Để giới thiệu những nội dung chính của dự thảo văn kiện Đại hội Đoàn toàn quốc lần X tới đoàn viên, thanh niên, tuổi trẻ cả nước và các tầng lớp nhân dân, đồng thời tiếp thu ý kiến rộng rãi của đoàn viên, thanh niên và công chúng góp phần làm cho dự thảo văn kiện được hoàn thiện hơn, Ban Bí thư Trung ương Đoàn tổ chức công bố dự thảo Báo cáo của Ban chấp hành Trung ương Đoàn khóa IX tại Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ X.
Tiền Phong xin trân trọng giới thiệu toàn văn dự thảo báo cáo này cùng bạn đọc.
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X Đoàn TNCS Hồ Chí Minh là sự kiện chính trị quan trọng của tuổi trẻ Việt Nam, đánh dấu bước phát triển mới của tổ chức Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi, là Đại hội của khát vọng tuổi trẻ dựng xây đất nước.
Đại hội có nhiệm vụ đánh giá kết quả thực hiện Nghị quyết Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ IX, nhiệm kỳ 2007 - 2012, xác định mục tiêu, phương hướng công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi nhiệm kỳ 2012 - 2017, xây dựng tổ chức Đoàn vững mạnh, tăng cường bồi dưỡng lý tưởng cách mạng, giáo dục đạo đức, lối sống, cổ vũ thanh niên nuôi dưỡng ước mơ, hoài bão lớn, thi đua học tập, rèn luyện, lao động sáng tạo, xung kích, tình nguyện xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, góp phần cùng toàn Đảng, toàn dân phấn đấu tạo nền tảng để đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại.
Phần thứ nhất:
Kết quả thực hiện nghị quyết Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ IX
Năm năm qua, công cuộc đổi mới đất nước tiếp tục thu được những thành tựu quan trọng. Tiềm lực kinh tế được nâng cao, đất nước đã ra khỏi tình trạng nước nghèo, kém phát triển. Kinh tế vĩ mô cơ bản ổn định, tốc độ tăng trưởng được duy trì, đời sống nhân dân tiếp tục được cải thiện, chính trị - xã hội ổn định, quốc phòng, an ninh được tăng cường. Thanh niên và công tác thanh niên tiếp tục nhận được sự quan tâm, chăm lo của Đảng, Nhà nước và toàn xã hội.
Ban Chấp hành Trung ương Đảng ban hành Nghị quyết về "Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá".
Thủ tướng Chính phủ ban hành Chiến lược phát triển thanh niên Việt Nam giai đoạn 2011 - 2020. Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI, Năm Thanh niên 2011, kỷ niệm 80 năm Ngày thành lập Đoàn TNCS Hồ Chí Minh là những sự kiện chính trị có ý nghĩa lịch sử, là cơ hội, điều kiện thuận lợi, động lực tinh thần to lớn thúc đẩy công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi.
Tuy nhiên, chất lượng tăng trưởng, năng suất, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế đất nước còn thấp, chậm được cải thiện. Đời sống của một bộ phận nhân dân, trong đó có thanh niên còn khó khăn, chưa được đảm bảo về việc làm và cơ hội lập nghiệp.
Tình trạng suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, thiếu gương mẫu của một bộ phận cán bộ, đảng viên, tệ nạn và tiêu cực xã hội đã ảnh hưởng không tốt tới nhận thức và sự phấn đấu của giới trẻ.
Sự bùng nổ về công nghệ thông tin và hội nhập quốc tế đã và đang tác động đa chiều đến thanh thiếu nhi. Các thế lực thù địch gia tăng các hoạt động lôi kéo, chống phá, chia rẽ thanh niên.
Trong bối cảnh đó, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh và tuổi trẻ cả nước đã phát huy thuận lợi, nỗ lực phấn đấu khắc phục khó khăn, thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ IX, đóng góp xứng đáng vào những thành tựu chung của đất nước.
I. Những kết quả đạt được
1. Công tác giáo dục
Trong nhiệm kỳ qua, công tác giáo dục được triển khai đồng bộ, có nhiều đổi mới về phương thức và nội dung, kiên trì phương châm giáo dục qua thực tiễn hành động, nêu gương điển hình tiên tiến, phát huy vai trò tự giáo dục, rèn luyện của thanh niên, góp phần bồi dưỡng lý tưởng cách mạng, giáo dục truyền thống, đạo đức, lối sống, ý thức pháp luật cho thanh
thiếu nhi.
Cuộc vận động "Tuổi trẻ Việt Nam học tập và làm theo lời Bác" được thực hiện sáng tạo, hiệu quả, trở thành nội dung xuyên suốt trong công tác giáo dục của Đoàn, tạo được chuyển biến tích cực trong nhận thức và hành động của cán bộ đoàn, đoàn viên, thanh thiếu nhi.
Nội dung "5 xây, 5 chống" được cụ thể hóa thành tiêu chí chuẩn mực rèn luyện phù hợp với từng tổ chức cơ sở đoàn và các đối tượng đoàn viên thanh niên, gắn với thực hiện các nhiệm vụ chính trị, chuyên môn của địa phương, đơn vị(1).
Việc phát hiện, tuyên dương các điển hình tiên tiến trong học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh được thực hiện thường xuyên, góp phần cổ vũ, động viên, tạo động lực để thanh thiếu nhi rèn luyện, phấn đấu(2).
Công tác giáo dục chính trị tư tưởng tiếp tục được chú trọng. Hình thức tổ chức học tập, quán triệt các nghị quyết, chủ trương của Đảng, giáo dục chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh có nhiều đổi mới, phù hợp hơn với đoàn viên, thanh niên(3).
Nội dung 6 bài học lý luận chính trị được bổ sung, sửa đổi. Lòng yêu nước trong thanh thiếu nhi được tổ chức Đoàn khơi dậy, tạo cơ hội thể hiện qua những việc làm cụ thể, mới mẻ và phù hợp(4).
Công tác nắm bắt tình hình tư tưởng và định hướng chính trị cho đoàn viên, thanh niên trước những diễn biến phức tạp đã được chủ động thực hiện, góp phần đảm bảo ổn định chính trị, xã hội.
Công tác giáo dục truyền thống tiếp tục được triển khai sâu rộng với nhiều hình thức sáng tạo, gắn với các sự kiện chính trị, các ngày lễ lớn. Nhiều hoạt động được tổ chức đồng loạt, rộng khắp đã có sức lan tỏa, thu hút sự tham gia của đông đảo đoàn viên, thanh thiếu nhi và nhân dân, góp phần khơi dậy, bồi đắp lòng tự hào dân tộc, truyền thống quê hương, đất nước trong thanh thiếu nhi(5).
Công tác giáo dục đạo đức, lối sống được chú trọng, đề cao tấm lòng nhân ái, đạo lý uống nước nhớ nguồn, lối sống văn hóa, nghĩa tình, trách nhiệm với bản thân, gia đình và xã hội; đấu tranh bài trừ các hủ tục
lạc hậu, mê tín dị đoan, các văn hóa phẩm độc hại, tiêu cực và tệ nạn xã hội, lối sống buông thả, lệch lạc về hành vi, hành xử hung bạo, thờ ơ, vô cảm, thiếu trách nhiệm; góp phần định hướng giá trị Chân - Thiện - Mỹ trong thanh thiếu nhi(6).
Công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật cho thanh thiếu nhi tiếp tục được duy trì. Các mô hình phổ biến và giáo dục pháp luật hiệu quả, như: câu lạc bộ thanh niên với pháp luật, thi tìm hiểu pháp luật, đội thanh niên tình nguyện tuyên truyền, phổ biến pháp luật… được củng cố và nhân rộng, góp phần giáo dục ý thức công dân, ý thức chấp hành pháp luật, kỷ luật lao động, tôn trọng quy ước cộng đồng, hình thành thói quen "Sống và làm việc theo pháp luật" trong thanh thiếu niên.
Với nỗ lực đổi mới nội dung, phương thức giáo dục, trong nhiệm kỳ qua, tổ chức Đoàn đã tập trung xây dựng các điển hình tiên tiến trong từng đối tượng thanh niên; đa dạng hóa và nâng cao chất lượng các phong trào; tiếp cận và khai thác các phương tiện hiện đại như internet, chủ động phối hợp với các cơ quan truyền thông trong tuyên truyền, định hướng, giáo dục thanh thiếu nhi. Nhiều cơ sở Đoàn đã chủ động tiếp cận, giáo dục, cảm hóa các đối tượng thanh thiếu niên chậm tiến(7).
Công tác phát hiện, bồi dưỡng, tuyên dương, nhân rộng các điển hình tiên tiến đã trở thành hoạt động thường xuyên, rộng khắp. Hằng năm, Đoàn đã tổ chức tuyên dương 10 gương mặt trẻ tiêu biểu (giải thưởng Gương mặt trẻ tiêu biểu Việt Nam), cán bộ Đoàn cơ sở tiêu biểu (giải thưởng 26/3), thanh niên nông thôn tiêu biểu (giải thưởng Lương Định Của), thanh niên công nhân tiêu biểu (giải thưởng Người thợ trẻ giỏi), sinh viên tiêu biểu (sinh viên 5 tốt), doanh nhân tiêu biểu (giải thưởng Sao Đỏ và Sao Vàng Đất Việt)... Chương trình "Thắp sáng ước mơ tuổi trẻ Việt Nam” được hướng dẫn triển khai trong các trường học và từng bước mở rộng ra các khu vực khác(8). Nhiều gương điển hình tiên tiến đã được giới thiệu, có ý nghĩa động viên, khích lệ thanh niên nỗ lực phấn đấu vươn lên trong cuộc sống.
Các cấp bộ đoàn đã phát huy hiệu quả các nguồn lực xã hội trong giáo dục, bồi dưỡng thanh thiếu nhi. Các thiết chế giáo dục của Đoàn được xây dựng và củng cố thêm một bước.
Bên cạnh hệ thống báo chí, xuất bản truyền thống, đã có thêm nhiều báo điện tử, phát thanh có hình, cổng hoặc trang thông tin điện tử tuyên truyền, quán triệt các chủ trương, nghị quyết của Đảng, của Đoàn và chính sách, pháp luật của Nhà nước, cổ vũ các phong trào thi đua trong thanh thiếu nhi.
Các trung tâm hoạt động thanh thiếu niên, cung, nhà văn hóa thanh thiếu nhi do Đoàn quản lý tiếp tục phát triển, là nơi tập hợp thanh thiếu nhi, xây dựng các mô hình hoạt động, phát hiện năng khiếu và tài năng trẻ.
2. Phong trào "5 xung kích phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ Tổ quốc"
Nhiệm kỳ qua, các cấp bộ đoàn đã khơi dậy và phát huy mạnh mẽ tiềm năng, sức sáng tạo của thanh niên tham gia phát triển kinh tế - xã hội, thi đua hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chính trị của người đoàn viên, thanh niên tại mỗi địa phương, đơn vị; xung phong đảm nhận hàng triệu công trình, phần việc có ý nghĩa về chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội. Đoàn đã cổ vũ và tổ chức cho đông đảo đoàn viên thanh niên tham gia các hoạt động xung kích, tình nguyện vì cuộc sống cộng đồng, bảo đảm an sinh xã hội, giữ vững quốc phòng, an ninh, trật tự an toàn xã hội, tham gia thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia ở những nơi khó khăn, gian khổ, tiếp tục khẳng định vị trí, vai trò của tổ chức Đoàn và tuổi trẻ trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc(9).
Phong trào "Năm xung kích phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ Tổ quốc" đã được cụ thể hóa trên từng địa bàn, lĩnh vực, từ đó đã xuất hiện nhiều phong trào nhánh, nhiều mô hình, cách làm mới, hiệu quả.
Các hoạt động xung kích lao động sáng tạo, phát triển kinh tế - xã hội được đẩy mạnh. Phong trào "Sáng tạo trẻ" được tổ chức rộng rãi trong thanh niên, đặc biệt là thanh niên công nhân, viên chức, giáo viên trẻ, thanh niên lực lượng vũ trang, học sinh, sinh viên... đã khuyến khích, cổ vũ đoàn viên, thanh niên phát huy sáng kiến, ý tưởng sáng tạo, tăng năng suất, chất lượng, hiệu quả trong lao động sản xuất(10).
Phong trào "3 tiết kiệm" được đoàn viên, thanh niên hưởng ứng, góp phần thực hiện các chủ trương của Đảng và Nhà nước về kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm an sinh xã hội.
Phong trào thi đua "4 nhất" trên các công trình trọng điểm quốc gia tiếp tục được duy trì. Các phong trào thi đua thực hiện nhiệm vụ chính trị, sản xuất, kinh doanh của thanh niên trong các cơ quan, doanh nghiệp; xây dựng các mô hình kinh tế, tổ hợp tác, ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất, tham gia xây dựng kết cấu hạ tầng, xây dựng nông thôn mới trong thanh niên nông thôn; tham gia xây dựng văn minh đô thị, bảo đảm an toàn giao thông của thanh niên đô thị tiếp tục phát triển, mang lại nhiều kết quả thiết thực.
Các hoạt động xung kích, tình nguyện vì cuộc sống cộng đồng có nhiều đổi mới theo hướng thiết thực, góp phần tham gia giải quyết những khó khăn, bức xúc tại mỗi địa phương, đơn vị. Phong trào thanh niên tình nguyện tiếp tục mở rộng về quy mô, nội dung phong phú, hình thức đa dạng, ngày càng đi vào chiều sâu, thực sự là môi trường rèn luyện của tuổi trẻ.
