelin được chuyển giao cho Philippe Jost, kỹ sư quân sự cấp cao Pháp.
Theo Rebuilding Notre Dame de Paris (tổ chức chịu trách nhiệm bảo tồn và trùng tu Nhà thờ Đức Bà), gần 250 công ty và xưởng nghệ thuật trên khắp nước Pháp đảm nhận công việc phục hưng công trình. Trong số đó có thợ mộc, thợ xây, thợ giàn giáo, thợ điêu khắc, thợ mạ vàng, thợ làm kính và thậm chí cả thợ đóng đàn organ - đang phục chế 8.000 ống và 115 nút chặn của món nhạc cụ nổi tiếng của Nhà thờ Đức Bà, cây đàn organ lớn nhất ở Pháp.
 |
Gần 250 công ty và xưởng nghệ thuật trên khắp nước Pháp tham gia trùng tu Nhà thờ Đức Bà Paris. Ảnh: Reuters. |
Sau vụ hỏa hoạn năm 2019, hai năm đầu tiên được dành cho việc bảo vệ tòa nhà, hoàn thành các nghiên cứu dự án và trao thầu. Giai đoạn phục hồi chính thức bắt đầu vào tháng 9/2021.
Theo dự tính ban đầu, công việc trùng tu hoàn thành trước khai mạc Olympic Paris. Tuy nhiên, kế hoạch buộc phải lùi lại để đảm bảo mọi thứ hoàn hảo nhất có thể. Nhà thờ dự kiến mở cửa trở lại vào ngày 8/12.
Dẫu vậy, vào ngày 26/7, du khách đến thủ đô nước Pháp đã có thể thấy ngọn tháp cao chót vót của Nhà thờ Đức Bà sau khi dỡ bỏ giàn giáo xung quanh và được nghe tiếng chuông ngân vang. Trên đỉnh tháp, con gà trống vàng mới được tưởng tượng như phượng hoàng, biểu tượng của sự tái sinh.
CNN cho biết con gà trống cũ bị hư hại trong đống đổ nát vào năm 2019. Tuy vậy, những thứ bên trong nó là thánh tích của Thánh Denis và Thánh Geneviève cũng như một mảnh vương miện gai của Chúa Jesus vẫn còn nguyên vẹn. Chúng được đặt vào con gà trống mới cùng với một ống kín chứa tài liệu liệt kê 2.000 tên của những người tham gia tái thiết công trình. Tất cả được gắn lại trên ngọn tháp nhà thờ vào ngày 16/12/2023.
Một điểm đặc biệt khác là trên ngọn tháp bằng gỗ sồi, được trở về vị trí cũ vào ngày 8/12, có khắc tên Đại tướng Jean-Louis Georgelin quá cố.
Con gà trống cũ cùng 6 cửa kính bị thay thế chuyển chỗ vào bảo tàng mới dành riêng cho Nhà thờ Đức Bà.
"Đó sẽ là một bảo tàng nghệ thuật, bảo tàng lịch sử, bảo tàng mô tả công trường xây dựng của Nhà thờ Đức Bà Paris", Tổng thống Pháp nói.
Trước đó, vào ngày 13/12/2023, ông Jost phát biểu trước Quốc hội Pháp: "Vào thời điểm Thế vận hội diễn ra, chúng tôi hy vọng kịp tháo dỡ xong phần trên của đỉnh tháp và hoàn thiện hầu hết phần lợp mái, để người dân Paris và du khách từ khắp nơi trên thế giới có thể thấy nhà thờ đã gần được mở cửa trở lại như thế nào".
Ông nói thêm khoản tiền quyên góp không được chi cho việc tái thiết, mà còn được sử dụng để mang lại lợi ích cho nhà thờ theo những cách khác.
Trong cuộc họp với ủy ban Thượng viện Pháp vào cuối tháng 3, ông Jost cam kết hoàn thành công việc đúng thời hạn và trong gói ngân sách dự kiến.
 |
Các chuyên gia của Nhà thờ Cologne giúp đỡ cải tạo cửa sổ. Ảnh: DW. |
 |
Con gà trống vàng mới được đặt lên ngọn tháp nhà thờ vào tháng 12/2023. Ảnh: Picture alliance. |
