Yêu “nữ hoàng” từ cái nhìn đầu tiên
Văn phòng làm việc của Trung tâm Bảo tồn đa dạng sinh học Nước Việt xanh nằm sâu trong con đường nhỏ ở phường Thọ Quang (quận Sơn Trà) treo kín hình ảnh về Voọc chà vá chân nâu được các nhiếp ảnh gia và cán bộ nhân viên chụp trong những chuyến khảo sát thực tế. 8 cán bộ và nhân viên của trung tâm đều là những người trẻ và họ đều dành một tình yêu đặc biệt cho loài Voọc này.
Nữ phó giám đốc Lê Thị Trang năm nay vừa tròn 30 tuổi, thấp đậm, da cháy sạm vì những chuyến lặn lội rừng sâu để có thêm những tư liệu, hình ảnh và hiểu hơn về đời sống những gia đình Voọc. Tốt nghiệp đại học (ĐH) Bách khoa Đà Nẵng với tấm bằng kỹ sư nhưng rồi duyên cơ khiến cô gái trẻ yêu và gắn bó với công việc bảo tồn động vật nhiều năm qua.
“Ở Mỹ người ta chen chúc nhau đi xem thú nhưng họ rất ý thức, hạn chế cả việc nói năng, cười đùa để không ảnh hưởng đến môi trường sống của động vật. Ở mình, nhiều người chạy xe máy lên để ngắm Voọc, nói là tham quan nhưng đưa bia lên đó uống rồi về…”.
Phó Giám đốc Trung tâm Green Viet
Lê Thị Trang.
Trang kể lại, vào năm 2010, Trang gặp nhóm nghiên cứu Voọc của Hội động vật học Frankfurt tại Tây Nguyên. Lần đó, Trang theo chân đoàn nghiên cứu và bị hút hồn với vẻ đẹp, cuộc sống của những gia đình Voọc. Về Đà Nẵng trong những lần đi thực tế ở bán đảo Sơn Trà, cô bị ám ảnh bởi hình ảnh những gia đình Voọc chiều chiều ra ngắm hoàng hôn. Trang đọc ra trong ánh mắt đượm buồn của những chú Voọc ẩn chứa những lo lắng về nơi cư trú và những hiểm họa tác động từ bên ngoài. Ánh mắt đó thôi thúc Trang cùng nhóm cộng sự quyết tâm, góp sức để bảo vệ Voọc Sơn Trà.
Cùng tuổi, Bùi Văn Tuấn - Trưởng phòng nghiên cứu của GreenViet là chàng trai vui tính, dễ gần. Tốt nghiệp ĐH Sư phạm Đà Nẵng khoa Sinh môi trường, Tuấn lại yêu và gắn bó với công tác bảo tồn. Suốt gần 9 năm gắn bó với nghề, Tuấn dành hết thời gian cho công tác nghiên cứu về Voọc trên khắp cả nước.
Gia đình. Ảnh: Nguyễn Đăng Đệ 
Làm dáng. Ảnh: Minh Thạnh 
Vắt vẻo. Ảnh: Nguyễn Đình Hoàng Long “Có những chuyến bọn em đi nguyên cả tháng và phải mặc nguyên một bộ đồ. Voọc đi đâu mình theo đó, ăn ngủ lại trong rừng. Anh em nào sốt rét thì cõng xuống núi nhập viện, người còn lại tiếp tục theo chân. Khỏe mạnh lại tiếp tục lên núi, vì nếu bỏ dở sẽ uổng công sức của cả nhóm. Sống và chứng kiến những câu chuyện của những gia đình Voọc càng thấy thêm yêu chúng!”, Tuấn tâm sự.
Nhờ kiên trì đeo bám, nhiều gia đình Voọc ở Sơn Trà đã gần gũi và thân thiện hơn với Tuấn và anh em. Từ đó anh em trong nhóm có được kiến thức, hình ảnh và câu chuyện thú vị. Và cũng chính trong một lần theo chân Voọc họ quay được video clip tố cáo vụ phá rừng ở Sơn Trà cách đây hơn nửa năm giúp lực lượng chức năng Đà Nẵng kịp thời ngăn chặn và xử lý các đối tượng liên quan đến vụ việc.
Chuyến đi Mỹ bất ngờ
Trang và Tuấn vừa trở về sau chuyến học tập cách nghiên cứu, bảo tồn và giáo dục bảo vệ động vật kéo dài 45 ngày trên nước Mỹ. Trang bảo, đây là chuyến “du học” hết sức bất ngờ và bổ ích bởi là dịp được gặp nhiều chuyên gia, tích cóp thêm những kiến thức thực tế về bảo tồn linh trưởng. Cả hai được tham dự chuỗi tập huấn bảo tồn linh trưởng tại vườn thú lớn nhất thế giới San Diego, tham dự hội nghị quốc tế về bảo vệ linh trưởng…
 |
Tuấn và Trang chụp ảnh cùng bà Beth Molasky bên bức tranh Voọc do bà vẽ tặng cho GreenViet.