Chiến dịch thanh niên tình nguyện hè, tình nguyện mùa đông, xuân tình nguyện, hành trình nhân ái vì sức khỏe cộng đồng, tiếp sức mùa thi, tiếp sức đến trường, các hoạt động bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu, hiến máu tình nguyện, hỗ trợ trẻ em có hoàn cảnh khó khăn, chăm lo gia đình chính sách, tham gia xóa đói, giảm nghèo... đã thu hút đông đảo học sinh, sinh viên, y bác sỹ trẻ, trí thức trẻ, thanh niên công nhân, nông dân, công chức, viên chức trẻ, doanh nhân trẻ, đoàn viên, thanh niên lực lượng vũ trang tham gia(11).
Các hoạt động xung kích bảo vệ Tổ quốc, giữ gìn an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội được các cấp bộ đoàn triển khai có hiệu quả, đặc biệt trong lực lượng vũ trang, trên địa bàn dân cư. Tổ chức Đoàn các cấp đã xây dựng các đội thanh niên xung kích tham gia đảm bảo an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn, vận động thanh niên lên đường nhập ngũ. Cuộc vận động “Thanh niên với văn hóa giao thông” và các hoạt động tham gia giữ gìn trật tự an toàn giao thông đã thu hút đông đảo đoàn viên, thanh niên tham gia. Cuộc vận động "Nghĩa tình biên giới, hải đảo" có bước phát triển mới, góp phần nâng cao nhận thức của đoàn viên, thanh niên về lãnh thổ và chủ quyền của Tổ quốc(12).
Các cấp bộ đoàn đã tập trung ủng hộ nguồn lực chăm lo đời sống, học tập cho con em chiến sỹ; tăng cường kết nghĩa với các đơn vị, địa phương, hỗ trợ cán bộ, chiến sỹ và nhân dân nơi biên giới, hải đảo, góp phần thực hiện chính sách hậu phương quân đội. Phong trào "Đoàn kết 3 lực lượng" được duy trì, qua đó tạo sự gắn kết giữa thanh niên lực lượng vũ trang với các lực lượng thanh niên trên địa bàn dân cư.
Phong trào “Thanh niên quân đội thi đua rèn đức, luyện tài, xung kích, sáng tạo, xứng danh Bộ đội Cụ Hồ”, phong trào "Thanh niên Công an nhân dân học tập, thực hiện 6 điều Bác Hồ dạy - Xung kích, sáng tạo, tình nguyện, lập công vì an ninh Tổ quốc" được tổ chức có chiều sâu với nhiều cách làm sáng tạo. Thông qua đó, tổ chức Đoàn đã phát huy sức trẻ của đoàn viên, thanh niên lực lượng vũ trang trong thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị của đơn vị, tham gia phát triển kinh tế - xã hội, xóa đói, giảm nghèo, phòng tránh, khắc phục hậu quả thiên tai, cứu hộ, cứu nạn, nhất là các nhiệm vụ đặc biệt khó khăn, gian khổ ở các địa bàn chiến lược, trọng điểm, biên giới, hải đảo, vùng sâu, vùng xa, góp phần bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, giữ vững cuộc sống bình yên của nhân dân.
Các hoạt động tham gia cải cách hành chính được các cấp bộ đoàn quan tâm triển khai, góp phần đổi mới tác phong, lề lối làm việc của cán bộ, công chức, viên chức trẻ và chính đội ngũ cán bộ đoàn, tạo sự chuyển biến tích cực về tinh thần, ý thức, thái độ làm việc, xây dựng lớp cán bộ, công chức, viên chức hiện đại với những tố chất năng động, sáng tạo, giỏi nghề, tận tụy và cầu thị.
Phong trào “Ba trách nhiệm” được cụ thể hóa với những mô hình “công sở văn minh”, “nụ cười công sở”, “văn hóa doanh nghiệp”… Cán bộ, công chức trẻ đã đi đầu ứng dụng công nghệ thông tin, phương pháp quản lý tiên tiến trong cải cách hành chính. Tổ chức Đoàn đã chủ động tuyên truyền và tham gia thực hiện chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước với nhiều biện pháp, cách làm hiệu quả,
thiết thực(13).
Các hoạt động xung kích trong hội nhập kinh tế quốc tế được đẩy mạnh, nhất là trong lực lượng doanh nhân trẻ, cán bộ, công chức trẻ, học sinh, sinh viên. Các cấp bộ đoàn có nhiều hình thức động viên thanh thiếu niên tích cực học tập ngoại ngữ, tin học, trang bị kiến thức, kỹ năng cần thiết trong hội nhập; tăng cường cung cấp thông tin về thị trường hàng hóa, thị trường lao động, thị trường tài chính trong và ngoài nước cho đoàn viên, thanh niên; hỗ trợ thanh niên tiếp cận phương thức sản xuất mới, tiên tiến để tạo ra sản phẩm hàng hoá có tính cạnh tranh cao.
Lực lượng doanh nhân trẻ và thanh niên công nhân, trí thức, lao động trẻ trong các doanh nghiệp và các ngành kinh tế mũi nhọn đã tích cực nghiên cứu, đầu tư đổi mới công nghệ, nâng cao chất lượng sản phẩm, khả năng cạnh tranh trên thị trường trong và ngoài nước, tổ chức nhiều hoạt động xúc tiến thương mại, xây dựng thương hiệu Việt Nam. Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam đã tham gia và có vai trò xứng đáng trong cộng đồng doanh nhân các nước trong khu vực.
3. Phong trào "4 đồng hành với thanh niên lập thân, lập nghiệp”
Phong trào "4 đồng hành với thanh niên lập thân, lập nghiệp” là một bước kế thừa và phát triển về lý luận và thực tiễn phong trào hành động cách mạng của tuổi trẻ. Trong nhiệm kỳ qua, các cấp bộ đoàn đã cùng với các lực lượng xã hội quan tâm, chăm lo đáp ứng nhu cầu, lợi ích chính đáng của thanh niên; luôn sát cánh với thanh niên trong các vấn đề thiết yếu như việc học, việc làm, vui chơi giải trí và phát triển kỹ năng xã hội.
Các hoạt động đồng hành với thanh niên trong học tập, nâng cao trình độ học vấn, chuyên môn, nghiệp vụ đã trợ giúp thiết thực cho đoàn viên, thanh niên trong khối trường học thực hiện nhiệm vụ học tốt, dạy tốt, nghiên cứu khoa học, tham gia xây dựng môi trường học đường lành mạnh(14).
Bên cạnh đó, các cấp bộ đoàn đã vận động và tổ chức cho thanh niên tham gia phổ cập giáo dục, chống tái mù chữ, giúp đỡ học sinh có hoàn cảnh khó khăn đến trường; chủ động tìm kiếm, khai thác nguồn lực, xây dựng và phát triển quỹ khuyến học, khuyến tài, nâng cao chất lượng các loại học bổng và giải thưởng trong lĩnh vực học tập, nghiên cứu khoa học cho thanh thiếu nhi(15).
Đoàn đã tích cực tham mưu với cấp ủy, chính quyền ban hành các cơ chế, chính sách hỗ trợ tài năng trẻ. Trung ương Đoàn tổ chức Đại hội tài năng trẻ Việt Nam lần thứ nhất, Gặp gỡ tài năng trẻ khoa học công nghệ toàn quốc, thành lập Hội đồng bảo trợ và Hội đồng kết nối tài năng trẻ Việt Nam.
Các cấp bộ đoàn đã phối hợp với ngành giáo dục đào tạo, ngân hàng chính sách xã hội hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi để học sinh, sinh viên có hoàn cảnh khó khăn vay vốn tín dụng học tập(16); hỗ trợ thanh niên công chức, viên chức, thanh niên lực lượng vũ trang, thanh niên trong các doanh nghiệp vươn lên làm chủ khoa học công nghệ hiện đại, thanh niên nông thôn tiếp cận tri thức, công nghệ mới(17).
Các hoạt động đồng hành với thanh niên trong nghề nghiệp và việc làm là kết quả nổi bật của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trong chăm lo nhu cầu, lợi ích của thanh niên nhiệm kỳ qua.
Các cấp bộ đoàn đã tăng cường hoạt động truyền thông nâng cao nhận thức cho cán bộ, đoàn viên, thanh niên và xã hội về học nghề, lập nghiệp; phối hợp tổ chức các Hội thi tay nghề, các giải thưởng, học bổng hỗ trợ thanh niên học nghề; tổ chức sâu rộng các hoạt động hướng nghiệp, tư vấn giới thiệu việc làm theo hình thức mới, hỗ trợ thanh niên khởi sự doanh nghiệp; khuyến khích, vận động thanh niên chủ động góp vốn và liên kết trong sản xuất kinh doanh, tự tạo việc làm, giúp nhau lập nghiệp(18).
Trung ương Đoàn đề xuất với Chính phủ phê duyệt Đề án "Hỗ trợ thanh niên học nghề và tạo việc làm giai đoạn 2008 - 2013" và tích cực phối hợp với các Bộ, ngành, địa phương triển khai thực hiện các nội dung của đề án.
Các cấp bộ đoàn đã có nhiều đề xuất tham mưu cấp ủy, chính quyền tạo cơ chế khuyến khích học nghề, đào tạo nghề, giới thiệu việc làm cho thanh niên tại các địa phương(19).
Các hoạt động đồng hành với thanh niên trong nâng cao sức khỏe thể chất và đời sống văn hóa tinh thần được triển khai rộng khắp với nhiều mô hình mới, sáng tạo, có sức lan tỏa trong thanh niên, như: Ngày hội thanh niên Việt Nam, đồng diễn thanh niên làm theo lời Bác, ngày hội thanh niên khỏe... Các hoạt động văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao ở cơ sở được tổ chức với nhiều hình thức đa dạng, phong phú, từng bước đáp ứng nhu cầu đời sống văn hoá tinh thần của đoàn viên, thanh niên, trong đó, nhiều chương trình có giá trị nghệ thuật, chất lượng chuyên môn và ý nghĩa giáo dục cao(20).
Thông qua đó, các cấp bộ đoàn đã phát hiện và cùng với các ngành, các cấp bồi dưỡng nhiều tài năng trẻ trong lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật, thể dục, thể thao cho đất nước(21).
Việc phối hợp sản xuất và cung cấp các ấn phẩm văn hóa phục vụ đời sống tinh thần cho thanh thiếu nhi được các cấp bộ đoàn quan tâm, góp phần định hướng và xây dựng lối sống, nếp sống lành mạnh trong thanh niên(22).
Các hoạt động giáo dục, chăm sóc sức khoẻ sinh sản vị thành niên, thanh niên, phòng, chống HIV/AIDS, phòng, chống ma tuý, mại dâm và các tệ nạn xã hội trong thanh niên, đặc biệt là thanh niên yếu thế, thanh niên chậm tiến ngày càng được quan tâm.
Các hoạt động đồng hành với thanh niên trong phát triển kỹ năng xã hội là nội dung hoạt động mới của các cấp bộ đoàn để đáp ứng nhu cầu của thanh niên trước yêu cầu, đòi hỏi của quá trình phát triển. Thông qua đó, nhận thức của cán bộ đoàn, đoàn viên, thanh niên về vai trò của kỹ năng xã hội trong bối cảnh hội nhập đã từng bước được nâng cao. Đoàn đã bước đầu xây dựng lực lượng cán bộ nòng cốt trong phát triển kỹ năng xã hội cho đoàn viên thanh thiếu niên(23).
Các lớp huấn luyện, trại huấn luyện kỹ năng xã hội với nhiều mô hình mới, sáng tạo đã thu hút được sự quan tâm của thanh thiếu niên và xã hội, giúp thanh niên hình thành các kỹ năng cần thiết trong học tập, lao động, giao tiếp và hoạt động xã hội. Nhiều mô hình giáo dục kỹ năng đã có kết quả tích cực, được xã hội thừa nhận(24).
Bên cạnh đó, các cấp bộ đoàn đã tổ chức nhiều loại hình hoạt động, sân chơi, cuộc thi bổ ích để thanh thiếu niên rèn luyện các kỹ năng cơ bản như thuyết trình, tư duy độc lập, làm việc nhóm.
4. Công tác xây dựng tổ chức Đoàn; mở rộng mặt trận đoàn kết, tập hợp thanh niên; tham gia xây dựng Đảng, chính quyền và các đoàn thể nhân dân
Trong công tác đoàn viên, các cấp bộ đoàn đã chủ động, tích cực nghiên cứu giải pháp duy trì, phát triển đoàn viên trong điều kiện Điều lệ Đoàn mới quy định độ tuổi kết nạp từ 16 tuổi, tiêu biểu như: việc ban hành Chương trình dự bị đoàn viên cho lứa tuổi chuyển tiếp từ đội viên lên đoàn viên; xây dựng tổ chức Hội liên hiệp thanh niên Việt Nam trong các lớp cuối bậc học Trung học cơ sở và đầu bậc học Trung học phổ thông để tích cực tạo nguồn kết nạp đoàn viên; tổ chức kết nạp "Lớp đoàn viên Lý Tự Trọng", "Lớp đoàn viên 80 năm thành lập Đoàn TNCS Hồ Chí Minh".
Để tiếp tục nâng cao chất lượng chính trị, phát huy tính tiền phong, gương mẫu của người đoàn viên trong tập thể thanh niên, Ban Thường vụ Trung ương Đoàn đã ban hành và chỉ đạo thực hiện Chương trình rèn luyện đoàn viên với 5 tiêu chí rèn luyện và 10 tiêu chí hành động(25).
Trong công tác xây dựng, củng cố tổ chức cơ sở Đoàn, Ban Chấp hành Trung ương Đoàn đã ban hành Nghị quyết số 02 NQ/TWĐTN, tiếp tục triển khai cuộc vận động “Xây dựng chi đoàn mạnh" và tiến hành đồng bộ nhiều giải pháp nhằm nâng cao chất lượng chi đoàn, Đoàn cơ sở.
Ban Thường vụ Trung ương Đoàn đã ban hành Kết luận số 127 KL/TWĐTN về một số giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động của Đoàn trên địa bàn nông thôn.
