Chiều qua, tại trụ sở Bộ KH&CN, Thứ trưởng Phạm Công Tạc trả lời báo chí về hiện tượng cá chết hàng loạt ở miền Trung. Trước đó, Bộ KH&CN được Thủ tướng Chính phủ giao chủ trì xác định nguyên nhân gây ra hiện tượng này.
Loại trừ hầu hết nhóm nguyên nhân từ tự nhiên
Ông Tạc cho biết, hiện tượng hải sản chết bất thường hàng loạt xảy ra từ ngày 6/4 tại Hà Tĩnh (khu vực cảng Vũng Áng và các xã Kỳ Lợi, Kỳ Hà của thị xã Kỳ Anh), tại Quảng Bình ngày 10/4, Thừa Thiên - Huế ngày 15/4, Quảng Trị ngày 16/4 và kéo dài đến ngày 4/5. Theo ông Tạc, cơ quan chức năng đã xác định đây là sự cố môi trường trên diện rộng mà việc giải quyết về mặt khoa học vừa đòi hỏi huy động liên ngành, vừa yêu cầu tính chuyên sâu cao trong từng xem xét, phân tích khoa học. Đó là chưa nói đến yêu cầu phân tích hồi tố về điều kiện thực địa ban đầu. Các kết quả phân tích riêng lẻ không đủ cơ sở để có câu trả lời đầy đủ căn cứ khoa học vững chắc. “Khi làm việc với các nhà khoa học, có những thời điểm làm việc ban đầu, đôi khi có cảm nhận là thực sự khó khăn để có được một kết luận tổng hợp, toàn diện và thuyết phục”, ông Tạc nói.
Bộ KH&CN đã làm việc tích cực với các tổ chức KH&CN, các nhà khoa học liên ngành như hải dương học, địa chấn thủy văn, động lực học dòng chảy, hóa học, sinh học, bệnh học, sinh thái, viễn thám, kỹ thuật hạt nhân… Tính đến ngày 26/4, các kết quả phân tích cho thấy đã có đủ căn cứ khoa học để loại trừ hầu hết nhóm nguyên nhân tự nhiên như địa chấn, sốc nhiệt, dịch bệnh… và khu trú tập trung vào hai nhóm nguyên nhân chính là độc tố và tảo độc.
Ông Tạc cho biết, việc liên tục cập nhật diễn biến hiện trường và phối hợp tổ chức lấy mẫu vật kết hợp với phân tích hồi tố về điều kiện thực địa lúc xảy ra sự cố môi trường đã đáp ứng yêu cầu nghiên cứu, phân tích để xác định nguyên nhân một cách khoa học. Các đối tượng lấy mẫu gồm cá, nước tầng mặt và tầng đáy, trầm tích, san hô, sinh vật phù du, hệ sinh thái, động vật đáy, dữ liệu ảnh viễn thám… là cơ sở để phân tích, đánh giá đầy đủ kết luận khoa học.
 |
Thứ trưởng Bộ KH&CN Phạm Công Tạc .
Sắp có câu trả lời thuyết phục
Theo Thứ trưởng Phạm Công Tạc, ngoài các nhà khoa học trong nước, việc xác định nguyên nhân cá chết có sự hợp tác chặt chẽ của các nhà khoa học nước ngoài (Nhật Bản, Đức, Pháp, Mỹ, Israel) để bổ sung dữ liệu đánh giá, tăng cường độ tin cậy, tính chính xác và tính khách quan. Khi được trao đổi tham vấn với Hội đồng chuyên gia KHCN quốc gia, các nhà khoa học nước ngoài đã khẳng định về việc tiếp cận và đi đúng hướng của các nhà khoa học trong nước để từng bước xác định nguyên nhân. Đến nay, các kết quả phân tích mẫu, kết quả đối chứng đã cơ bản thể hiện sự hội tụ, phù hợp với những quy luật và diễn biến thực địa.
Kịch bản nguồn phát sinh tác động lan truyền ra sao, ảnh hưởng thế nào đến cá, san hô và các loài sinh vật biển khác đã dần sáng tỏ. Trao đổi trực tiếp với các nhà khoa học cho thấy, hơn một tháng qua, chúng ta đã nỗ lực và đi một chặng đường dài đến giai đoạn nước rút. “Như vậy có thể nói đã đủ cơ sở khẳng định sẽ có câu trả lời với căn cứ khoa học thuyết phục, được quốc tế thừa nhận. Bộ KH&CN đang nỗ lực cùng với Hội đồng chuyên gia KHCN và các bộ, ngành liên quan để đưa ra kết luận cuối cùng sớm nhất báo cáo Thủ tướng Chính phủ và nhân dân”, ông Tạc nói.
Tặng quà ngư dân vùng cá chết
Ngày 14/5, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị Nguyễn Đức Chính cùng đại diện Ban Thường vụ Tỉnh ủy, HĐND, Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Quảng Trị đi thăm và trao quà của Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam và Bộ KH&ĐT cho ngư dân đang gặp khó khăn do ảnh hưởng của hiện tượng cá chết bất thường tại các xã Hải An, Hải Khê (huyện Hải Lăng), Trung Giang, Gio Hải, Gio Việt, Gio Mai, thị trấn Cửa Việt (huyện Gio Linh), Vĩnh Giang, Vĩnh Thái , Vĩnh Thạch, thị trấn Cửa Tùng (huyện Vĩnh Linh). Tổng trị giá số quà là 1,2 tỷ đồng, trong đó Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam hỗ trợ 1 tỷ đồng, Bộ KH&ĐT hỗ trợ 200 triệu đồng.
H.Thành
