Hình tượng rồng hóa mây, hóa lửa trên bia Tiến sĩ Văn Miếu - Quốc Tử Giám
TPO - Trưng bày chuyên đề "Hình tượng rồng trên bia Tiến sĩ" mang đến cho khách tham quan những khám phá mới lạ về các họa tiết rồng trên 82 bia Tiến sĩ Thăng Long hiện được lưu giữ và bảo tồn tại Di tích Quốc gia đặc biệt Văn Miếu - Quốc Tử Giám. Trưng bày được thể hiện bằng ngôn ngữ hình họa nhằm tăng tính tương tác, góp phần đưa hình tượng rồng trên bia Tiến sĩ đến gần hơn với công chúng.
Trưng bày chuyên đề mang đến cho khách tham quan những khám phá mới lạ về các họa tiết rồng trên 82 bia Tiến sĩ Thăng Long hiện được lưu giữ và bảo tồn tại Di tích Quốc gia đặc biệt Văn Miếu - Quốc Tử Giám (VMQTG).
Các tác phẩm được giới thiệu tại trưng bày thể hiện sự tôn trọng những đường nét nguyên bản trên bia Tiến sĩ, giúp cho người xem hình dung rõ hơn sự tài hoa và điêu luyện của những nghệ nhân chế tác đá.
Ông Lê Xuân Kiêu - Giám đốc Trung tâm Hoạt động Văn hóa Khoa học VMQTG - cho biết số lượng bia Đề danh Tiến sĩ tại VMQTG còn 82 bia, ghi danh 1.304 vị tiến sĩ. Đây không chỉ là kho sử liệu quý giá về lịch sử, văn hóa, xã hội và giáo dục khoa cử Việt Nam thời quân chủ mà còn là những tác phẩm nghệ thuật tạo hình độc đáo, nơi các nghệ nhân chế tác đá gửi gắm nhiều thông điệp ý nghĩa.
“Trong số các hoa văn và họa tiết đã được sử dụng để trang trí trên trán bia và diềm bia Tiến sĩ, hình tượng rồng luôn được dành một vị trí hết sức trang trọng. Hình tượng rồng chủ yếu xuất hiện ở phần trán bia - bộ phận trang nghiêm nhất trên thân bia - và thường được thể hiện theo bố cục một đôi rồng chầu vào mặt trời có mây lửa bao quanh”, ông Lê Xuân Kiêu nêu.
Đảm trách phần thiết kế trưng bày, ông Trương Quốc Toàn nhấn mạnh những chi tiết, hoa văn trên bia tiến sĩ chính là những tác phẩm điêu khắc thực thụ. “Khi bắt đầu tiếp cận với những bản rập thác bản của hoa văn bia tiến sĩ tôi thực sự sững sờ. Tôi không nghĩ rằng bàn tay của các nghệ nhân chế tác đá thời xưa đã tạo ra được những hoa văn họa tiết mềm mại như thế trên một chất nền là đá”, ông Trương Quốc Toàn nêu.
Điều đặc biệt trong trưng bày lần này được thể hiện bằng ngôn ngữ hình họa nhằm tăng tính tương tác, góp phần đưa hình tượng rồng trên bia Tiến sĩ đến gần hơn với công chúng. Nhờ hiệu ứng công nghệ, hình tượng rồng trên bia Tiến sĩ hiện lên một cách sinh động, đa màu sắc, phong cách.
Dù nhiều thế kỷ đã trôi qua, mỗi tấm bia đều phải hứng chịu rất nhiều tác động bất lợi của thời tiết khiến cho mặt bia bị bào mòn, các họa tiết đều ít nhiều bị che phủ sau lớp bụi của thời gian, song nhờ kỹ thuật rập thác bản, các nhà nghiên cứu tìm lại được những bài văn bia chứa đựng nhiều thông tin hữu ích mà còn phát hiện hàng loạt hoa văn, họa tiết hết sức tinh xảo.
Các hoa văn, họa tiết rồng xuất hiện rõ nét trên trán bia Tiến sĩ được tạo tác trong đợt dựng bia năm 1653, trong số đó có rất nhiều bia được truy dựng bởi liên quan đến các khoa thi trước đó hàng chục năm. Kể từ thời điểm này, hình ảnh rồng chầu mặt trời mây lửa thường xuyên hiện diện trên các trán bia.
Nếu như đợt dựng bia năm 1653 thể hiện hình rồng theo hướng tả thực, kể từ đợt dựng bia năm 1717 trở đi, hầu hết hình tượng rồng đều được các nghệ nhân tạo tác theo những cách thể hiện hết sức đa dạng, thoát ly hoàn toàn khỏi những khuôn mẫu thông thường, thậm chí có cả những phiên bản rồng hóa mây, rồng hóa lửa hay rồng hóa cây lá.
Trưng bày chuyên đề Hình tượng rồng trên bia Tiến sĩ diễn ra từ ngày 31/7 đến hết ngày 26/8 tại Nhà Thái học, Di tích Quốc gia đặc biệt Văn Miếu - Quốc Tử Giám.