Bên cạnh đó, một số địa phương đã tham mưu và tổ chức thực hiện tốt các giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động tổ chức Đoàn cơ sở xã, phường, thị trấn, doanh nghiệp ngoài quốc doanh, khu công nghiệp, khu chế xuất, khu vực dịch vụ.
Nội dung, hình thức sinh hoạt chi đoàn được đổi mới theo hướng có chủ đề, chủ điểm, thiết thực, phù hợp với nhu cầu, nguyện vọng của đoàn viên, thanh niên, bám sát nhiệm vụ chính trị của địa phương, đơn vị.
Công tác cán bộ Đoàn đã có nhiều chuyển biến tích cực. Việc ban hành và tổ chức thực hiện Quy chế cán bộ Đoàn đã giúp đội ngũ cán bộ Đoàn từng bước được trẻ hóa, chuẩn hóa, chất lượng được nâng lên.
Công tác luân chuyển cán bộ Đoàn được tăng cường trong các lĩnh vực, địa bàn công tác, giữa các cấp bộ đoàn, góp phần đào tạo, bồi dưỡng cán bộ thông qua hoạt động thực tiễn.
Công tác quy hoạch, tạo nguồn cán bộ được chú trọng hơn, đảm bảo đúng nguyên tắc "động", "mở". Công tác đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn cán bộ được thực hiện thường xuyên, có sự phân cấp và gắn với chức danh, nhiệm vụ công tác cụ thể.
Trường Đoàn hiện có tại một số địa phương được đầu tư cơ sở vật chất, mở rộng quy mô đào tạo. Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam được Thủ tướng Chính phủ quyết định trở thành cơ sở giáo dục đại học công lập, chương trình, giáo trình đào tạo từng bước được chuẩn hóa(26).
Công tác đoàn kết tập hợp thanh niên tiếp tục có nhiều đổi mới về nội dung, phương thức, đối tượng tiếp cận được mở rộng trong nhiều lĩnh vực, địa bàn.
Tổ chức Đoàn, Hội các cấp đã tập trung phát triển các chi hội, đội, nhóm thanh niên theo ngành nghề, sở thích; xây dựng lực lượng cốt cán và tăng cường công tác tập hợp đoàn kết thanh niên dân tộc, tôn giáo thông qua tổ chức các hội nghị đoàn kết thanh niên; hỗ trợ thanh niên yếu thế trong cơ hội phát triển.
Vai trò nòng cốt chính trị của Đoàn trong xây dựng tổ chức và hoạt động của Hội LHTN Việt Nam và các tổ chức thành viên của Hội tiếp tục được tăng cường.
Điểm mới trong tập hợp đoàn kết thanh niên nhiệm kỳ qua là việc phát triển rộng rãi các tổ chức thành viên tập thể của Hội LHTN Việt Nam; bước đầu tiếp cận tập hợp cộng đồng thanh niên trên mạng, học sinh, sinh viên học tập ở nước ngoài; tăng cường phát triển tổ chức Đoàn, Hội trong các doanh nghiệp ngoài quốc doanh.
Cùng với sự phát triển số lượng đoàn viên, số lượng hội viên các tổ chức thành viên tập thể của Hội LHTN Việt Nam không ngừng gia tăng(27).
Công tác kiểm tra, giám sát của Đoàn có chuyển biến. Nhận thức của cán bộ, đoàn viên về vị trí, vai trò của công tác kiểm tra, giám sát được nâng lên.
Các chương trình, kế hoạch kiểm tra, giám sát hằng năm được xây dựng và triển khai thực hiện sát với thực tiễn, góp phần giải quyết kịp thời hơn những khó khăn, phát sinh ở cơ sở. Các hoạt động kiểm tra, giám sát theo chuyên đề đã góp phần phát hiện các mô hình hay, cách làm sáng tạo, hiệu quả ở cơ sở.
Công tác tham gia xây dựng Đảng, chính quyền và các đoàn thể nhân dân được chú trọng. Các cấp bộ đoàn đã tập trung thực hiện các giải pháp bồi dưỡng, nâng cao chất lượng đoàn viên ưu tú giới thiệu cho Đảng xem xét, kết nạp(28); tổ chức nghiên cứu, học tập và xây dựng chương trình hành động thực hiện các nghị quyết của Đảng; phối hợp tham mưu tổng kết Chiến lược phát triển thanh niên Việt Nam đến năm 2010, xây dựng Chiến lược phát triển thanh niên Việt Nam giai đoạn 2011 - 2020; sơ kết 3 năm thực hiện Nghị quyết số 25-NQ/TW ngày 25/7/2008 về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá”.
Vai trò xung kích, gương mẫu của đoàn viên, thanh niên trong thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước được phát huy.
Các cấp bộ đoàn đã tích cực tham gia đóng góp ý kiến trong xây dựng các chủ trương, nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về thanh niên và công tác thanh niên; giới thiệu nhiều cán bộ trẻ đủ năng lực và phẩm chất cho các cơ quan của Đảng và hệ thống chính trị.
5. Công tác phụ trách Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh
và chăm sóc, giáo dục thiếu niên, nhi đồng
Nhiệm kỳ qua, công tác phụ trách Đội và chăm sóc, giáo dục thiếu niên, nhi đồng có nhiều chuyển biến tích cực, nhận thức và trách nhiệm của cán bộ, đoàn viên và tổ chức cơ sở đoàn được nâng cao. Các cấp bộ đoàn đã thực hiện tốt công tác giáo dục truyền thống, định hướng giá trị, hình thành nhân cách cho thiếu nhi thông qua cuộc vận động "Vì đàn em thân yêu", “Thiếu nhi Việt Nam thi đua thực hiện tốt 5 điều Bác Hồ dạy”, chương trình “Thắp sáng ước mơ thiếu nhi Việt Nam”, phong trào “Kế hoạch nhỏ”, “Nghìn việc tốt”... (29).
Nội dung, phương thức giáo dục thiếu nhi tiếp tục được nghiên cứu đổi mới, giáo dục kỹ năng được đầu tư với nhiều mô hình hay như “Trại hè xanh”, “Hành trình về với thiên nhiên”... Chương trình Rèn luyện đội viên tiếp tục có nhiều đổi mới, thực hiện hiệu quả.
Các cấp bộ Đoàn, Đội đã xây dựng, nhân rộng và tuyên dương các gương điển hình thiếu nhi học tập tốt, rèn luyện tốt, chỉ huy Đội giỏi, Cháu ngoan Bác Hồ, phụ trách Sao giỏi(30); đẩy mạnh các hoạt động bảo trợ sáng tác văn học, âm nhạc cho thiếu nhi; phối hợp có hiệu quả với các cơ quan báo chí, truyền thông trong tuyên truyền, giáo dục thiếu nhi.
Các cấp bộ đoàn đã chủ động, tích cực tham mưu với cấp uỷ đảng, chính quyền dành quỹ đất, đầu tư kinh phí, cơ sở vật chất xây dựng các thiết chế, điểm vui chơi, sinh hoạt cho thiếu nhi; khai thác và phát huy có hiệu quả các nguồn lực xã hội phục vụ cho công tác Đội và phong trào thiếu nhi.
Hoạt động của hệ thống Cung, nhà thiếu nhi cấp tỉnh, cấp huyện được duy trì có hiệu quả, chú trọng tổ chức các hoạt động văn hóa, nghệ thuật, vui chơi cho trẻ em, tổ chức các trò chơi dân gian trong trường học, góp phần đa dạng hóa các loại hình sinh hoạt, vui chơi, hình thành nhân cách cho thiếu nhi, bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống dân tộc.
Đoàn TNCS Hồ Chí Minh đã chú trọng phối hợp đào tạo, bồi dưỡng và tham mưu thực hiện chế độ, chính sách cho đội ngũ Tổng phụ trách Đội; tiếp tục nâng cao vai trò trách nhiệm trong chăm sóc, giáo dục và bảo vệ thiếu nhi, đặc biệt thiếu nhi có hoàn cảnh khó khăn, thiếu nhi bị bạo hành.
6. Công tác quốc tế thanh niên
Nhiệm kỳ qua đánh dấu bước phát triển mới trong công tác quốc tế thanh niên. Hoạt động đối ngoại của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh đã góp phần quan trọng thực hiện chủ trương, đường lối đối ngoại của Đảng và Nhà nước. Đoàn tiếp tục duy trì, củng cố và phát triển quan hệ hữu nghị, hợp tác với các tổ chức thanh niên các nước láng giềng, bạn bè truyền thống, các nước trong khu vực ASEAN và châu Á - Thái Bình Dương, tham gia tích cực và có trách nhiệm trong các hoạt động của Liên đoàn Thanh niên Dân chủ thế giới. Vai trò của Đoàn trong các cơ chế và các hoạt động đa phương được đẩy mạnh, tích cực tranh thủ sự đồng tình, ủng hộ của các nước, các tổ chức quốc tế đối với công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi trong nước; tổ chức thành công nhiều hoạt động chính trị đối ngoại và giao lưu hữu nghị có quy mô lớn; qua đó, năng lực và nghiệp vụ của cán bộ đoàn các cấp và thanh niên trong hoạt động đối ngoại và giao lưu quốc tế được nâng cao. Nhiều tỉnh, thành đoàn, đoàn trực thuộc đã tích cực, chủ động tham gia tổ chức các hoạt động hợp tác, giao lưu quốc tế thanh niên. Việc quản lý các hoạt động đối ngoại thanh niên bảo đảm chặt chẽ và thống nhất(31).
Công tác thanh niên ngoài nước được triển khai tích cực, chủ động với sự phối hợp, hỗ trợ có hiệu quả của Đảng ủy Ngoài nước, Bộ Ngoại giao, Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài và các Bộ, ngành liên quan.
Các cấp bộ đoàn đã khai thác và thực hiện có hiệu quả các dự án quốc tế, góp phần hỗ trợ, thúc đẩy công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi trong nước.
Việc kết nối, xây dựng mối liên hệ thường xuyên giữa tổ chức Đoàn, Hội với các tổ chức thanh niên, sinh viên Việt Nam ở nước ngoài được tăng cường; các hoạt động giao lưu trực tuyến với thanh niên, sinh viên ngoài nước được thiết lập và duy trì.
Công tác thông tin, tuyên truyền đối ngoại được thúc đẩy, góp phần quảng bá hình ảnh đất nước, con người Việt Nam ra thế giới, đồng thời cung cấp kịp thời cho cán bộ, đoàn viên, thanh niên về tình hình khu vực và quốc tế.
7. Công tác tham mưu, chỉ đạo của Đoàn
Trong nhiệm kỳ qua, công tác tham mưu, chỉ đạo của Đoàn có nhiều đổi mới, năng động, sáng tạo hơn, tích cực tham mưu xây dựng chính sách mang tầm chiến lược đối với công tác thanh niên, đồng thời tập trung chỉ đạo các hoạt động hướng về cơ sở, đến với thanh niên, chăm lo giải quyết những vấn đề bức thiết của thanh niên và công tác đoàn.
Ban chấp hành đoàn các cấp đã thực hiện tốt vai trò cơ quan lãnh đạo, chỉ đạo công tác đoàn và phong trào thanh thiếu nhi, đồng thời là cơ quan tham mưu cho cấp ủy đảng cùng cấp về công tác thanh niên; phối hợp với các cấp chính quyền trong tập trung tháo gỡ cơ chế liên quan đến công tác thanh niên; chủ động phối hợp với các ban, ngành, đoàn thể tổ chức đánh giá kết quả các chương trình, nghị quyết liên tịch, ký kết các chương trình, nghị quyết mới, góp phần tạo cơ chế, nguồn lực cho công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi(32).
Tổ chức bộ máy cơ quan tham mưu chuyên trách của Đoàn được sắp xếp hợp lý, hiệu quả, rõ chức năng, nhiệm vụ.
Trong chỉ đạo, các cấp bộ đoàn đã đề cao tính mục tiêu, tính hành động, tính cụ thể, thiết thực; kế thừa các phương thức tổ chức phong trào đã có hiệu quả trong thực tiễn, như: Tháng Thanh niên, Năm Thanh niên, các chiến dịch cao điểm...; đồng thời sáng tạo nhiều cách làm mới, như: chỉ đạo đồng loạt, tổ chức các hoạt động tạo mẫu và hướng dẫn chuyển giao mô hình; xây dựng bộ tiêu chí đánh giá tổ chức Đoàn cấp tỉnh để vừa đổi mới công tác thi đua, khen thưởng vừa là bộ công cụ chỉ đạo, định hướng, kiểm tra, giám sát công tác đoàn và phong trào thanh thiếu nhi.
Công tác thi đua, khen thưởng của Đoàn thực chất hơn, khen kèm theo với thưởng, tuyên dương kết hợp tốt với truyền thông rộng rãi góp phần tạo động lực cổ vũ phong trào. Nhiều cấp bộ đoàn đã tích cực ứng dụng công nghệ thông tin, từng bước tin học hóa công tác thông tin đảm bảo nhanh, chính xác và thống nhất.
Đánh giá chung: Năm năm qua, với những nỗ lực to lớn của hệ thống tổ chức Đoàn và đội ngũ cán bộ, đoàn viên, Nghị quyết Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ X đã được thực hiện thành công, tạo ra những chuyển biến tích cực, toàn diện trên các mặt công tác đoàn, trong đó có nhiều bước, nhiều khâu mang tính đột phá mới.
Việc thực hiện Nghị quyết Đại hội và các nghị quyết, chủ trương công tác của Ban Chấp hành, Ban Thường vụ, Ban Bí thư Trung ương Đoàn trong nhiệm kỳ đã tạo nên động lực thúc đẩy phong trào thanh thiếu nhi phát triển mạnh mẽ.
