Chầu chực từ mờ đất trên Nội Bài để đón chuyên cơ chở phu nhân Hillary sang trước Tổng thống. Không chỉ là đệ nhất phu nhân thông thường của xứ cờ hoa mà bà còn là một chính khách, là tân Thượng nghị sĩ của Đảng Dân chủ.
Rồi chiếc chuyên cơ sơn màu trắng của đệ nhất phu nhân Hoa Kỳ mang số hiệu 90003 cũng hạ cánh xuống sân bay quốc tế Nội Bài. Thấy chuyên cơ có kiểu dáng lạ, tò mò hỏi nhân viên nhà ga bay là loại gì của hãng nào vậy? Thì tất tật đều chả ai biết! Chiếc chuyên cơ to đùng ấy nhưng chỉ thấy hơn mười người kể cả phu nhân Tổng thống Mỹ.
Đoàn xe vù nhanh về nội thành. Cánh nhà báo ngó nhau vẻ ngơ ngác… Chỉ nhoáng nhoàng vài bức hình thôi sao?
Trong dòng xe hối hả nối nhau về lại nội thành, tôi chợt nghĩ đến một người quen…
Đó là thiếu tá Phạm Mạnh, Phó phòng Cảnh sát Giao thông Hà Nội chắc biết được chương trình hoạt động cũng như đường đi lối lại của đoàn khách VIP? May, ngay chiều đó biết được thiếu tá đang làm nhiệm vụ ở khách sạn Daewoo.
Trong lúc đợi, hỏi vội một người quen ở Daewoo biết được Daewoo từng đón hơn hai mươi tổng thống, thủ tướng, nguyên thủ quốc gia các nước về đây ăn nghỉ, nay lại đón thêm gia đình Tổng thống Mỹ. Lại biết thêm phòng 1.725 tầng 17 khách sạn Daewoo mai kia có lẽ sẽ được gắn tấm biển gì đó đại loại từ ngày... đến ngày... Tổng thống Mỹ và phu nhân đã ở đây v.v... Và hai hôm nữa khách sạn Daewoo sẽ tổ chức những ngày văn hóa ẩm thực Mỹ. Một hoạt động giao lưu sinh động nhằm tăng thêm sự hiểu biết gắn kết qua 5 năm bình thường hóa quan hệ Mỹ - Việt.
Rồi cũng gặp được thiếu tá Mạnh. Hóa ra anh phụ trách đoàn xe mô tô hộ tống các cuộc di chuyển của gia đình Bill Clinton. Vốn quen biết là thế mà bữa nay anh có vẻ lờ lớ lơ những câu hỏi tọc mạch. Nhưng ngó vẻ tất bật của thiếu tá cùng đồng đội trước khách sạn Daewoo tôi lờ mờ đoán lão đang phải lâm sự việc gì gấp lắm.
…Sau này câu chuyện được chắp nối. Đại để thế này. Bốn giờ rưỡi chiều 16/11/2000, thiếu tá Mạnh nhận được thông tin phát ra từ tầng dành riêng cho nơi nghỉ của phu nhân Tổng thống Mỹ ở khách sạn Daewoo: Bà tân Thượng nghị sĩ Hillary muốn đi mua sắm tại khu phố cổ Hà thành.
Vật vờ đợi một hồi rồi xe của chúng tôi cũng nối sau tít tắp đoàn xe của phu nhân Tổng thống. Chiếc xe cảnh sát dẫn đường với tốc độ 80km/h rời khách sạn Daewoo, bám sau là một số xe trong đó có chiếc Ford màu be chống đạn dành cho bà Clinton.
Người Hà Nội đã quá quen với âm thanh còi hụ đón khách nên các phương tiện nhanh chóng nhường đường. Chắc có lẽ thêm tí ti lòng hiếu khách nữa, bởi hầu như ai cũng biết bữa này đoàn Mỹ sang?
