Theo Cục Chế biến và Phát triển thị trường Nông sản, trong 9 tháng đầu năm 2019, Việt Nam xuất khẩu ước đạt 5,2 triệu tấn, kim ngạch 2,24 tỷ USD, tăng 5,9% về khối lượng nhưng giảm 9,8% về giá trị so với cùng kỳ năm 2018.
Tính trong 8 tháng đầu năm, Philippines là thị trường lớn nhất nhập gạo của Việt Nam với hơn 36% thị phần (đạt 1,76 triệu tấn, 720 triệu USD).
Ngoài ra, các thị trường có giá trị xuất khẩu gạo tăng mạnh là: Úc (tăng 75%), Bờ Biển Ngà (tăng 57%), Irắc (tăng 35%), Hồng Kông (tăng 35%), Tanzania (tăng 34%)… Giá gạo xuất khẩu bình quân 8 tháng đầu năm 2019 đạt 435 USD/tấn, giảm 13,8% so với cùng kỳ năm 2018.
Về chủng loại xuất khẩu, trong 8 tháng đầu năm 2019, giá trị xuất khẩu gạo trắng chiếm 47% tổng kim ngạch, gạo Jasmine và gạo thơm chiếm 40%, gạo nếp chiếm hơn 7% và gạo gạo Japonica, gạo giống Nhật chiếm gần 6%.
Cục Chế biến và Phát triển thị trường Nông sản cho biết, trong tháng 9/2019, trên thị trường thế giới, giá gạo xuất khẩu Ấn Độ tăng nhờ đồng Rupee hồi phục, đồng Baht tăng trở lại giúp giá gạo Thái Lan ổn định ở mức cao trong gần 1 năm qua và đắt hơn so với các đối thủ cạnh tranh khác ở châu Á.
Trong khi đó, do nhu cầu tiêu thụ ảm đạm, khiến giá gạo Việt Nam ở mức thấp gần 12 năm.
Cụ thể, giá gạo đồ 5% tấm Ấn Độ tăng từ 366-374 USD/tấn lên 373 – 379 USD/tấn. Gạo 5% tấm của Thái Lan giảm từ 410 – 422 USD/tấn xuống 400 – 418 USD/tấn (FOB Băng Cốc). Gạo 5% tấm của Việt Nam giảm từ 325 – 330 USD/tấn xuống 325 USD/tấn (FOB cảng Sài Gòn).
Tính trong 9 tháng đầu năm, giá lúa trong nước diễn biến theo xu hướng giảm, với mức giảm 600 – 800 đồng/kg đối với lúa thường IR50404 và 100 – 200 đồng/kg đối với lúa chất lượng cao.
Cụ thể, lúa IR50404 tại An Giang giảm từ 4.750 đồng/kg (mức cao nhất trong 9 tháng) hiện còn 4.000 đồng/kg.
Tại Vĩnh Long giảm từ 4.800 đồng/kg xuống còn 4.200 đồng/kg. Lúa chất lượng cao tại Bạc Liêu giảm từ 5.000 – 5.400 đồng/kg xuống còn 5.000 – 5.300 đồng/kg.
Dự báo giá lúa, gạo trong nước có thể giảm nhẹ do thiếu vắng nhu cầu mới, thị trường xuất khẩu gạo bế tắc trong thời gian tới.
Nhận định về thị trường lúa gạo sắp tới, cơ quan chuyên môn của Bộ N&PTNT cho hay, Philippines đang nhắc sử dụng đa dạng các biện pháp phi thuế, như yêu cầu nghiêm ngặt về vệ sinh và kiểm dịch thực vật, để điều chỉnh hoạt động nhập khẩu gạo.
Cùng đó, Bộ Nông nghiệp Philippines cũng đang đề xuất áp thuế tự vệ đối với nhập khẩu gạo, dự kiến sẽ không thấp hơn 30%, do quy định trong Đạo luật Cộng hòa số 8800 của nước này có đề cập Philippines có thể áp thuế 30-80% đối với gạo nhập khẩu vượt quá 350 nghìn tấn.
Như vậy, gạo nhập khẩu vào Philippines ngoài việc phải chịu thuế quan 35%, trong trường hợp nước này đã nhập khẩu quá 350 nghìn tấn, mức thuế phải chịu thấp nhất sẽ là 65%.
Điều này có thể trở thành một trong những nhân tố sẽ gây trở ngại cho hoạt động xuất khẩu gạo của Việt Nam sang thị trường này trong thời gian tới.
Ngoài ra, do hạn hán nghiêm trọng ảnh hưởng đến sản lượng gạo của Thái Lan, Singapore -quốc gia thường xuyên nhập khoảng 30-40% gạo từ Thái Lan, đang xem xét chiến lược đa dạng hóa nhập khẩu từ các nguồn khác. Đây là cơ hội cho các nước như Việt Nam và Campuchia có thể cung cấp gạo cho với Singapore.
Trong khi đó, Nhật Bản – quốc gia thường xuyên nhập khẩu 50% gạo từ Mỹ đang xem xét chuyển hướng sang nhập khẩu gạo từ các quốc gia ký kết Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), trong đó có Việt Nam.