Những quyết tâm đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của Đoàn đã mang lại những bước tiến mới về lý luận và thực tiễn. Hoạt động của Đoàn được đoàn viên thanh niên đón nhận, cấp ủy đảng và chính quyền đồng tình ủng hộ, các lực lượng xã hội đánh giá cao.
Uy tín và vị thế chính trị của tổ chức Đoàn trong thanh thiếu nhi và xã hội được nâng lên; vị trí của thanh niên trong xã hội được đặt tương xứng.
Những kết quả đó tiếp tục là tiền đề quan trọng thúc đẩy sự phát triển của tổ chức Đoàn TNCS Hồ Chí Minh và tuổi trẻ Việt Nam trong thời gian tới.
II. Những hạn chế, yếu kém và nguyên nhân
1. Hạn chế, yếu kém
- Công tác giáo dục chính trị tư tưởng cho đoàn viên, thanh niên chậm đổi mới, còn nặng về thuyết giảng; nội dung các bài học lý luận chính trị cho đoàn viên, thanh niên chậm được bổ sung; công tác nắm bắt tư tưởng, tình hình thanh niên còn thụ động, chưa hiệu quả; tính tương tác trong các hoạt động giáo dục chưa cao; việc tổng kết và nhân rộng các mô hình, cách làm hay trong công tác giáo dục của Đoàn còn hạn chế.
- Một số nội dung của hai phong trào ”Năm xung kích phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ Tổ quốc", ”Bốn đồng hành với thanh niên lập thân, lập nghiệp", cụ thể là: xung kích cải cách hành chính, xung kích hội nhập kinh tế quốc tế, đồng hành với thanh niên trong phát triển kỹ năng xã hội chưa được triển khai đồng bộ, thiếu giải pháp, hiệu quả chưa rõ nét, chưa đáp ứng nhu cầu thanh niên và nhiệm vụ chính trị của địa phương, đơn vị.
- Công tác quản lý đoàn viên còn nhiều bất cập; tổ chức và hoạt động của Đoàn cơ sở còn yếu, đặc biệt trên địa bàn dân cư; nội dung và hình thức sinh hoạt chi đoàn chậm đổi mới; mô hình tổ chức và hoạt động của Đoàn trong một số loại hình cơ sở chưa được nghiên cứu và có giải pháp phù hợp; công tác cán bộ đoàn chưa được đầu tư đúng mức; cán bộ đoàn cơ sở thiếu về số lượng, một bộ phận yếu về kỹ năng, nghiệp vụ và phương pháp công tác.
- Vai trò của Đoàn phụ trách Đội TNTP Hồ Chí Minh và hoạt động thiếu nhi trên địa bàn dân cư còn hạn chế; cơ sở vật chất, thiết chế vui chơi cho thiếu nhi còn ít và thiếu đồng bộ, chậm được đầu tư; việc huy động các nguồn lực xã hội chăm lo, bảo vệ thiếu nhi chưa thật sự hiệu quả.
- Việc ban hành nghị quyết, chủ trương công tác của Đoàn chưa thực sự đổi mới, nhiều nghị quyết chưa sát tình hình thực tế, tính khả thi không cao; công tác chỉ đạo tổ chức thực hiện nghị quyết chưa quyết liệt; nhiều nghị quyết, chủ trương công tác không được sơ kết, tổng kết kịp thời; vẫn còn tình trạng hành chính, hình thức trong hoạt động của Đoàn; một số cấp bộ đoàn và cán bộ đoàn chưa thẳng thắn trong đấu tranh với các biểu hiện tiêu cực, sai trái.
2. Nguyên nhân
- Việc tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận về công tác thanh vận của Đoàn chưa đáp ứng yêu cầu đặt ra. Một số bất cập trong công tác Đoàn, nhất là về mô hình tổ chức hoạt động ở một số lĩnh vực được chỉ ra nhưng chậm nghiên cứu, giải quyết.
- Năng lực, kỹ năng nghiệp vụ, kiến thức kinh tế, xã hội, tác phong, lề lối công tác, tư duy đổi mới của một bộ phận cán bộ đoàn còn yếu, chưa bắt kịp yêu cầu, đòi hỏi của phong trào thanh niên. Chế độ, chính sách đãi ngộ cán bộ Đoàn còn khó khăn, chưa động viên và thu hút được những cán bộ có năng lực, tâm huyết trong hệ thống tổ chức của Đoàn.
- Công tác tham mưu của một số cấp bộ Đoàn với cấp ủy đảng, chính quyền trong lãnh đạo, chỉ đạo công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi thiếu chủ động và chưa hiệu quả. Sự phối hợp giữa tổ chức Đoàn với các ban, ngành, tổ chức kinh tế, xã hội ở một số nơi thiếu chặt chẽ, chậm được khắc phục, chưa khai thác và phát huy các nguồn lực, điều kiện cho công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi.
- Cấp ủy đảng, chính quyền một số nơi chưa quan tâm đúng mức và thường xuyên đối với công tác thanh niên; việc tổ chức thực thi pháp luật, chính sách đối với thanh niên chưa thực sự hiệu quả; giữa nhận thức và sự quan tâm đầu tư thực tế cho công tác thanh niên còn chưa tương xứng; điều kiện hoạt động của Đoàn được quan tâm đầu tư nhưng chưa theo kịp sự phát triển của đất nước.
- Đời sống kinh tế khó khăn, một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống; môi trường gia đình, nhà trường và xã hội có những biểu hiện xuống cấp đã ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp làm cản trở những nỗ lực của tổ chức Đoàn trong công tác thu hút, tập hợp, vận động và giáo dục thanh niên.
III. Bài học kinh nghiệm
Từ thực tiễn phong phú của công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi nhiệm kỳ qua có thể rút ra một số bài học kinh nghiệm cơ bản sau:
- Một là, xây dựng đội ngũ cán bộ đoàn tâm huyết, gắn bó với thanh niên, có trình độ, kỹ năng, phương pháp công tác, sáng tạo, dám nghĩ, biết làm, dám chịu trách nhiệm, sẵn sàng đảm nhận việc mới, việc khó.
- Hai là, luôn quán triệt kịp thời và sâu sắc các chủ trương, nghị quyết và sự lãnh đạo của Đảng; biết kế thừa và phát huy truyền thống vẻ vang của các thế hệ đi trước, không ngừng đổi mới để xây dựng Đoàn thực sự vững mạnh, thống nhất về nhận thức, tổ chức và hành động.
- Ba là, xác định nội dung phong trào hành động cách mạng bám sát đòi hỏi của thực tiễn cuộc sống, phù hợp với lợi ích của thanh niên và yêu cầu giáo dục thanh niên qua thực tiễn hành động.
- Bốn là, chủ động tham mưu cho Đảng về công tác thanh niên; tích cực phối hợp với các cấp chính quyền, đoàn thể, phát huy vai trò tham gia của toàn xã hội đối với công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi.
- Năm là, nhạy bén, linh hoạt, bám sát nhiệm vụ chính trị của đất nước, sự phát triển của thanh niên để ban hành, tổ chức thực hiện các chủ trương công tác phù hợp với thực tiễn; chỉ đạo, điều hành quyết liệt, tập trung cho cơ sở, đến với thanh niên, có trọng tâm, trọng điểm, có điểm nhấn, tạo hiệu ứng xã hội rộng lớn thông qua các hoạt động đồng loạt; kịp thời sơ kết, tổng kết các nghị quyết, chương trình công tác.
Phần thứ hai:
Mục tiêu, phương hướng công tác đoàn và phong trào thanh thiếu nhinhiệm kỳ 2012 - 2017
I. Bối cảnh chung và tình hình thanh niên
1. Bối cảnh chung
Năm năm tới là giai đoạn kinh tế nước ta sẽ phục hồi, lấy lại đà tăng trưởng sau thời kỳ suy giảm; hội nhập quốc tế sẽ ngày càng sâu rộng và thực chất; khoa học công nghệ tiếp tục có những bước phát triển mạnh mẽ.
Những chủ trương, nghị quyết của Đảng, chính sách của Nhà nước về thanh niên tiếp tục được hoàn chỉnh, bổ sung và tổ chức thực hiện, mở ra cho thanh niên những cơ hội để phát huy tiềm năng, cống hiến và trưởng thành.
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng tiếp tục khẳng định vai trò to lớn của thanh niên trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; đồng thời xác định những quan điểm, định hướng lớn đối với công tác thanh niên.
Tuy nhiên, trên thế giới, dự báo tình hình sẽ có những diễn biến phức tạp mới, tiềm ẩn nhiều bất trắc khó lường. Trong nước, nguy cơ tụt hậu xa hơn về kinh tế so với nhiều nước trong khu vực và trên thế giới vẫn tồn tại.
Tình trạng suy thoái về chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên, tiêu cực xã hội, tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí đã tác động không nhỏ đến thanh niên.
Các thế lực thù địch tiếp tục thực hiện âm mưu "Diễn biến hòa bình", sử dụng các chiêu bài "dân chủ", "nhân quyền" hòng làm thay đổi chế độ chính trị ở nước ta, trong đó mũi tấn công nguy hiểm là kích động, lôi kéo, chia rẽ thanh niên.
Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tiếp tục có bước đổi mới không ngừng về nội dung và phương thức hoạt động, với bề dày truyền thống, uy tín trong thanh niên và xã hội. Kết quả và kinh nghiệm nhiệm kỳ vừa qua là nền tảng quan trọng đối với công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi.
Tuy nhiên, những bất cập về mô hình tổ chức và phương thức hoạt động, sự chuyển biến nhanh chóng của tình hình thanh niên, những hạn chế trong công tác cán bộ đoàn tiếp tục là những khó khăn, thách thức đối với Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi.
2. Tình hình thanh niên
Thanh niên Việt Nam (16 - 30 tuổi) có 25.328.073 người chiếm 28,9% dân số cả nước, trong đó nam chiếm 50,6% và nữ chiếm 49,4%(33).
Tỷ lệ thanh niên trong tổng số dân cả nước và trong lực lượng lao động xã hội từ năm 2010 có xu hướng giảm nhẹ(34).
Tuy nhiên, trong tương quan xã hội, thanh niên vẫn là lực lượng đông đảo, xung kích trên mọi lĩnh vực, đã và đang giữ vai trò quan trọng trong quá trình phát triển đất nước.
Tiếp nối truyền thống của các thế hệ cha anh, đại bộ phận thanh niên luôn trung thành với mục tiêu lý tưởng của Đảng, sẵn sàng hy sinh vì lợi ích dân tộc, chủ quyền quốc gia; lòng nhân ái, lối sống có trách nhiệm với gia đình và xã hội, ý thức sẻ chia, tương thân, tương ái, vì cộng đồng ngày càng được khơi dậy và phát huy.
Xu hướng phấn đấu học tập nâng cao hiểu biết, trình độ học vấn, chuyên môn, nghề nghiệp, của thanh niên ngày càng được nâng cao; có ý chí khắc phục khó khăn vươn lên lập thân, lập nghiệp; có ý thức công dân, chấp hành pháp luật; năng lực hội nhập, kỹ năng xã hội của thanh niên từng bước nâng lên.
Tuy nhiên, trước những diễn biến phức tạp của tình hình chính trị, kinh tế, xã hội khu vực và quốc tế, ảnh hưởng mặt trái của quá trình đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế, một bộ phận thanh niên dễ bị dao động về lập trường tư tưởng, có biểu hiện lệch lạc về giá trị đạo đức, đề cao lối sống thực dụng, ích kỷ, thiếu trách nhiệm với cộng đồng.
Trình độ học vấn, chuyên môn, nghề nghiệp của thanh niên tuy được nâng cao nhưng vẫn chưa đáp ứng được sự phát triển và yêu cầu của nền kinh tế.
Một bộ phận không nhỏ thanh niên thiếu hụt cả về kiến thức lịch sử, văn hoá dân tộc, ngoại ngữ, tin học, tác phong làm việc, khả năng tư duy độc lập, kỹ năng xã hội.
Sự chênh lệch về mức sống, cơ hội học tập, điều kiện tiếp cận thông tin, trình độ học vấn của thanh niên giữa các vùng, miền ngày càng tăng.
Tình trạng thất nghiệp, thiếu việc làm là áp lực lớn đối với thanh niên. Tiêu cực và tệ nạn xã hội còn diễn biến phức tạp, tác động xấu đến sự phát triển của thanh niên.
Bước vào thời kỳ phát triển mới của đất nước trong bối cảnh toàn cầu hóa và cuộc cách mạng số hóa, cơ hội kết nối của thanh niên ngày càng được tăng cường.
Học tập, nghề nghiệp việc làm, thu nhập, vui chơi, giải trí tiếp tục là những nhu cầu cơ bản của thanh niên bên cạnh nhu cầu nâng cao kỹ năng, năng lực hội nhập, mong muốn khẳng định bản thân; số thanh niên đi du học, làm việc ở nước ngoài ngày càng tăng. Tiếp tục có sự phân hóa về học vấn, thu nhập, điều kiện hưởng thụ văn hóa và mức sống trong thanh niên.
Tư tưởng, nhận thức chính trị của thanh niên tiếp tục có sự đan xen giữa mặt tích cực và tiêu cực, trong đó tích cực vẫn giữ vai trò chủ đạo, quyết định chiều hướng phát triển của tình hình thanh niên.
II. Mục tiêu, phương hướng công tác đoàn và phong trào thanh thiếu nhi
1. Mục tiêu
Tiếp thu tinh thần Nghị quyết số 25-NQ/TW ngày 25/7/2008 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X và Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI về thanh niên và công tác thanh niên; mục tiêu công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi nhiệm kỳ 2012 - 2017 là: Góp phần xây dựng lớp thanh niên giàu lòng yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội, có bản lĩnh chính trị, ý thức chấp hành pháp luật, có đạo đức cách mạng và lối sống đẹp, có ước mơ, hoài bão, khát vọng đưa đất nước vươn lên, có tri thức, sức khoẻ, kỹ năng xã hội, năng lực chuyên môn, làm chủ khoa học công nghệ hiện đại. Tiếp tục nâng cao chất lượng tổ chức Đoàn, mở rộng mặt trận đoàn kết tập hợp thanh niên; phát huy vai trò xung kích cùng toàn Đảng, toàn dân, toàn quân thực hiện thắng lợi công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, góp phần đưa nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại vào năm 2020.