...Tôi dám chắc bà phu nhân Tổng thống có sẵn trong tay một danh sách những cửa hiệu cần đến ở khu phố cổ này. Bằng cớ là đoàn xe khự lại trước cửa hàng Vạn Lợi 87 Hàng Gai nổi tiếng với hàng mỹ nghệ tranh tượng và sơn mài. Phu nhân Tổng thống xuống xe thoăn thoắt vào. Mặc dù có 5 vệ sĩ da màu lẫn da trắng kính đen kềnh càng áp sát nhưng nhân viên của nhà Vạn Lợi không hề biết người phụ nữ ngoại quốc khả ái trong bộ đồ màu be đang chăm chú nhìn ngắm mấy món hàng kia là đệ nhất phu nhân Tổng thống Hoa Kỳ bởi họ đã quá quen với các loại khách đủ mọi màu da, đủ thứ quốc tịch tới đây xem và mua hàng. Chừng như chưa tìm được món đồ ưng ý, nhưng cũng phải tới hai mươi phút, phu nhân Tổng thống mới rời nhà Vạn Lợi rồi đoàn xe xuôi xuống cửa hàng chuyên tranh 16 Ngô Quyền. Không kịp có mặt nên tôi không rõ là bà phu nhân Tổng thống “thửa” ở đây những bức tranh nào, bằng chất liệu gì nhưng đám vệ sĩ bưng bê mấy thứ ra có vẻ khệ nệ lỉnh kỉnh lắm.
Tiếng reo hò cổ vũ đội nhà ở Tiger Cup giữa đội tuyển quốc gia chủ nhà Việt Nam với đội tuyển Indonesia rầm rộ huyên náo khắp các con phố. Chợt nghĩ lẩn thẩn, bà Hillary tinh hay cánh an ninh “quái” là lựa đúng thời điểm dân Hà thành hầu hết đang chú mục vào màn hình để đi mua đi sắm là đắc sách nhất? Nhưng khi bà và đám tuỳ tùng tới cửa hàng số 10 Yên Thế, một điểm chuyên bán đồ nội thất mỹ nghệ và đồ trang sức (cũng nói thêm ngày hôm sau, con gái phu nhân Tổng thống, cô Chelsea, cũng tới cửa hàng này mua sắm). Khi tuỳ tùng lễ mễ khuân các thứ mua được thì hàng phố đã “phát hiện” phu nhân Tổng thống Hoa kỳ vừa vào nhà hàng. Nhiều người hướng về phía bà vẫy tay reo hò. Tôi không hiểu dân chúng reo hò chào mừng bà hay là niềm phấn khích được nhân lên khi đội tuyển Việt Nam gỡ hòa ở những phút cuối. Bà Hillary cũng tươi cười vẫy tay đáp lại. Chao ôi, may mắn nếu mà chiều đó Việt Nam vào chung kết, dám cầm chắc dù có xe còi hụ dẫn đường, dẹp đường cỡ nào, các vệ sĩ an ninh phủ Tổng thống tài năng tháo vát bằng cách mấy thì đoàn xe của phu nhân Tổng thống cũng khó mà xuyên qua hàng người dày đặc đổ ra đường phố để mà ăn mừng. Vậy nên đoàn xe của bà Hillary đến cửa hàng 30 Nguyễn Hữu Huân chuyên bán túi hạt cườm đồ thổ cẩm chẳng mấy khó khăn. Bà Hillary tỏ vẻ hoan hỷ với mấy món hàng vừa lựa được đâu có biết tay nhân viên nội địa thoăn thoắt gói hàng mà nét mặt ỉu xìu khi bàn thắng vàng cuối hiệp phụ của đội Indonesia đã khép lại bao hy vọng. Vậy nên tay nhân viên chả mặn mà gì với câu hỏi có vẻ tọc mạch của tôi “Mấy món hàng bao nhiêu tiền hả anh? Bà khách trả bằng tiền mặt phải không ạ?”. Rồi một cửa hàng mỹ nghệ ở phố Văn Miếu, khi tôi hỏi loại hàng bà phu nhân Tổng thống lựa ở đây là là loại gì, cô bán hàng chỉ lạnh nhạt “Đây là bí mật của cửa hàng, em không được phép...”.
