Bê ra một rổ quả hình dài và dẹt như trái phượng vĩ, chị H’Thiêm (xã Ea Tar, huyện Cư M’gar, tỉnh Đắk Lắk) cho biết, đây là quả núc nác vừa được hái trên rẫy về. Núc nác là cây thuộc họ bồ kết, có quả từng chùm và mọc nhiều trong rừng. Từ ngọn non tới quả của cây đều được tận dụng làm món ăn hàng ngày.
Loại quả rừng này có vị đắng, hăng, dùng luộc, nấu canh và làm món gỏi. Khi chế biến ngon nhất là những quả không quá già, không quá non, có màu xanh đậm.
Theo chị H’Thiêm, ngày nay, nhiều gia đình khi làm món gỏi núc nác có sự thay đổi đa dạng hơn. Món ăn đậm hương vị núi rừng này đã trở thành đặc sản trong ẩm thực đồng bào Tây Nguyên và là một vị thuốc quý giúp chống ho, thanh nhiệt...Vừa kể, chị H’Thiêm vừa để hai quả lên bếp than nướng, cho vỏ ngoài cháy đen tỏa ra mùi thơm đặc trưng. Sau khi nướng chín, chị dùng dao cạo lớp vỏ cháy rồi rửa sạch bằng nước ấm, để ráo, cắt lát thật mỏng. Chị bảo, nếu cắt dày sẽ bị đắng.
Cá cơm khô được rang vàng ươm, đây cũng là nguyên liệu chính trong nhiều món gỏi của đồng bào tại chỗ, cùng các loại rau thơm như tía tô, ngò gai hay lá é. Gia vị cho món gỏi cũng khá quan trọng, tạo nên hương vị đầy đủ của món ăn là đắng, cay, ngọt, bùi, chua,…
“Trước đây, cuộc sống của đồng bào bản địa Tây Nguyên còn nghèo khó, quả núc nác mọc dại ở những vạt rừng được xem là món ăn “cứu đói”. Các món ăn được chế biến từ quả núc nác không chỉ là món yêu thích của người M’Nông, Ê đê… mà những du khách hay người miền xuôi sau khi được thưởng thức sẽ nhớ mãi hương vị này. Vài năm trở lại đây, núc nác được nhiều thương lái săn lùng”, chị H’Thiêm cho biết thêm.
Vào khoảng tháng 9, bà con sẽ lên rừng thu hái quả núc nác đem về ăn hoặc bán. Lá và ngọn núc nác có thể chế biến món ăn quanh năm. Với ngọn núc nác, ngoài được dùng luộc chấm nước cốt chanh thì có thể dùng kho thịt, nấu canh. Hiện nay, cây núc nác được một số bà con đưa giống về trồng trong rẫy cà phê và khi có trái thì mang ra chợ bán.
Già Ama Khuyên (huyện Cư M’gar) cho biết, không chỉ dùng làm món ăn, cây núc nác còn là một vị thuốc quý. Hạt, vỏ thân cây núc nác thường được dùng làm thuốc. Người đồng bào dùng hạt, vỏ cây để chế thành nước uống nếu bị ngứa và nổi mẩn... Vị thuốc này có vị đắng ngọt, tính mát, có tác dụng kháng khuẩn, kháng viêm, chống dị ứng .