2. Phương hướng
Thực hiện mục tiêu trên, phương hướng công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi nhiệm kỳ
2012 - 2017 là:
- Tăng cường giáo dục chính trị tư tưởng, đạo đức cách mạng, truyền thống, lịch sử dân tộc, văn hoá, lối sống, ý thức chấp hành pháp luật cho thanh thiếu nhi. Xác định nội dung xuyên suốt trong công tác giáo dục của Đoàn là bồi đắp ước mơ, hoài bão, niềm tin, khát vọng cao đẹp của thanh niên đóng góp vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ mới. Chú trọng giáo dục thanh thiếu nhi thông qua điển hình tiên tiến, thực tiễn phong trào hành động cách mạng; tăng cường đối thoại giữa cán bộ đoàn với đoàn viên, thanh niên qua các diễn đàn tuổi trẻ.
- Đẩy mạnh các phong trào thi đua yêu nước trong thanh thiếu nhi, phát huy mạnh mẽ trí tuệ, sức lực, tinh thần xung kích, sáng tạo, tình nguyện của thanh niên trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; chăm lo tốt hơn nhu cầu, nguyện vọng chính đáng của tuổi trẻ. Lựa chọn nội dung, phương thức phù hợp và chỉ đạo có trọng tâm, trọng điểm để các phong trào thi đua trong thanh thiếu nhi được triển khai đúng định hướng, sâu rộng, thiết thực và hiệu quả.
- Tập trung củng cố, xây dựng tổ chức Đoàn TNCS Hồ Chí Minh vững mạnh, trọng tâm là chất lượng cơ sở, chất lượng đội ngũ cán bộ đoàn và mở rộng mặt trận đoàn kết tập hợp thanh niên. Phát huy vai trò đội dự bị tin cậy của Đảng, là lực lượng trung kiên, gần Đảng nhất, tích cực tham gia xây dựng và bảo vệ Đảng, xây dựng hệ thống chính trị; đề cao trách nhiệm chăm sóc, giáo dục thiếu nhi; mở rộng, nâng cao hiệu quả công tác quốc tế thanh niên.
3. Khẩu hiệu hành động
Tuổi trẻ Việt Nam xây hoài bão lớn, rèn đức, luyện tài, đoàn kết, sáng tạo, xung kích xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
4. Một số chỉ tiêu cơ bản
Trong nhiệm kỳ 2012 - 2017, trên các mặt công tác của Đoàn, phấn đấu đạt được một số chỉ tiêu cơ bản
sau đây:
(1)- 100% cán bộ, đoàn viên và 80% thanh niên được học tập, quán triệt, tuyên truyền về các Nghị quyết của Đảng, của Đoàn.
(2)- 100% Đoàn cơ sở tiếp tục triển khai thực hiện có hiệu quả việc học tập và làm theo tư tưởng, tấm gương đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh phù hợp với đặc điểm tình hình địa phương, đơn vị.
(3)- 100% tổ chức Đoàn các cấp có công trình, phần việc thanh niên.
(4)- 100% các Đoàn xã thành lập được ít nhất 01 câu lạc bộ thanh niên làm kinh tế.
(5)- Tư vấn, hướng nghiệp được 15.000.000 thanh niên, học sinh; tham gia dạy nghề, giới thiệu việc làm cho 1.200.000 thanh niên.
(6)- Tham gia xây dựng mới hoặc nâng cấp 2.000 điểm tuyên truyền, phổ biến kiến thức khoa học công nghệ và truy cập internet đạt chuẩn cho thanh niên nông thôn.
(7)- 100% tỉnh, thành đoàn, đoàn trực thuộc triển khai được các mô hình trang bị kỹ năng xã hội cho thanh thiếu niên.
(8)- 100% tổ chức Đoàn xã, phường, thị trấn có mô hình giáo dục, cảm hóa thanh thiếu niên chậm tiến.
(9)- Kết nạp mới 5 triệu đoàn viên; giới thiệu 1,5 triệu đoàn viên ưu tú cho Đảng; trong đó, ít nhất 750.000 đảng viên trẻ được kết nạp từ đoàn viên, thanh niên.
III. Nhiệm vụ và giải pháp
1. Tiếp tục đổi mới nội dung, phương thức tuyên truyền, giáo dục của Đoàn
Trong nhiệm kỳ tới, Đoàn tập trung tuyên truyền, giáo dục về chính trị tư tưởng, truyền thống, bồi đắp lý tưởng cách mạng, lòng yêu nước, giáo dục đạo đức, lối sống, ý thức chấp hành pháp luật cho thanh thiếu nhi. Các cấp bộ đoàn đầu tư xây dựng, củng cố và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ làm công tác tuyên giáo; đồng thời, tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận, tiếp tục đổi mới nội dung, phương thức nhằm gia tăng tính hấp dẫn của các hoạt động tuyên truyền, giáo dục đối với đoàn viên, thanh niên.
Thường xuyên tổ chức học tập và làm theo tư tưởng, tấm gương đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh với hình thức phù hợp trong từng đối tượng thanh thiếu nhi và nhiệm vụ chính trị của địa phương, cơ quan, đơn vị. Chú trọng làm theo những lời dạy của Bác, cụ thể hóa thành những tiêu chí chuẩn mực đạo đức, rèn luyện thường xuyên trong công việc của mỗi cán bộ, đoàn viên, thanh niên. Phát huy vai trò nêu gương của cán bộ đoàn, ý thức tự giác của đoàn viên, thanh niên kết hợp với cơ chế kiểm tra, giám sát thông qua các biện pháp tổ chức và sinh hoạt của các cấp bộ đoàn, đặc biệt là sinh hoạt chi đoàn. Tiếp tục triển khai học tập và làm theo lời Bác gắn với Chương trình "Thắp sáng ước mơ tuổi trẻ Việt Nam", xây dựng và nhân rộng những gương điển hình tiên tiến, đồng thời đấu tranh, phê bình, uốn nắn các nhận thức lệch lạc, biểu hiện sai trái trong cán bộ, đoàn viên, thanh thiếu niên.
Tiếp tục đổi mới phương thức, nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền, giáo dục về chính trị tư tưởng, học tập chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quán triệt chủ trương, đường lối và các nghị quyết của Đảng, của Đoàn; tăng cường các hình thức tạo diễn đàn trao đổi, đối thoại có tính tương tác với đoàn viên thanh niên; tăng cường nắm bắt tình hình tư tưởng, định hướng dư luận trong thanh niên thông qua mạng lưới thăm dò dư luận xã hội do Đoàn quản lý; tổ chức tốt việc học tập 6 bài học lý luận chính trị trong đoàn viên, thanh niên; triển khai có hiệu quả Đề án "Tăng cường công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh thiếu nhi trong giai đoạn hiện nay"; chủ động, tích cực đấu tranh có hiệu quả với những luận điệu chống phá của các thế lực thù địch nhằm vào thanh thiếu niên.
Chú trọng tuyên truyền, giáo dục về truyền thống yêu nước, đoàn kết, cần cù, sáng tạo, yêu lao động và khát vọng vươn lên trong mọi hoàn cảnh khó khăn của dân tộc, bồi dưỡng, xây dựng lớp thanh niên vững vàng, tự tin đảm nhận vai trò chủ nhân tương lai của đất nước. Giáo dục truyền thống vẻ vang của Đảng, của Đoàn, ý thức giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, truyền thống của quê hương, gia đình, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại; đấu tranh với các biểu hiện, hành vi đi ngược với truyền thống dân tộc.
Chủ động phối hợp với nhà trường, gia đình và xã hội trong giáo dục đạo đức, lối sống cho thanh thiếu nhi; làm cho thế hệ trẻ hôm nay biết yêu cuộc sống, giàu lòng nhân ái, kế thừa và phát huy những giá trị nhân văn của dân tộc, ứng xử văn minh, thanh lịch, nghĩa tình; chú trọng nêu gương người tốt, việc tốt; bày tỏ chính kiến đấu tranh với cái xấu. Triển khai có hiệu quả chương trình "Khi tôi 18" để giáo dục thanh thiếu niên đến tuổi
trưởng thành.
Tăng cường bồi dưỡng kiến thức pháp luật, giáo dục ý thức công dân cho thanh thiếu niên; tuyên truyền, giáo dục thanh thiếu niên về quyền và nghĩa vụ công dân, tôn trọng quy ước cộng đồng, tuân thủ nội quy, quy định của tổ chức; xây dựng thói quen "Sống và làm việc theo pháp luật". Tăng cường đấu tranh phòng, chống vi phạm pháp luật và tệ nạn xã hội; quan tâm, gần gũi, động viên, cảm hoá giáo dục thanh thiếu nhi chậm tiến. Tăng cường tuyên truyền, phổ biến kiến thức quốc phòng, an ninh, giáo dục trách nhiệm, ý thức bảo vệ chủ quyền đất nước, lợi ích quốc gia, dân tộc.
Kiên trì phương châm giáo dục thông qua các phong trào hành động cách mạng, qua điển hình tiên tiến, tự giáo dục, tự rèn luyện của thanh niên gắn với tham gia sinh hoạt trong tổ chức Đoàn. Phát huy ưu thế của các phương tiện truyền thông hiện đại, đa phương tiện, hệ thống báo chí, xuất bản của Đoàn và báo chí chính thống của Đảng, Nhà nước trong công tác giáo dục; sử dụng có hiệu quả các hình thức, công cụ giáo dục mới như Internet, mạng xã hội... Khai thác hiệu quả các nguồn lực xã hội trong công tác giáo dục thanh thiếu nhi. Lựa chọn, phân công cán bộ giỏi lý luận, kỹ năng, nghiệp vụ, nắm chắc thực tiễn làm công tác tuyên truyền, giáo dục thanh niên; thường xuyên đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao năng lực cho đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền viên, duy trì và phát triển đội ngũ cộng tác viên trong công tác giáo dục của Đoàn.
2. Xung kích, tình nguyện phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ Tổ quốc
Đoàn tiếp tục phát huy mạnh mẽ vai trò xung kích, tinh thần tình nguyện, khơi dậy tiềm năng to lớn của thanh niên tham gia thực hiện thành công sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước và hội nhập quốc tế. Trong nhiệm kỳ 2012 – 2017, toàn Đoàn triển khai thực hiện phong trào “Xung kích, tình nguyện phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ Tổ quốc” với những nội dung và giải pháp cơ bản như sau:
2.1. Xung kích phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế.
Đoàn vận động thanh niên thi đua hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chính trị, chuyên môn ở từng địa phương, đơn vị; cụ thể hóa phong trào trong từng đối tượng thanh niên: Thanh niên trường học thi đua dạy tốt, học tốt, góp phần xây dựng xã hội học tập, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao; thanh niên công nhân viên chức triển khai có hiệu quả phong trào "Sáng tạo trẻ", "Ba trách nhiệm", tham gia cải cách hành chính; thanh niên nông thôn xung kích thực hiện cuộc vận động "Tuổi trẻ chung tay xây dựng nông thôn mới"; thanh niên đô thị đi đầu trong "xây dựng văn minh đô thị"... Xây dựng, củng cố và phát huy vai trò của lực lượng thanh niên xung phong trong phát triển kinh tế - xã hội. Tổ chức Đoàn các cấp chủ động tham mưu đảm nhận thực hiện các công trình, phần việc thanh niên, các chương trình, đề án, đặc biệt trong lĩnh vực xây dựng kết cấu hạ tầng nông thôn, vùng khó khăn, biên giới, hải đảo.
Phát huy vai trò đầu tàu của doanh nhân trẻ, trí thức trẻ, cán bộ, công chức trẻ, học sinh, sinh viên trong nâng cao kiến thức, kỹ năng, nhất là ngoại ngữ, tin học để chủ động, tự tin trong hội nhập quốc tế; rèn luyện bản lĩnh, tâm thế, tác phong, ứng xử của người thanh niên thời hội nhập trên nền tảng văn hóa dân tộc; tiếp tục đẩy mạnh cuộc vận động "Thanh niên Việt Nam đồng hành cùng hàng Việt Nam", tăng cường các hoạt động quảng bá thương hiệu, sản phẩm của doanh nghiệp trẻ trên thị trường
quốc tế.
2.2. Xung kích, tình nguyện vì cuộc sống cộng đồng.
Đoàn tiếp tục phát triển các hoạt động tình nguyện cả về chất lượng và quy mô, đa dạng hóa các loại hình tình nguyện; kết nối, hỗ trợ và định hướng các đội hình tình nguyện tự phát trong thanh niên; đẩy mạnh hoạt động tình nguyện tại chỗ song song với phát triển các chiến dịch thanh niên tình nguyện mùa hè, mùa đông. Thông qua hoạt động tình nguyện, trực tiếp tham gia giải quyết những vấn đề lớn của đất nước như bảo đảm an sinh xã hội, tham gia phát triển y tế, giáo dục ở tuyến cơ sở? Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành xây dựng và hoàn thiện mô hình quản lý và điều phối ở cấp quốc gia đối với các hoạt động tình nguyện, nghiên cứu đề án xã hội tình nguyện, mở rộng hợp tác quốc tế về công tác tình nguyện; kiến nghị với các cơ quan có thẩm quyền của Nhà nước ban hành chính sách thúc đẩy hoạt động tình nguyện trong thanh thiếu nhi và xã hội.
