Đề nghị bổ sung cấm bán cả rượu, bia trên internet
Đại biểu Phạm Thị Minh Hiền (Phú Yên) mở đầu phát biểu của mình đối với dự án Luật phòng chống tác hại rượu bia sáng 23/5. Từ thực tế thảo luận nhóm, phỏng vấn sâu đối với nhóm trẻ em, điều đại biểu băn khoăn là các nhóm giải pháp có tính ngăn ngừa trong dự thảo luật mới nhất, liệu đã đủ tạo nên rào cản vững chắc để giải quyết vấn đề ưu tiên “thực hiện các biện pháp phòng, chống tác hại của rượu, bia đối với trẻ em, thanh niên” như đã nêu trong Điều 3 hay chưa?
Theo bà, nếu xác định kiểm soát quảng cáo để có tác động bảo vệ nhóm thanh thiếu niên thì cần chú trọng 2 vấn đề: Hạn chế đến mức thấp nhất số lượng các em tiếp xúc với quảng cáo rượu bia và nước uống có cồn; và kiểm soát nội dung quảng cáo, nghĩa là làm sao cho các em không bị lầm tưởng rằng rượu bia là tốt, là được khuyến khích sử dụng.
“Khi khảo sát nhóm trẻ em từ 12 đến 16 tuổi về các loại thức uống hiện nay mà các em thường dùng, thì có tới 83% ý kiến trong phần liệt kê đã nhắc nhiều đến một số đồ uống có cồn. Trả lời cho câu hỏi tiếp theo, có đến 87,6% ý kiến các em không nhận biết được đó là đồ uống có nồng độ cồn từ 4,5% trở lên. 70% số trẻ em khi được hỏi sâu về cảm giác sau khi uống đều trả lời rằng “con thấy hơi lâng lâng” hoặc “con thấy hơi chóng mặt, tim đập nhanh”.
Nhưng nguy hại ở chỗ, gần 80% trẻ đều lựa chọn có thể vẫn tiếp tục dùng vì nó được giới thiệu, quảng cáo là “Nước trái cây có ga” hoặc “nước hoa quả lên men”. Điều này có phần trái với việc nghiêm cấm “cung cấp thông tin không chính xác, sai sự thật về ảnh hưởng của rượu bia đối với sức khỏe” được quy định tại điều 5 của Luật này”, đại biểu viện dẫn.
Mặt khác, lý do “đồ uống có cồn” đã không được đưa vào dự luật chỉ vì đây là “cụm từ chưa được sử dụng phổ biến trong xã hội” như báo cáo giải trình. Đại biểu cho rằng đó là căn cứ khá yếu về mặt pháp lý. Tôi rất ngạc nhiên về tính dự báo của dự Luật lần này, so với xu thế chung đã gần như đi ngược với “ khoa học quản lý chất gây nghiện đối với đời sống con người”, vô tình xem nhẹ sức khỏe người tiêu dùng nhưng có vẻ chủ ý bắt nhịp kịp thời với sự phát triển nhanh, mạnh của nền công nghiệp rượu bia.
Trên thực tế, các loại bia chiếm áp đảo thị trường trong nước hiện nay đa số có độ cồn từ 4,2 đến 5%. Tài liệu của Tổ chức Y tế thế giới đã nêu rõ, bia đang là đồ uống phổ biến ở Việt Nam và trong tình hình các nhà sản xuất quảng cáo, tiếp thị bia rộng rãi như hiện nay, thì bia là lựa chọn chính khi giới trẻ bắt đầu làm quen với đồ uống có cồn.
Vì vậy, tôi đề nghị quy định độ cồn từ 4% trở lên thay cho mốc 5,5% và khung giờ quảng cáo cần phải điều chỉnh lại từ 18h-21h ở điều 12 thay cho những quy định theo chủ đích hiện tại của dự luật. Ai cũng biết 19-20h là thời gian chương trình thời sự và hầu như không có quảng cáo, đó chỉ là khung giờ vàng theo quan niệm người lớn nhưng nó không có ý nghĩa ưu tiên giảm lượng trẻ tiếp xúc với quảng cáo rượu bia và đồ uống có cồn”, bà Hiền cho hay.
