Bà Bàn Thị Lan (xã Cư Suê, huyện Cư M’gar, tỉnh Đắk Lắk), rất am hiểu về lễ cấp sắc chia sẻ, theo thông lệ, đàn ông dân tộc Dao 18 tuổi trở lên, đã lập gia đình là đủ điều kiện làm lễ này. Nghi lễ được tiến hành tuần tự trong dòng họ theo thứ bậc về độ tuổi từ trên xuống dưới. Đàn ông chưa trải qua lễ cấp sắc thì đến già vẫn coi là trẻ con, không được dự họp bàn các công việc lớn của dòng họ. Ngày làm lễ được chọn rất kỹ cho hợp với tuổi người thụ lễ.
Xã Cư Suê có 11 thôn, buôn với hơn 2.000 hộ dân, trong đó có 3 buôn chủ yếu là người Dao Tiền. Lễ cấp sắc không chỉ là niềm vui của riêng người thụ lễ mà còn là sự kiện lớn của cả dòng họ. Từ nhiều năm nay, nghi lễ cấp sắc trong đồng bào người Dao đã có sự cải biến phù hợp. Các thủ tục không cần thiết được loại bỏ bớt nhưng vẫn đảm bảo đủ các trình tự hành lễ.
Trước ngày thụ lễ, người được cấp sắc phải ở với bố, không tiếp xúc với mẹ trong 3 ngày. Mỗi ngày, người được cấp sắc chỉ ăn một bát cơm và rau, không được ăn thịt. Sau khi làm lễ xong mới được ăn thịt và tiếp xúc với mọi người.
“Một lần làm lễ cấp sắc mất khoảng 30 đến 40 triệu đồng. Trong xã này, có một số người đàn ông hơn 50 tuổi nhưng vẫn chưa được làm lễ cấp sắc. Lý do bởi trong dòng họ, anh con bác chưa làm lễ nên họ không thể làm lễ cấp sắc được”, bà Lan nói.
Thầy Triệu Văn Quý (62 tuổi) có thâm niên gần 15 năm làm thầy cúng cấp sắc cho biết, có 2 loại lễ cấp sắc chính gồm lễ 3 đèn và 7 đèn. Khi hành lễ, các thầy cúng phải thực hiện rất nhiều bài cúng, múa, điệu bộ phép thuật theo sách cấp sắc. Người thụ lễ phải thực hiện nhiều động tác nghi lễ theo sự chỉ dẫn của các thầy.
Theo thầy Quý, người Dao có nhiều nhóm, gồm Dao Đỏ, Dao Quần Chẹt, Dao Tiền... Dù ở nhóm nào, người đàn ông đều phải trải qua lễ cấp sắc mới được cộng đồng công nhận đã trưởng thành, được tham gia các việc trong làng bản. Sau lễ cấp sắc 7 đèn, người thụ lễ được đặt tên âm và có thể trò chuyện với người âm. Đây là điều kiện để họ tiếp tục học thành thầy cúng làm cấp sắc cho những người khác.