2.3. Xung kích bảo vệ Tổ quốc, giữ gìn an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội.
Tổ chức Đoàn các cấp phối hợp với các ngành chức năng tăng cường giáo dục cho thanh niên về nghĩa vụ bảo vệ Tổ quốc, ý thức cảnh giác cách mạng; phát huy vai trò xung kích của thanh niên trong thực hiện nhiệm vụ quốc phòng, an ninh. Tích cực tham gia phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc; đẩy mạnh hoạt động các đội hình thanh niên xung kích tham gia phòng chống tội phạm và tệ nạn xã hội, đảm bảo trật tự an toàn giao thông.
Động viên đoàn viên, thanh niên lực lượng vũ trang nhân dân hăng hái rèn luyện, phấn đấu, gương mẫu đi đầu và làm nòng cốt trong thực hiện nhiệm vụ bảo vệ độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ; bảo vệ Đảng, Nhà nước, nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa; giữ vững an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội; tích cực học tập về chính trị, pháp luật, nghiệp vụ, làm chủ vũ khí, thiết bị kỹ thuật hiện đại, huấn luyện giỏi, sẵn sàng chiến đấu cao; tuyển chọn, hướng nghiệp cho những tài năng trẻ gia nhập quân đội, công an, tham gia trực tiếp vào các lĩnh vực mũi nhọn khoa học công nghệ phục vụ quốc phòng, an ninh, góp phần xây dựng lực lượng vũ trang chính quy, tinh nhuệ, từng bước
hiện đại.
2.4. Xung kích lao động sáng tạo, làm chủ khoa học công nghệ.
Với phương châm “Ở đâu có đoàn viên, thanh niên và hoạt động đoàn, ở đó có hoạt động sáng tạo”. Các cấp bộ Đoàn tiếp tục định hướng, cổ vũ đoàn viên, thanh niên đẩy mạnh phong trào “Sáng tạo trẻ” và các hoạt động sáng tạo trong từng đối tượng, lĩnh vực; phát huy sáng kiến, cải tiến kỹ thuật, ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ vào sản xuất và đời sống, nâng cao chất lượng sản phẩm, dịch vụ. Tiếp tục nâng cao chất lượng giải thưởng sáng tạo, tôn vinh, biểu dương, hỗ trợ ứng dụng các ý tưởng, công trình, sản phẩm sáng tạo trong thanh thiếu nhi. Tham mưu với Đảng, Nhà nước xây dựng và ban hành chính sách bồi dưỡng, sử dụng và phát huy tài năng trẻ. Phát hiện, thu hút, tập hợp, tạo môi trường và cổ vũ tài năng trẻ trên các lĩnh vực, đóng góp tích cực cho giai đoạn đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
2.5. Xung kích bảo vệ môi trường, ứng phó biến đổi khí hậu.
Các cấp bộ đoàn tuyên truyền, vận động, giáo dục thanh thiếu nhi nâng cao nhận thức, ý thức bảo vệ môi trường, tài nguyên thiên nhiên, ứng phó với biến đổi khí hậu. Tổ chức cho đoàn viên, thanh niên xung kích tham gia trồng và bảo vệ rừng, bảo vệ nguồn nước, bảo vệ dòng sông quê hương, vệ sinh môi trường nông thôn, đô thị... Nghiên cứu ứng dụng mô hình "kinh tế xanh” , "văn phòng xanh", thân thiện với môi trường trong các cơ quan, doanh nghiệp; đẩy mạnh thực hiện các mô hình, đội hình thanh niên xung kích tuyên truyền, đấu tranh chống các hành vi xâm hại môi trường, tham gia phòng chống và khắc phục hậu quả thiên tai, bão lũ.
3. Đồng hành với thanh niên lập thân, lập nghiệp
Trong nhiệm kỳ 2007 - 2012, Đoàn tiếp tục triển khai phong trào "Đồng hành với thanh niên lập thân, lập nghiệp", phát huy hiệu quả các nguồn lực xã hội, bảo vệ, chăm lo nhu cầu, nguyện vọng chính đáng, định hướng, hướng dẫn, hỗ trợ thanh niên. Nội dung và giải pháp cơ bản như sau:
3.1. Đồng hành với thanh niên trong học tập, nghiên cứu khoa học.
Tổ chức sâu rộng trong trường học các phong trào thi đua học tập, nghiên cứu khoa học; tiếp tục phát triển các câu lạc bộ học thuật, các sân chơi, các diễn đàn trực tuyến giúp học sinh, sinh viên tự trang bị phương pháp học tập, nghiên cứu, kỹ năng tư duy độc lập, sáng tạo, tiếp cận các nguồn học liệu trong và ngoài nước, tìm hiểu thực tiễn, tham gia xây dựng môi trường giáo dục thân thiện, lành mạnh.
Hỗ trợ thanh niên ngoài nhà trường học tập nâng cao trình độ học vấn, chuyên môn, nghiệp vụ; khuyến khích thanh niên ra nước ngoài học tập, tiếp thu khoa học công nghệ tiên tiến phục vụ đất nước. Hỗ trợ học sinh, sinh viên có hoàn cảnh khó khăn vươn lên học tốt, vận động, giúp đỡ học sinh bỏ học tiếp tục đến trường; xây dựng các quỹ học bổng hỗ trợ học sinh, sinh viên nghèo vượt khó; hướng dẫn thành lập và tạo điều kiện hoạt động cho các văn phòng hỗ trợ học sinh, sinh viên trong các trường đại học, cao đẳng, trung cấp
chuyên nghiệp.
Tích cực tham gia xây dựng, giám sát chính sách, pháp luật về giáo dục và đào tạo; phối hợp triển khai chương trình hỗ trợ thanh niên học tập, nghiên cứu khoa học.
3.2. Đồng hành với thanh niên trong nghề nghiệp, việc làm
Đoàn chú trọng tuyên truyền nâng cao nhận thức cho thanh niên về nghề nghiệp, việc làm; phối hợp đẩy mạnh thực hiện công tác phân luồng học sinh, tư vấn, hướng nghiệp từ bậc trung học cơ sở, trung học phổ thông; hỗ trợ thanh niên nghèo tham gia xuất khẩu lao động; quan tâm, giúp đỡ thanh niên chậm tiến, lầm lỡ, thanh niên khuyết tật được học nghề, có việc làm ổn định để hòa nhập
cộng đồng.
Nâng cao năng lực hoạt động của các trung tâm tư vấn, hướng nghiệp, dạy nghề và giới thiệu việc làm của Đoàn; chủ động phối hợp với ngành lao động, thương binh và xã hội trong dạy nghề và giải quyết việc làm cho thanh niên. Tham gia xây dựng và giám sát việc thực thi các chính sách về dạy nghề, học nghề, giới thiệu việc làm, vay vốn phát triển kinh tế và tạo việc làm cho thanh niên.
Tăng cường các hoạt động đào tạo, tư vấn, hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp, phát triển các mô hình hỗ trợ thanh niên khởi sự doanh nghiệp, khuyến khích, động viên thanh niên nông thôn lập nghiệp tại quê hương; tổ chức các hội thi tay nghề, thao diễn kỹ thuật trong thanh niên công nhân; phát hiện, bồi dưỡng, bình chọn và tuyên dương các tấm gương Người thợ trẻ giỏi.
3.3. Đồng hành với thanh niên nâng cao sức khoẻ thể chất và đời sống văn hóa, tinh thần
Đoàn đẩy mạnh tổ chức các loại hình hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao quần chúng ở cơ sở; quan tâm chăm lo đời sống văn hóa, tinh thần cho thanh niên nông thôn, vùng sâu, vùng xa, vùng miền núi, khó khăn, thanh niên công nhân, thanh niên lao động tự do. Nâng cao chất lượng các chương trình, cuộc thi, giải đấu do các thiết chế của Đoàn tổ chức, góp phần phát hiện, đào tạo và bồi dưỡng các tài năng trẻ trong lĩnh vực văn hóa, văn học nghệ thuật và thể thao. Phát huy vai trò các cơ quan báo chí, xuất bản của Đoàn trong xây dựng và hình thành văn hóa đọc trong thanh thiếu nhi.
Tăng cường các hoạt động truyền thông nâng cao nhận thức về tác hại của ma túy, bia rượu và các chất kích thích; triển khai các chương trình giáo dục giới tính, chăm sóc, giáo dục sức khỏe sinh sản, phòng chống HIV/AIDS trong thanh niên; vận động thanh niên thực hiện chính sách dân số của Đảng và Nhà nước; tổ chức các hoạt động tư vấn, khám chữa bệnh, phát thuốc cho thanh thiếu nhi yếu thế.
Phối hợp và đề xuất với các cấp chính quyền tăng cường quản lý nhà nước đối với các hoạt động văn hóa, thể thao, phòng chống sự xâm nhập của văn hóa phẩm độc hại, thông tin xấu trên mạng internet; tham mưu cơ chế, chính sách quy hoạch, khuyến khích các lực lượng xã hội đầu tư xây dựng và phát huy hiệu quả hoạt động của các thiết chế văn hoá, thể thao cơ sở vui chơi, giải trí lành mạnh cho thanh thiếu nhi.
3.4. Đồng hành với thanh niên phát triển kỹ năng xã hội
Các cấp bộ đoàn tiếp tục tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho thanh thiếu nhi và phụ huynh về vai trò của kỹ năng xã hội; nhân rộng các hình thức huấn luyện, bồi dưỡng kỹ năng xã hội đã được triển khai thành công trong thời gian qua, xây dựng đội ngũ cán bộ nòng cốt về kỹ năng xã hội ở các cấp.
Phối hợp với ngành giáo dục và đào tạo, ngành văn hóa thể thao và du lịch chuẩn hóa khung chương trình, giáo trình, huấn luyện kỹ năng phù hợp với đặc thù tâm lý lứa tuổi; tham gia triển khai các chương trình huấn luyện kỹ năng trong nhà trường. Tham mưu cơ chế, chính sách, xã hội hóa và tăng cường hợp tác quốc tế trong huấn luyện kỹ năng cho thanh thiếu nhi.
4. Xây dựng Đoàn vững mạnh, mở rộng mặt trận đoàn kết, tập hợp thanh niên
Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tiếp tục xác định "Chất lượng cơ sở là trọng tâm; cán bộ là then chốt; đoàn kết, tập hợp thanh niên là nhiệm vụ hàng đầu". Trong công tác xây dựng Đoàn phải nắm vững nguyên tắc, bám sát thực tiễn, linh hoạt, phù hợp với yêu cầu đổi mới.
4.1. Nâng cao chất lượng đoàn viên.
Đoàn viên phải thường xuyên rèn luyện nâng cao nhận thức chính trị, tính tiền phong gương mẫu và khả năng đoàn kết tập hợp thanh thiếu nhi. Các cấp bộ đoàn, nhất là chi đoàn, đoàn cơ sở tăng cường tổ chức các hoạt động tạo môi trường để đoàn viên rèn luyện, cống hiến và trưởng thành. Triển khai có hiệu quả chương trình “Rèn luyện đoàn viên" theo hướng sát đối tượng, phát huy yếu tố tự rèn luyện của đoàn viên. Tập trung xây dựng và quản lý có hệ thống cơ sở dữ liệu đoàn viên.
4.2. Nâng cao chất lượng chi đoàn, Đoàn cơ sở.
Tiếp tục sắp xếp mô hình, cơ cấu tổ chức Đoàn phù hợp, linh hoạt với điều kiện hoạt động, gắn với địa bàn. Kiên trì các giải pháp xây dựng chi đoàn mạnh. Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn để đổi mới nội dung, phương thức sinh hoạt, hoạt động chi đoàn, Đoàn cơ sở gắn với nhu cầu, nguyện vọng của thanh niên, gần gũi, hấp dẫn thanh niên và tham gia giải quyết các vấn đề khó khăn của địa phương, đơn vị. Quan tâm tháo gỡ những vướng mắc, khó khăn về nhận thức, cơ chế hoạt động, đội ngũ cán bộ đối với Đoàn cơ sở xã, phường, thị trấn và các khu vực đặc thù.
4.3. Xây dựng đội ngũ cán bộ Đoàn đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới
Nêu cao tính tiền phong, gương mẫu, vai trò thủ lĩnh trong tập thể thanh niên của cán bộ đoàn các cấp. Tiếp tục tham mưu hướng dẫn và tổ chức thực hiện Quy chế cán bộ đoàn đảm bảo sát với tình hình thực tiễn. Chú trọng đồng bộ các khâu từ tuyển chọn, quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, đánh giá, bố trí, luân chuyển cán bộ; đa dạng hóa và nâng cao chất lượng nguồn cán bộ đầu vào của các cấp
bộ đoàn.
Đầu tư tạo bước đột phá trong công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ đoàn, trọng tâm là quy định và thực hiện đào tạo cán bộ đoàn theo chuẩn chức danh công tác. Đẩy mạnh thực hiện phân cấp, nâng cao trách nhiệm của từng cấp bộ đoàn trong đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn cán bộ. Đào tạo cán bộ gắn với quy hoạch, sử dụng cán bộ. Tiếp tục đầu tư nâng cấp các cơ sở đào tạo, bồi dưỡng cán bộ đoàn ở các tỉnh, thành; phát huy vai trò của Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam trong công tác đào tạo cán bộ đoàn các cấp, chú trọng đào tạo trình độ đại học và trên đại học. Xây dựng Viện Nghiên cứu thanh niên trở thành cơ quan nghiên cứu, tham mưu có hiệu quả cho Đoàn, cho Đảng và Nhà nước về thanh niên, chính sách thanh niên.
