Trên cơ sở đó mới có thể phân tích được sự hợp lý của kết quả kỳ thi và có căn cứ để khẳng định kỳ thi là chính xác, đảm bảo sự công bằng giữa các mã đề.
Báo cáo của Ủy ban VHGDTNTN&NĐ Quốc hội cũng khẳng định chất lượng đề thi trắc nghiệm khách quan ở một số môn thi chưa đáp ứng yêu cầu đặt ra. Trong đề thi có nhiều câu hỏi không yêu cầu học sinh phải tư duy, suy luận hay sáng tạo mà chủ yếu đòi hỏi nhớ hoặc vận dụng ở cấp độ thấp. Đặc biệt, đối với môn Toán, việc chuyển hoàn toàn sang hình thức thi trắc nghiệm đã tạo phản ứng khá gay gắt của nhiều nhà khoa học và người dân, khi cho rằng việc thay đổi về cách thi sẽ dẫn đến cách học lệch lạc, dần dần làm thay đổi trình độ Toán học, khả năng tư duy và tư duy phản biện của học sinh, ảnh hưởng đến sự phát triển việc học Toán ở cấp học phổ thông của các lớp học sinh (cả hiện tại và tương lai).
Đối với môn Sinh học, nhiều câu hỏi khó là do được toán học hóa, mà không phải do tư duy vận dụng, sáng tạo dựa trên các kiến thức đặc trưng của môn học. Đối với các môn tổ hợp, thực tế chỉ là thi 3 môn trong một buổi. Nội dung bài thi không thể hiện tổ hợp kiến thức mà chỉ là sự lắp ghép cơ học của 3 môn học khác nhau. Điều này vừa tạo áp lực với các thí sinh, một buổi thi 3 môn, mỗi môn 50 phút và chỉ nghỉ 10 phút giữa hai môn.
Báo cáo cũng dẫn chứng cụ thể, đề thi năm 2017 dễ quá, dẫn tới tình trạng số điểm 10 tăng gấp 60 lần so với năm 2016. Trong khi đề thi năm 2018 lại khó quá, dẫn tới tỷ lệ điểm thi dưới trung bình tăng cao, nhất là môn Sử với con số thấp kỉ lục: 83,24%, môn Anh: 49,52% . “Đề thi năm 2018 của môn Toán và Lịch sử có nhiều câu quá khó đối với trình độ của học sinh, đặc biệt là học sinh vùng dân tộc, miền núi, học viên GDTX; hoặc có số lượng câu hỏi dài trong khi thời gian làm bài hạn chế (40 câu thi trong 50 phút) dẫn đến tình trạng chọn đáp án theo cảm tính, may rủi; đề thi môn Toán có độ chênh lệch quá lớn giữa các câu khó (9-10 điểm) và các câu dễ (1-2 điểm), không có nhiều câu ở mức độ trung bình, độ phân hóa chưa cao và chưa triệt để” - báo cáo của Ủy ban VHGDTNTN&NĐ Quốc hội chỉ rõ.
Mặt khác, yêu cầu sử dụng đồng thời kết quả kỳ thi THPTQG để xét tốt nghiệp THPT và để xét tuyển sinh vào CĐ, ĐH gây nhiều khó khăn cho việc xây dựng đề thi. Hai mục tiêu này đặt chung trong một đề thi tạo ra những bất cập rất khó khắc phục: phù hợp mục tiêu này thì quá khó hoặc quá dễ với mục tiêu kia. Kết quả đã thể hiện trong hai kỳ thi năm 2017 và 2018.
Chính vì vậy, đối với các kỳ thi THPT quốc gia các năm tiếp theo, Ủy ban VHGDTNTN&NĐ Quốc hội đề nghị, để đáp ứng yêu cầu của kỳ thi là đánh giá trình độ, năng lực của học sinh phổ thông, Bộ cần hoàn chỉnh phương thức thi trắc nghiệm, đảm bảo chất lượng đề thi.