Để có được chuyến đi bổ ích cho 4 thành viên của trung tâm, Trang cho biết: Tất cả cũng là cơ duyên từ Voọc chà vá chân nâu của Sơn Trà mang lại. Trang kể lại, tổ chức may mắn gặp được Beth Molasky, người đàn bà quyền lực trong giới địa ốc của Mỹ nhưng lại có một tình yêu đặc biệt dành cho động vật hoang dã. Mấy năm trước, khi tới Sơn Trà, bà Beth Molasky gặp nhóm.
Chính câu chuyện về tình yêu động vật của bà đã truyền thêm nhiệt huyết cho anh em. Bà Beth Molasky dành một tình yêu rất đặc biệt cho loài Voọc ở Sơn Trà và tâm đắc với những gì mà trung tâm đang làm để bảo vệ loài vật này trước những nguy hại. Trước khi về lại Mỹ, bà hứa sẽ tài trợ cán bộ của trung tâm qua Mỹ để học tập. Vừa qua, khi sự kiện hội nghị quốc tế về bảo tồn linh trưởng diễn ra trên đất Mỹ, bà Beth Molasky đã lập tức tài trợ cho 4 người của trung tâm qua Mỹ học tập.
Trang cho biết: “Khi tham dự hội thảo quốc tế, anh em trong nhóm đã giới thiệu cho cả thế giới biết về Sơn Trà và hình ảnh loài linh trưởng trên bán đảo này. Đây là cơ hội quý, có một không hai, nên ai cũng say sưa quảng bá hết mình”.
Còn đối với Tuấn, những ngày ở Mỹ là những ngày hết sức quý giá. Ngoài những giờ học hỏi, trao đổi với chuyên gia tại các diễn đàn, Tuấn dành thời gian tham quan vườn thú và lùng sách. Tuấn còn tìm gặp được chuyên gia của các nước để tìm hiểu về thành công cũng như thất bại của họ trong công tác bảo tồn linh trưởng.
“Có 5 nguyên nhân cản trở công cuộc bảo tồn động vật hoang dã, đó là mất rừng, nạn săn bắt trái phép, suy giảm diện tích đất, nhận thức của người dân và thiếu sự hỗ trợ của chính quyền. Để bảo vệ được báu vật của mình, Đà Nẵng cần giải quyết tốt 5 vấn đề này”, Tuấn đúc kết.
“Ở Mỹ người ta chen chúc nhau đi xem thú nhưng họ rất ý thức, hạn chế cả việc nói năng, cười đùa để không ảnh hưởng đến môi trường sống của động vật. Ở mình, nhiều người chạy xe máy lên để ngắm Voọc, nói là tham quan nhưng đưa bia lên đó uống rồi về… Như thế đủ thấy mình phải học hỏi nhiều điều, dù rằng về điều kiện tự nhiên mình hơn hẳn họ”, Trang cho biết.
Đã đến lúc Sơn Trà mở cửa
Trang kể, qua Mỹ khi được giới thiệu về khu bảo tồn thiên nhiên Sơn Trà, các chuyên gia nghiên cứu, bảo tồn linh trưởng quốc tế đều mơ ước đất nước họ có những khu bảo tồn như vậy. Bởi các khu bảo tồn nổi tiếng thế giới hiện tại đều phải trải qua khoảng 40 năm mới có được môi trường tự nhiên để nuôi dưỡng các loài thú quý hiếm.
Trong khi đó, Sơn Trà của Đà Nẵng là khu bảo tồn hoàn toàn tự nhiên, không cần đầu tư xây dựng gì cả. Ở Mỹ cũng như nhiều nước trên thế giới, môi trường tự nhiên của họ rất khô hạn, không đa dạng nhưng công tác bảo tồn động vật hoang dã lại cực tốt. Không những vậy, khi tuyên truyền, giảng dạy, họ đều có những con số, dẫn chứng khoa học cụ thể và thường gắn vào những câu chuyện điển hình chứ không nói suông cho xong.
 |
Bùi Văn Tuấn và cuốn sách quý mang về từ Mỹ để nghiên cứu.
Theo Tuấn và Trang, Voọc chà vá chân nâu vừa được chọn làm biểu tượng của Đà Nẵng tại APEC 2017 đây là cơ hội thuận lợi để quảng bá hình ảnh đất nước, con người Đà Nẵng cũng như Voọc chà vá chân nâu.
Đã là hình ảnh thì phải bảo vệ chuyên nghiệp và đến cùng. Khi thành công, Sơn Trà có thể là hình mẫu cho các khu bảo tồn của các địa phương khác trên cả nước. Và đến lúc Đà Nẵng nên mở cửa Sơn Trà để các nhà khoa học trên thế giới về đây thực hiện các dự án nghiên cứu đa dạng sinh học ở bán đảo này. Việc này vừa giúp bảo tồn được động vật quý hiếm ở đây, vừa giúp người dân phát triển kinh tế du lịch và bảo vệ rừng.
“Madagascar là quốc đảo nhỏ, nghèo ở Ấn Độ Dương. Nhưng từ khi phát hiện loài vượn cáo quý hiếm ở quốc đảo này thì mọi việc đã khác đi. Tất cả đều nhờ việc họ mở cửa đón các chuyên gia, nhà nghiên cứu tham gia cùng bảo tồn và phát triển du lịch. Còn ở mình, chúng em muốn thực hiện một dự án khảo sát số lượng Voọc thôi, cũng qua cửa 3 - 4 cơ quan vẫn không xong”, Trang cho biết.