4.4. Tiếp tục mở rộng mặt trận đoàn kết, tập hợp thanh niên
Phát huy vai trò hạt nhân, nòng cốt chính trị của Đoàn trong công tác xây dựng tổ chức Hội LHTN Việt Nam và các tổ chức thành viên tập thể của Hội. Tiếp tục thành lập các tổ chức Hội thanh niên theo ngành nghề, sở thích. Tăng cường tổ chức các hoạt động bảo vệ quyền và lợi ích của thanh niên trên địa bàn dân cư, trong các doanh nghiệp ngoài Nhà nước. Thành lập tổ chức Đoàn, Hội với mô hình phù hợp trong thanh niên công nhân khu chế xuất, khu công nghiệp, thanh niên lao động tại các doanh nghiệp ngoài nhà nước, thanh niên đi học tập, công tác, lao động ở nước ngoài; tập hợp thanh niên qua mạng internet. Xây dựng đội ngũ cốt cán trong thanh niên dân tộc, thanh niên tôn giáo. Phát triển và tăng cường kết nối các tổ, đội, nhóm, câu lạc bộ thanh niên tự phát theo ngành nghề, sở thích, góp phần định hướng cho thanh niên trong tình hình mới.
4.5. Nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát của Đoàn
Tiếp tục nâng cao nhận thức của cấp bộ đoàn và đội ngũ cán bộ đoàn về công tác kiểm tra, giám sát; tăng cường việc xây dựng và chỉ đạo, tổ chức thực hiện chương trình kiểm tra, giám sát của các cấp bộ đoàn; quan tâm xây dựng, củng cố đội ngũ cán bộ và đầu tư cơ sở vật chất, phục vụ công tác kiểm tra, giám sát của Đoàn.
5. Phụ trách Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh, chăm sóc, giáo dục thiếu niên, nhi đồng
Phụ trách Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh là trách nhiệm của tổ chức Đoàn và cán bộ, đoàn viên. Đoàn xác định xây dựng Đội là xây dựng Đoàn trước một bước. Trong nhiệm kỳ tới, Đoàn tiếp tục thực hiện cuộc vận động "Vì đàn em thân yêu"; chú trọng giáo dục đạo đức, lối sống, kỹ năng xã hội, định hướng quá trình hình thành nhân cách cho các em từ tuổi nhi đồng qua mỗi bước trưởng thành; thực hiện chương trình „Rèn luyện đội viên"; xây dựng đội ngũ cán bộ phụ trách Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh giỏi kỹ năng nghiệp vụ, năng động, nhiệt tình, yêu trẻ.
Chủ động phối hợp với các ban, ngành, đoàn thể, các tổ chức kinh tế, xã hội khai thác và phát huy hiệu quả các nguồn lực chăm sóc, giáo dục thiếu niên, nhi đồng; nghiên cứu đổi mới phương thức sinh hoạt Đội, hoạt động thiếu nhi phù hợp với các loại hình trường, lớp và địa bàn dân cư; củng cố và phát triển hệ thống Cung, nhà thiếu nhi, hình thành văn hoá đọc trong thiếu nhi; hỗ trợ phương tiện, trang thiết bị học tập, vui chơi giải trí và sinh hoạt Đội, sinh hoạt Sao Nhi đồng; xây dựng các công trình dành cho thiếu nhi dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn, vùng căn cứ cách mạng. Kịp thời bảo vệ, lên án các hành vi xâm hại thiếu niên, nhi đồng, vi phạm quyền trẻ em.
6. Công tác quốc tế thanh niên
Mở rộng quan hệ hữu nghị, hợp tác với các tổ chức thanh niên các nước láng giềng, bạn bè truyền thống trong khu vực ASEAN, châu Á - Thái Bình Dương và các khu vực khác. Tiếp tục tham gia có trách nhiệm vào các hoạt động của Liên đoàn Thanh niên Dân chủ Thế giới, phong trào thanh niên tiến bộ thế giới; đẩy mạnh tham gia các cơ chế, hoạt động đa phương nhằm tích cực tranh thủ sự đồng tình, ủng hộ của các nước, các tổ chức quốc tế đối với công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi trong nước, góp phần nâng cao vị thế quốc tế và quảng bá hình ảnh đất nước, con người, đặc biệt là thanh niên Việt Nam.
Đẩy mạnh công tác thông tin tuyên truyền đối ngoại, kiên trì thực hiện công tác tập hợp thanh niên ngoài nước. Trang bị kiến thức, kỹ năng cho cán bộ, đoàn viên, thanh niên trong hội nhập quốc tế. Nâng cao chất lượng, hiệu quả các hoạt động quốc tế do Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tổ chức hoặc tham gia. Tăng cường khai thác các dự án quốc tế phục vụ công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi trong nước.
7. Tích cực tham gia xây dựng và bảo vệ Đảng, xây dựng chính quyền, đoàn thể nhân dân; tham gia quản lý nhà nước về công tác thanh niên
Tham gia xây dựng và bảo vệ Đảng, xây dựng chính quyền, đoàn thể nhân dân là vinh dự và trách nhiệm của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh. Với vai trò và chức năng của mình, Đoàn tham gia xây dựng Đảng, chính quyền bằng việc đẩy mạnh giáo dục nâng cao nhận thức chính trị tư tưởng cho đoàn viên, thanh niên về Đảng; xung kích đấu tranh bảo vệ Cương lĩnh chính trị, đường lối của Đảng; nghiêm túc thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ 4 Ban Chấp hành Trung ương khóa XI "Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay".
Bổ sung cho Đảng lực lượng đảng viên trẻ có chất lượng; tiếp tục thực hiện tốt Cuộc vận động "Đoàn viên thanh niên phấn đấu trở thành Đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam", chú trọng giới thiệu đoàn viên ưu tú là công nhân trực tiếp sản xuất, trí thức trẻ, thanh niên dân tộc, cán bộ đoàn cơ sở,... để kết nạp vào Đảng.
Tăng cường bồi dưỡng tạo nguồn cán bộ có chất lượng bổ sung cho cấp ủy, chính quyền và đoàn thể các cấp. Tuyên truyền, vận động đoàn viên, thanh niên chấp hành tốt các chủ trương, nghị quyết của Đảng, pháp luật của Nhà nước.
Đoàn chủ động đề xuất để cơ quan có thẩm quyền quy định đối với cấp ủy, chính quyền và các ngành trước khi quyết định những vấn đề liên quan đến thanh niên và công tác thanh niên phải thực hiện cơ chế tham vấn tổ chức Đoàn cùng cấp hoặc cấp trên.
Tích cực tham gia xây dựng, góp ý các chủ trương, nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước liên quan đến thanh niên và công tác thanh niên; trước mắt, trong nhiệm kỳ cần tham mưu tiến hành sơ kết Nghị quyết 25 NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương khóa X về "Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa", nghiên cứu đề xuất sửa đổi, bổ sung Luật Thanh niên và các văn bản liên quan.
Thực hiện nghiêm túc, có hiệu lực, hiệu quả chế độ kiểm tra, giám sát việc thực thi pháp luật, chính sách đối với thanh niên và công tác thanh niên; kiến nghị các cơ quan có thẩm quyền xử lý theo quy định của pháp luật đối với những hành vi xâm hại thanh thiếu nhi. Xây dựng mối quan hệ phối hợp chặt chẽ với các ngành, các đoàn thể chính trị - xã hội trong công tác thanh niên.
8. Tiếp tục đổi mới công tác tham mưu, phối hợp, chỉ đạo của Đoàn
Tăng cường tính chủ động, mở rộng không gian sáng tạo cho cơ sở, đề cao chỉ đạo vĩ mô và tham mưu chiến lược của cấp Trung ương. Đổi mới triệt để việc ban hành và tổ chức thực hiện các chủ trương công tác của mỗi cấp bộ Đoàn. Kiên trì phương châm: tập trung cho cơ sở, đến với thanh niên; khắc phục tình trạng ban hành nhiều chủ trương hoặc chủ trương chồng chéo; chỉ ban hành chủ trương để giải quyết những vấn đề mới nảy sinh hoặc vấn đề bức xúc đặt ra ở cơ sở. Tăng cường hướng dẫn, chuyển giao mô hình mới cho cơ sở.
Đổi mới mạnh mẽ phong cách làm việc và phương pháp công tác của cán bộ Đoàn, giảm tính hành chính; tôn trọng thanh niên, gần gũi thanh niên và có tinh thần trách nhiệm với thanh niên, thực sự "Nói đi đôi với làm"; lấy hiệu quả công việc làm thước đo đánh giá cán bộ và tổ chức. Nâng cao chất lượng, nội dung chương trình đi công tác cơ sở của cán bộ Đoàn.
Đổi mới công tác thông tin trong hệ thống Đoàn, tin học hóa mạnh mẽ trong công tác chỉ đạo, điều hành, đảm bảo nhanh, chính xác và thống nhất. Tiếp tục đổi mới công tác thi đua khen thưởng, đảm bảo khen thưởng đúng người, đúng việc, có tác dụng nêu gương và cổ vũ phong trào thanh thiếu nhi.
Phối hợp và triển khai có hiệu quả các chương trình, nghị quyết liên tịch với các bộ, ngành, các tổ chức kinh tế, xã hội trong giáo dục, bồi dưỡng, chăm lo và phát huy thanh niên. Tiếp tục nâng cao chất lượng tham mưu cho cấp ủy, chính quyền các chủ trương, cơ chế, chính sách đối với thanh niên.
IV. Các chương trình, đề án
Để tập trung các giải pháp và nguồn lực triển khai có hiệu quả công tác đoàn và phong trào thanh thiếu nhi, bên cạnh việc tiếp tục thực hiện có hiệu quả các chương trình, đề án do Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ IX quyết định, trong nhiệm kỳ 2012 - 2017, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh xây dựng và triển khai thực hiện các đề án, chương trình cụ thể sau đây:
1. Đề án tăng cường công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh thiếu nhi trong giai đoạn hiện nay.
2. Đề án đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ Đoàn.
3. Chương trình Đoàn tham gia phát triển nguồn nhân lực trẻ.
4. Đề án Đoàn tham gia xây dựng nông thôn mới.
5. Đề án hỗ trợ thanh niên công nhân.
6. Đề án Đoàn tham gia bảo đảm an toàn giao thông.
7. Đề án xây dựng nhà ở cho người nghèo và nhà tránh lũ.
8. Đề án quy hoạch, xây dựng mạng lưới thiết chế và hoàn thiện chính sách hỗ trợ hoạt động vui chơi, giải trí, chăm sóc, giáo dục thiếu niên, nhi đồng.
9. Đề án phòng, chống ma túy trong thanh thiếu niên.
10. Chương trình hỗ trợ thanh thiếu niên vùng nông thôn phát triển kỹ năng sử dụng máy vi tính và Internet.
*
* *
Đại hội đại biểu toàn quốc Đoàn TNCS Hồ Chí Minh lần thứ X kêu gọi toàn thể thanh thiếu nhi Việt Nam hãy giương cao ngọn cờ vinh quang của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, tiếp bước truyền thống cha anh, nắm chắc thời cơ, vận hội mới, quyết tâm khắc phục mọi khó khăn, thách thức, gánh vác trọng trách, phấn đấu cùng toàn Đảng, toàn dân, toàn quân thực hiện thành công sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, vững bước đi lên chủ nghĩa xã hội.
___________
(1) Tiêu chí chuẩn mực rèn luyện được cụ thể hóa thành các nội dung cuộc vận động “Sinh viên 5 tốt” trong sinh viên. Thành đoàn Hà Nội xây dựng “5 tiêu chí, 6 giá trị cốt lõi của thanh niên Thủ đô thời đại mới”…
(2) Tôn vinh 58.581 tập thể và 1.035.295 cá nhân điển hình tiên tiến làm theo lời Bác; tổ chức 81.466 lớp nghiên cứu chuyên đề về đạo đức Hồ Chí Minh với hơn 10.000.000 lượt đoàn viên, thanh niên tham gia; xây dựng 56.062 tủ sách, 3.305.044 cuốn sách “Tuổi trẻ học tập và làm theo lời Bác”; viết “Nhật ký thanh niên làm theo lời Bác”, xây dựng “Sổ vàng làm theo lời Bác”, thi “Kể chuyện về Bác Hồ”, sinh hoạt chi đoàn với chủ điểm “Học tập và làm theo lời Bác”.
(3) Đoàn TNCS Hồ Chí Minh Bộ Công an tổ chức Hội thi Đội tuyên truyền thanh niên về Nghị quyết Đại hội Đảng XI dưới hình thức sân khấu hóa, Thành đoàn TP Hồ Chí Minh tổ chức cuộc thi “Tầm nhìn xuyên thế kỷ” trực tuyến qua mạng Internet…
(4) Trung ương Đoàn tổ chức các chương trình “Hành trình vì biển, đảo quê hương”, Báo Tuổi trẻ tổ chức cuộc vận động “Góp đá xây Trường Sa”, Báo Thanh niên tổ chức chương trình “Đồng hành cùng ngư dân trẻ ra khơi”, các cấp bộ đoàn và thanh niên cả nước đã làm nòng cốt trong cuộc bầu chọn cho Vịnh Hạ Long trở thành kỳ quan thiên nhiên thế giới mới…
(5) Các hoạt động kỷ niệm 120 năm ngày sinh nhật Bác, 100 năm ngày Bác Hồ ra đi tìm đường cứu nước; 1.000 năm Thăng Long - Hà Nội; Kỷ niệm 80 năm Ngày thành lập Đảng, 80 năm Ngày thành lập Đoàn, 70 năm Ngày thành lập Đội, 55 năm Ngày truyền thống Hội LHTN Việt Nam, 60 năm Ngày truyền thống học sinh, sinh viên. Hoạt động “Thắp nến tri ân” được tổ chức đồng loạt tại tất cả các nghĩa trang liệt sĩ vào tối 26/7 hằng năm.
(6) Tiêu biểu như: chương trình “Khi tôi 18”, “Học làm người có ích”, “Học kỳ trong quân đội”, “Học từ thiên nhiên”, “Trải nghiệm nông thôn”... Các báo của Đoàn đã chú trọng xây dựng các chuyên mục, chuyên trang, tin bài nêu gương người tốt, việc tốt.
