> Chó vào trường học, tấn công học sinh
> Nỗi lo bệnh dại
 |
| Cần tiêm phòng ngay sau khi bị chó cắn. Ảnh minh họa. |
Có thể phòng ngừa
Bệnh dại do chó cắn là một trong 4 bệnh dịch mà hiện nay chính phủ, ngành y tế quan tâm nhất vì đang có nguy cơ bùng phát, nhất là ở phía Bắc. Từ đầu năm 2012 đến nay tại 21 tỉnh thành đã có 74 trường hợp tử vong do chó dại cắn. Nên lưu ý là bệnh dại có thể phòng ngừa được.
Bệnh dại là một bệnh do virus dại gây nên. Bệnh được xếp vào loại bệnh từ động vật lây sang cho người. Ngoài chó, mèo, chuột, dơi còn có một số gặm nhấm và động vật khác có thể truyền virus dại cho người và gây bệnh.
Bệnh dại hay gặp nhất là do chó dại cắn. Bản chất của bệnh dại là gây viêm não cấp tính. Bệnh dại do virus dại từ tuyến nước bọt của chó lây sang cho người.
Chó trưởng thành mắc bệnh dại hay chó con mang mầm bệnh dại khi cắn hoặc liếm vào vết thương (da xây xát) hoặc người giết mổ chó dại thì virus dại sẽ chui qua da, niêm mạc rồi vào máu, đi đến các tổ chức não (thần kinh trung ương).
Tại đây virus dại theo dây thần kinh đi đến tuyến nước bọt, lan ra khắp hệ thống thần kinh và tổ chức não gây viêm não cấp tính, thể hiện là rối loạn tâm thần hoặc bị liệt.
| Riêng chó con cắn, dù ở vị trí nào cũng cần tiêm vắc xin phòng dại, bởi vì chó con mang virus dại nhưng không bị bệnh dại. |
Thời kỳ ủ bệnh rất khác nhau từ 10 ngày đến 1 năm, trung bình từ 20 - 60 ngày, nếu vết cắn ở gần thần kinh trung ương thì thời kỳ ủ bệnh còn nhanh hơn các vị trí khác. Trước khi xuất hiện viêm não cấp có thể có các triệu chứng như lo lắng, thay đổi tính tình, đau ở vết cắn.
Thời kỳ toàn phát thông thường có 2 thể bệnh: thể hung dữ hoặc co cứng và thể liệt. Do sự kích thích tâm thần thể hiện hung dữ, điên khùng, đập phá và nhanh chóng đi đến hôn mê, rồi tử vong.
Có loại bệnh chỉ kích thích vận động là chủ yếu như co cứng, run rẩy, giật, co thắt họng, khí quản. Bệnh nhân sợ nước, sợ gió. Người bệnh khi lên cơn rất khát nước mà không dám uống, chỉ cần nghe thấy tiếng nước chảy róc rách cũng đã lên cơn co thắt thanh, khí quản, họng gây khó thở mạnh và rất đau đớn.
Các triệu chứng tâm thần sẽ được tăng lên khi có các kích thích như gió thổi, mùi vị, ánh sáng. Người bệnh luôn luôn trong trạng thái sợ sệt, hoảng hốt, mắt đỏ ngầu, sáng long lanh. Bệnh nhân rất thính chỉ cần có tiếng động nhẹ hay ai đó nói gì đều có thể nhận biết và lên cơn tiếp. Sốt cũng tăng lên và tăng tiết đờm dãi. Bệnh nhân dần dần bị rối loạn tim mạch và hô hấp. Xuất hiện ảo giác. Bệnh tiến triển càng ngày càng xấu đi và có thể tử vong trong trong vòng từ 3- 5 ngày.
Thể liệt ít gặp hơn và cũng ít gặp triệu chứng sợ nước, gió. Lúc đầu đau cột sống thắt lưng sau đó liệt cơ vòng (đái, ỉa không tự chủ) rồi bị liệt chi trên. Khi tổn thương lan đến hành não bắt đầu xuất hiện liệt thần kinh sọ.
Bệnh nhân sẽ tử vong do ngừng hô hấp và tuần hoàn. Bệnh có thể nhầm lẫn với bệnh tâm thần hoang tưởng, sau khi bị chó cắn (không phải chó dại) một quãng thời gian thì lên cơn giống như bệnh dại nhưng không phải bệnh dại.
Cần làm gì khi bị chó cắn?
Khi bị chó cắn thì trước tiên cần nhanh chóng rửa vết thương thật kỹ bằng cách dội nước xà phòng, rồi rửa lại thật sạch vết thương bằng nước sạch, sát trùng bằng cồn hoặc cồn iốt hoặc bêtadin.
Sau đó khẩn trương đưa người bệnh đến cơ sở y tế để khâu vết thương (nếu bị rách nhiều), tiêm phòng vắcxin và kháng huyết thanh kháng uốn ván.
Nếu nghi là chó dại cắn, để cứu sống người bệnh thì bằng cách là tiêm huyết thanh kháng dại và vắcxin dại càng sớm càng tốt ở Trung tâm y tế dự phòng. Đây là biện pháp hữu hiệu nhất để cứu sống người bệnh.
Vậy như thế nào là chó cắn nghi dại? Nếu chó liếm vào vết thương (chó con hoặc chó trưởng thành) hoặc chó (chó con và chó trưởng thành) cắn vào vùng gần thần kinh trung ương (đầu, mặt, cổ) hoặc chó cắn xong chạy mất hoặc bị đánh chết hoặc chó đang ốm thì người bị cắn phải tiêm huyết thanh chống virus dại và vắcxin phòng dại ngay.
Tuy vậy, nếu sau khi chó cắn (chó trưởng thành) mà con chó vẫn bình thường thì cần theo dõi chó (nhốt chó lại) và chăm sóc cho cẩn thận.
Sau 10 ngày chó vẫn bình thường thì không cần thiết tiêm vắcxin. Tốt nhất là không nên nuôi chó, mèo. Nếu không thể không nuôi thì phải nhốt và quản lý chó, mèo, không thả rông. Chó, méo cần được tiêm phòng vắc xin dại đúng quy cách và triệt để.
PGS. TS. BS Bùi Khắc Hậu Đại học Y Hà Nội