Nhưng cũng có nhiều chủ hiệu xởi lởi. Như chị Thảo (Lê Thu Thảo, nhân viên cửa hàng mĩ nghệ 30 Nguyễn Hữu Huân) cười rất tươi khi tôi hỏi chuyện.
- Ôi, bữa đó cửa hàng em đông khách quá nên khi bà phu nhân Tổng thống bước vào em cũng không nhận ra đâu vì người nước ngoài thường xuyên tới. Mãi khi có người nói nhỏ đó là phu nhân Tổng thống Mỹ em mới biết. Công nhận bà này thuộc loại sành điệu. Em để ý bà phu nhân Tổng thống tới ngay gian bày các mẫu túi xách mới cầm lên mấy thứ ngắm nghía gật gật đầu. Rồi bà lựa ra cái túi móc dây giá 30 USD. Cứ tưởng bà ấy trả bằng đô hoá ra bà phu nhân rút tiền Việt Nam đếm đủ như tỷ giá ngày 16/11/2000 của Ngân hàng Việt Nam. Hôm sau, bà và cô con gái lại tới cửa hàng mua mấy thứ, bà khen nội thất cửa hàng trang trí đẹp và độc đáo. Phụ trách cửa hàng em có tặng cô Chelsea một cái túi hạt cườm làm quà. Cô ấy thích lắm...
Kết thúc “tour” đi mua sắm ở mấy con phố cổ Hà thành của phu nhân Tổng thống Hoa Kỳ là bữa tối (chắc với bà Hillary và đám tuỳ tùng là bữa trưa ở Washington) tại nhà hàng ở khách sạn Tháp Hà Nội. Có lẽ phu nhân Tổng thống dùng cơm xong là ra thẳng sân bay Nội Bài để đón chồng?
...Hôm sau nữa, chương trình thăm và làm việc với chi hội phụ nữ thôn Yên Tàng, xã Bắc Phú, Sóc Sơn, Hà Nội (sẽ nói cụ thể sau) lối một giờ rưỡi chiều mới kết thúc, đệ nhất phu nhân cùng cô con gái và đoàn tuỳ tùng mới rời khỏi làng. Đoàn xe có xe hộ tống lao vùn vụt. Tôi tò mò tự hỏi không rõ họ ăn uống vào lúc nào nhỉ bởi vào địa phận thành phố đoàn xe không tuột thẳng vào khách sạn Daewoo mà rẽ vào đường Lý Nam Đế rồi dừng lại ở cửa hàng mỹ nghệ số 83. Thì ra hai mẹ con bà Hillary lại đi... mua sắm tiếp. Ba mươi phút với người có thú mua sắm chắc chả bõ bèn gì nhưng với đám tuỳ tùng thời gian đó không phải là ngắn. Vẫn chưa kết thúc, đoàn xe lại rẽ vào phố Nhà Thờ nơi có nhiều cửa hàng mỹ nghệ độc đáo.
Ngồi trên xe, tôi thoáng nghĩ tới bộ sưu tập đủ mọi thứ trên đời của các đệ nhất phu nhân, của phu nhân các nguyên thủ mà mình đã đọc được đâu đó... Ta đang tự bảo ta “dùng hàng nội là yêu nước”. Bà Hillary muốn củng cố khuyến khích người tiêu dùng xứ ta chăng, hay như một câu ngạn ngữ “Muốn yêu đất nước nào phải yêu một cái gì cụ thể của đất nước đó”?
___________
(Còn nữa)
Mới nhận phòng chỉ vài tiếng, phu nhân Tổng thống đã có chương trình? Hơn thế lại là chương trình nằm ngoài dự kiến, ngoài kế hoạch? Làm sao để hanh thông (theo nghĩa đen và nghĩa bóng của từ này). Đường đi lối lại suôn sẻ, an ninh đảm bảo cho khách vào thời điểm vừa tan tầm ở một địa bàn chật chội đông đúc như thế... Thiếu tá Phạm Mạnh vò đầu bứt tai... Nhưng rất lanh lẹ, an ninh của ta nhanh chóng thống nhất với an ninh Mỹ lên ngay một số phương án.