(7) Mô hình câu lạc bộ “Thắp sáng niềm tin”, câu lạc bộ “Tuổi trẻ với pháp luật”, “Mô hình 1-1-1”: Mỗi cơ sở Đoàn thành lập ít nhất 1 đội thanh niên tình nguyện thắp sáng niềm tin, mỗi đội giúp đỡ ít nhất 1 thanh niên chậm tiến tiến bộ trong vòng 1 năm”.
(8) Tổ chức được hơn 20.000 buổi giao lưu Thắp sáng ước mơ với sự tham gia của hơn 3 triệu lượt đoàn viên. Trong 3 năm (2009-2012) đã tuyên dương 215 sinh viên “5 tốt” cấp Trung ương, công nhận 321 học sinh đạt tiêu chuẩn Ba rèn luyện cấp
Trung ương.
(9) Trong nhiệm kỳ, gần 20 triệu lượt thanh niên đã tham gia thực hiện hơn 3.000 công trình thanh niên cấp tỉnh, với tổng trị giá hơn 5.400 tỷ đồng; hơn 20.000 công trình thanh niên cấp huyện với tổng trị giá hơn 1.650 tỷ đồng; hơn 3.400.000 công trình thanh niên cấp cơ sở, tổng trị giá gần 3.000 tỷ đồng.
Các cấp bộ đoàn đã tích cực tham gia các chương trình mục tiêu quốc gia; chương trình bố trí, sắp xếp dân cư các vùng thiên tai, vùng đặc biệt khó khăn, vùng giáp biên; tham gia xây dựng kết cấu hạ tầng nông thôn, xây dựng các mô hình phát triển kinh tế, tổ hợp tác, hợp tác xã, câu lạc bộ làm kinh tế giỏi, trang trại trẻ trong thanh niên nông thôn; đăng ký đảm nhận 11.987 dự án phát triển kinh tế - xã hội, giải quyết việc làm cho trên 170.000 thanh niên. Trung ương Đoàn đã tiếp tục hỗ trợ các tỉnh triển khai nhiều dự án, trong đó tiêu biểu là dự án 14 làng thanh niên lập nghiệp; dự án 1.000 cầu giao thông nông thôn thay thế cầu khỉ ở đồng bằng sông Cửu Long; triển khai thí điểm dự án xây dựng 100 cầu giao thông nông thôn các tỉnh miền núi phía Bắc, miền Trung - Tây Nguyên và vùng đặc biệt khó khăn; 02 dự án Đảo Thanh niên Cồn Cỏ và Bạch Long Vĩ.
(10) Các cấp bộ đoàn đã củng cố và phát triển được 8.439 câu lạc bộ, quỹ, giải thưởng hỗ trợ sáng kiến, đã hỗ trợ gần 290 tỷ đồng cho 370.140 đoàn viên; đăng ký đảm nhận 56.268 đề tài nghiên cứu khoa học, làm lợi trên 274 tỷ đồng; định kỳ tổ chức Festival sáng tạo trẻ ở các cấp.
(11) Các cấp bộ đoàn đã tổ chức cho 1.300.000 ĐVTN tham gia hiến máu tình nguyện; tổ chức 11.465 hoạt động xóa mù chữ cho TTN, thu hút 439.845 ĐVTN tham gia; tổ chức được 237.758 lớp, đợt tuyên truyền giáo dục về bảo vệ môi trường và gần 20.000 mô hình CLB, đội, nhóm về môi trường; tổ chức tư vấn cho 3.064.101 thí sinh, giới thiệu 799.342 chỗ trọ giá rẻ, phát 608.012 cuốn cẩm nang, 1.606.676 bản đồ, 95.000 vé xe buýt trong các đợt Tiếp sức mùa thi, thu hút 172.513 đoàn viên tham gia; trao tặng 11.082 chăn ấm, 47.464 tấn quần áo, 369 tấn lương thực, thực phẩm, 40.134 suất quà và tiền mặt, học bổng trị giá 12 tỷ đồng trong chương trình “Tình nguyện mùa đông” năm 2011 và Xuân tình nguyện năm 2012.
(12) Tiêu biểu như các hoạt động: Hành trình tuổi trẻ vì biển đảo quê hương, Xuân biên giới - Tết Hải đảo, Mái ấm biên cương, Nốt nhạc
biên cương,…
(13) Truyền thông qua hệ thống báo chí của Đoàn, các cuộc thi cán bộ, công chức trẻ giỏi; làm thêm giờ vào ngày nghỉ để giải quyết thủ tục hành chính cho nhân dân; các đội hình thanh niên tình nguyện giúp đồng bào vùng sâu, vùng xa các thủ tục về hộ khẩu, hộ tịch.
(14) Cuộc vận động “Nói không với tiêu cực trong thi cử và bệnh thành tích trong giáo dục”; “Trường học thân thiện, học sinh tích cực”; Chỉ thị 296 của Thủ tướng Chính phủ về nâng cao chất lượng giáo dục đại học được đoàn các trường học hưởng ứng bằng nhiều giải pháp thiết thực.
(15) Trong 4 năm (2008-2012), đã hỗ trợ học bổng cho hơn 612.973 lượt đoàn viên, thanh niên với tổng giá trị 719,515 tỷ đồng. Xây dựng 1.120 nhà bán trú dân nuôi tại các địa bàn miền núi, vùng cao. Trung ương Đoàn tổ chức tốt các giải thưởng: Sao Tháng giêng cho cán bộ Hội Sinh viên, Lý Tự Trọng cho học sinh THPT, Trần Văn Ơn cho học sinh trung cấp chuyên nghiệp và dạy nghề,...
(16) Đến 31/12/2011, tổng dư nợ đạt 30.036 tỷ đồng, tạo điều kiện cho trên 2,1 triệu học sinh, sinh viên của gần 1,8 triệu hộ gia đình có hoàn cảnh khó khăn tiếp tục đến trường.
(17) Tổ chức 31.130 lớp học tập nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho 952.883 đoàn viên, thanh niên; 30.307 lớp chuyển giao tiến bộ KHKT cho 1.361.727 đoàn viên, thanh niên; 26.397 lớp phổ cập tin học, ngoại ngữ cho 772.936 đoàn viên, thanh niên; xây dựng được 1.800 điểm truy cập internet cho thanh niên nông thôn.
(18) Đã phối hợp với Đài Truyền hình, Đài Tiếng nói Việt Nam, chỉ đạo các báo của Đoàn mở các chương trình, chuyên mục về nghề nghiệp, việc làm; Dự án hỗ trợ thanh niên khởi sự doanh nghiệp và lập nghiệp được triển khai với nhiều hình thức phong phú: chương trình “1.000 Doanh nhân truyền kinh nghiệm cho thanh niên qua e-learning”; “Cà phê khởi nghiệp”, Quỹ hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp; Mạng chuyên gia tư vấn khởi nghiệp. Các hình thức tư vấn, giới thiệu việc làm mới, như: hội chợ việc làm, ngày hội việc làm, sàn giao dịch việc làm, cổng thông tin mywork.vn…đã được thực hiện. Đã phối hợp với Đài Truyền hình, Đài Tiếng nói Việt Nam, chỉ đạo các báo của Đoàn mở các chương trình, chuyên mục về nghề nghiệp, việc làm;…. Đã có hơn 43.000 nhóm, câu lạc bộ giúp nhau lập nghiệp thu hút gần 500.000 đoàn viên, thanh niên.
(19) Trung ương Đoàn đã rà soát, củng cố 36 trung tâm giới thiệu việc làm thanh niên, đầu tư xây dựng mới 4/10 Trung tâm hướng nghiệp, dạy nghề, giới thiệu việc làm kiểu mẫu.
(20) Các cuộc thi Hoa hậu Việt Nam; Face look; chương trình Duyên dáng Việt Nam, Khát vọng trẻ; các giải bóng đá U21, U15, U11; giải bóng rổ học sinh, sinh viên.
(21) Các cấp bộ đoàn đã tổ chức 223.616 hoạt động thể dục, thể thao, thu hút 15.409.260 triệu lượt đoàn viên, thanh niên tham gia; tổ chức trên 140.000 hội diễn, liên hoan văn nghệ, thu hút hơn 12 triệu lượt đoàn viên, thanh niên tham gia.
(22) Các báo: Tiền phong, Thanh niên, Tuổi trẻ, Sinh viên Việt Nam, Hoa học trò, Thiếu niên Tiền phong, Nhi đồng; Nhà xuất bản Thanh niên, Nhà xuất bản Kim Đồng, Nhà xuất bản Trẻ.
(23) Đoàn, Hội các cấp đã tổ chức được gần 8.000 lớp đào tạo, huấn luyện cán bộ nòng cốt về kỹ năng xã hội cho hơn 600.000 cán bộ tham gia; tổ chức 515 trại huấn luyện kỹ năng cấp tỉnh và 3 trại huấn luyện kỹ năng cấp Trung ương với gần 65.000 cán bộ Đoàn, Hội tham gia.
(24) Mô hình Học kỳ quân đội, chương trình Đào tạo Lãnh đạo trẻ tương lai, Học từ thiên nhiên, Học làm người có ích, hoạt động của Tổng đoàn Sao Bắc Đẩu...
(25) Từ những nỗ lực trong công tác đoàn viên, số đoàn viên mới kết nạp qua các năm trong nhiệm kỳ đạt được 4.250.715 đoàn viên; Đoàn TNCS Hồ Chí Minh hiện có 7,03 triệu đoàn viên, chiếm 27,8% tổng số thanh niên trong độ tuổi 16 - 30 tuổi.
(26) Nhiệm kỳ qua, Trung ương Đoàn đã tổ chức 02 lớp đào tạo Bí thư Đoàn cấp tỉnh; định kỳ hằng năm tổ chức những lớp đào tạo, bồi dưỡng cho bí thư huyện đoàn, bí thư đoàn cơ sở khu vực trọng điểm Tây Bắc, Tây Nguyên, Tây Nam bộ, cán bộ đoàn không chuyên trách khối đại học, cao đẳng và doanh nghiệp. Số lượng cán bộ đoàn các cấp đã qua đào tạo nghiệp vụ là 976.829 lượt trong nhiệm kỳ.
(27) Hiện nay, Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam có 8,2 triệu hội viên, Hội Sinh viên Việt Nam có hơn 1 triệu hội viên, Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam có hơn 9.000 hội viên. Trong nhiệm kỳ vừa qua, đã thành lập Hội Thầy thuốc trẻ Việt Nam và một số Ban vận động thành lập các hội thuộc Hội LHTN Việt Nam: Hội Thanh niên khuyết tật, Hội trí thức khoa học công nghệ trẻ, Hội kiến trúc và xây dựng trẻ, Hội công nghệ và tin học trẻ, Hội Tài chính và ngân hàng trẻ Việt Nam.
(28) Tỷ lệ đảng viên mới được kết nạp từ đoàn viên ưu tú ngày càng cao so với tổng số đảng viên được kết nạp hằng năm, riêng năm 2011 đạt 67,5%.
(29) Tổ chức được hơn 16.000 Chương trình Thắp sáng ước mơ thiếu nhi Việt Nam với 14.000.000 em tham gia. Phong trào Kế hoạch nhỏ thu hút 40.404.716 lượt thiếu nhi tham gia, với tổng số tiền thu được hơn 8 tỷ đồng đóng góp để trùng tu, nâng cấp khu di tích lịch sử
Kim Đồng.
(30) Nhiệm kỳ qua, đã có gần 11.200.000 đội viên được tuyên dương danh hiệu Cháu ngoan Bác Hồ ở các cấp; hơn 1.000.000 em được tuyên dương Phụ trách Sao giỏi Các cấp bộ đoàn đã tuyên dương hơn 1.000 phụ trách đội giỏi qua các chương trình hằng năm.
(31) Trong nhiệm kỳ, tính riêng ở cấp Trung ương đã tổ chức khoảng 300 đoàn ra với khoảng 7.000 lượt người và đón trên 200 đoàn vào với khoảng 4.000 lượt người; tổ chức thành công và tham gia có hiệu quả các hoạt động hợp tác, giao lưu hữu nghị thanh niên lớn, tiêu biểu như: đoàn 3.000 đại biểu thanh niên Việt Nam dự Liên hoan thanh niên Việt - Trung năm 2010 tại Trung Quốc, Festival thanh niên, sinh viên thế giới lần thứ 17 tại Nam Phi, Hội nghị Bộ trưởng thanh niên ASEAN và ASEAN + 3; các hoạt động trong Năm đoàn kết hữu nghị Việt Nam - Lào,
Năm hữu nghị Việt Nam - Campuchia 2012.
(32) Cấp Trung ương, đã tích cực tham gia chuẩn bị Nghị quyết 25 NQ/TW; tham gia xây dựng Chiến lược phát triển thanh niên Việt Nam giai đoạn 2011 - 2020; ký kết 31 chương trình, nghị quyết liên tịch với các Bộ, ngành, đoàn thể, tập đoàn kinh tế.
(33) Viện Nghiên cứu thanh niên, Thống kê dân số thanh niên giai đoạn 2007 - 2011 theo số liệu của Tổng cục Thống kê, tháng 6/2012.
(34) Tỷ lệ % thanh niên (16-30 tuổi) so với tổng dân số sau khi tăng liên tục đến 2010 đã giảm nhẹ (2007: 28,6%; 2008: 28,7%; 2009: 29,0%; 2010: 29,0; 2011: 28,9%.). Tuy nhiên, tỷ lệ vị thành niên (10 - 18 tuổi) từ năm 2007 đến nay liên tục giảm (2007: 16,1%; 2008: 15,5%; 2009: 14,5%; 2010: 13,9%; 2011: 13,5%).