Đặc biệt, đại biểu Hiền thấy bất ngờ khi lần dự thảo này không còn quy định cấm bán rượu trên 15% độ cồn trên internet vì nội dung này thực tế đang được quy định tại Nghị định số 105/2017 của Chính phủ. Đây là một biện pháp nhằm hạn chế tính sẵn có của rượu bia cần được xem xét kế thừa. Không thể dễ dàng bỏ qua những đánh giá tác hại của rượu bia đối với trẻ em, thuộc nội hàm bảo vệ trẻ em trên không gian mạng. Vì vậy, bà đề nghị cần bổ sung cấm bán cả rượu, bia trên internet.
“Chúng ta không thể “hồn nhiên” loại bỏ yếu tố quan trọng nhưng lại “hăm hở” đưa vào các điều “cấm” mà thực tế lại không diễn ra. Tôi không nghĩ dự thảo luật mới nhất lại sơ suất bỏ xót yếu tố kỹ thuật, “chân nọ xọ chân kia” tựa như một dáng đi xiêu vẹo, không còn vững vàng về khung pháp lý được xem như “xương sống”, và “trục lái” của một bộ luật đã gần như mất đi sự tỉnh táo, cứng rắn so với dự thảo cũ”, bà Hiền bình luận.
Cài cắm, thiếu sót đầy ngụ ý về lập pháp
ĐBQH Phạm Trọng Nhân (Bình Dương) Nói về rượu bia, đại biểu Phạm Trọng Nhân (Bình Dương) cũng bày tỏ: Chúng ta đều rất đau khi nhận thấy sự giằng xé đầy mâu thuẫn giữa phát triển kinh tế và sức khỏe con người. Một trong những quy định bị đẩy ra khỏi dự luật là cấm bán rượu bia từ 15 độ cồn trở lên trên Internet. Lấp vào điều trên, dự thảo đã chế định việc bán rượu bia trên sàn thương mại điện tử nhưng có kiểm soát độ tuổi người tiếp cận, truy cập, tìm kiếm thông tin và mua rượu bia.
Theo đại biểu, việc kiểm soát độ tuổi cũng được chế định tại khoản 5, điều 12. Trong thực tế, nếu làm được điều này, ông đề nghị Chính phủ phải làm ngay để ngăn chặn việc truy cập hàng ngày, hàng giờ các trang web có thông tin phản động, xuyên tạc và cũng để hạn chế tác hại của rượu bia. Đáng lưu ý hơn là tình trạng ngày càng phổ biến là độ tuổi tiếp cận, truy cập Internet ngày càng trẻ hóa.
“Việc cho phép bán rượu bia trên Internet nhưng lại không thể kiểm soát cho thấy sự mâu thuẫn, cài cắm, thiếu sót đầy ngụ ý về lập pháp”, ông Nhân đánh giá.
Cụ thể theo đại biểu, Điều 13 quy định không quảng cáo bia từ 5,5 độ cồn trở lên trong các chương trình thể thao, văn hóa. Như vậy thì rượu bia dưới 5,5 độ cồn sẽ được quảng cáo trong các chương trình trên. Ngoài ra, chỉ quy định không được quảng cáo trong khung giờ từ 19 đến 20 giờ trên truyền hình. Thực tế, khung giờ trên không phải là khung giờ vàng của các quy định trong luật. Do đó, quảng cáo bia rượu dưới 5,5, độ cồn trên thị trường vô tình lại thành không vi phạm khi được quảng cáo ngoài trời.
“Với sự dày đặc của cơ sở trường học, y tế ở hai đô thị lớn Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh thì quy định khoảng cách 100m giữa nơi bán rượu bia và trường học, cơ sở y tế như trong dự thảo là không khả thi.”, ông Nhân đề nghị.
