Âu tàu này còn có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc xả lũ vào mùa mưa, ngăn mặn trong mùa khô, điều tiết nước ngọt cho vùng Đồng Tháp Mười. Có hai tuyến đường thủy từ các tỉnh miền Tây đi TPHCM là tuyến số 1 (qua kênh Chợ Gạo, Tiền Giang) và tuyến số 2 (qua cống Rạch Chanh, TP Tân An).

Khi mực nước cân bằng, các ghe tàu từ hướng miền Tây di chuyển vào khu vực neo đậu để chuẩn bị ra cửa số 2 đi TPHCM. Quy trình này sau đó được lặp lại để các ghe tàu từ hướng TPHCM đi các tỉnh miền Tây ra cửa số 1.

Có nhiều khung giờ cố định trong ngày để âu tàu mở cống. Bên cạnh đó, việc mở cống còn tuỳ thuộc vào mật độ tàu thuyền neo chờ. Có thời điểm, hàng chục tàu gỗ, tàu sắt… loại từ 10 - 100 tấn cùng neo đậu chờ mở cửa âu tàu để đi các tỉnh miền Tây.

Đang neo đậu trong âu, anh Thắng (huyện Tân Phước, tỉnh Tiền Giang), lái phà máy bơm kể rằng từ khi âu tàu Rạch Chanh đi vào hoạt động, việc lưu thông của các phương tiện thuận lợi hơn rất nhiều.

"Từ khi có âu tàu, việc di chuyển qua đây thuận tiện hơn. Con nước rất quan trọng với người đi sông nước, nước xuôi dòng chảy mạnh thì mất lái, nước ngược dòng thì máy yếu không chạy nổi. Trước khi có âu tàu, cống Rạch Chanh bề ngang nhỏ, ghe tàu lớn không qua được. Nếu đi đường vòng thì phải chạy lên Thạnh Hoá, thêm khoảng 50 km nữa. Nếu đi ngược nước mà có tải thì mất khoảng 12 lít dầu/giờ, mất gần cả ngày, cỡ 8 tiếng mới được 50 km", anh Phạm Văn Thưng, ngụ tại chợ Tiên Nhơn (huyện Thạnh Hoá, Long An) cho biết.

Gia đình anh Thưng thường xuyên tranh thủ thời gian neo đậu để lên bờ mua thêm thực phẩm.

"Có cái chợ kế bên âu tàu cũng tiện, neo lại thì tôi tranh thủ lên mua ít thực phẩm cho chuyến hành trình. Tôi đi mua chứ tai luôn để ý thông báo phát loa mở cống, mua nhanh lẹ để quay lại tàu vì mấy anh gác âu thấy tàu neo đông là sẽ mở", vợ anh Thưng vừa lên bờ mua ít thực phẩm chia sẻ.