 |
| Bộ trưởng Bộ TN&MT Trần Hồng Hà (thứ 3 từ trái sang) tại lễ ký kết thỏa thuận Đối tác Chuyển dịch năng lượng bình đẳng (JETP) ngày 14/12 ở Bỉ Ảnh: ĐSQ Anh |
Thỏa thuận này sẽ giúp Việt Nam hiện thực mục tiêu đầy tham vọng về cân bằng phát thải vào năm 2050, đẩy nhanh quá trình đạt đỉnh phát thải khí nhà kính và chuyển dịch từ nhiên liệu hóa thạch sang năng lượng sạch.
Trước mắt, JETP sẽ huy động 15,5 tỷ USD nguồn tài chính từ khối tư nhân và chính phủ trong 3 đến 5 năm tới để hỗ trợ quá trình chuyển dịch xanh của Việt Nam.
JETP sẽ hỗ trợ Việt Nam đạt được các mục tiêu mới, gồm: Đẩy nhanh thời gian đạt đỉnh phát thải khí nhà kính dự kiến từ năm 2035 lên 2030; Giảm tới 30% phát thải hằng năm của ngành điện từ 240 triệu tấn xuống 170 triệu tấn và đẩy nhanh đỉnh phát thải sớm thêm 5 năm vào năm 2030; Giới hạn công suất điện than của Việt Nam ở mức 30.2GW từ mức kế hoạch dự kiến là 37GW; Đẩy nhanh triển khai năng lượng tái tạo để nguồn năng lượng này chiếm ít nhất 47% tổng sản lượng điện vào năm 2030, tăng từ mức kế hoạch 36% hiện tại.
Khoảng 500 triệu tấn khí thải sẽ được cắt giảm vào năm 2035 nếu các mục tiêu này được hoàn thành.
Đóng góp ban đầu cho JETP của Việt Nam bao gồm cam kết 7,75 tỷ USD từ IPG, Ngân hàng Phát triển Châu Á và Công ty Tài chính Quốc tế. Đầu tư từ khối tư nhân từ các tổ chức tài chính do Glasgow Financial Alliance for Net Zero (GFANZ) cam kết huy động một khoản đối ứng 7,75 tỷ USD nữa.
Trong 12 tháng tới, với sự hỗ trợ của các nước đối tác, Việt Nam sẽ xây dựng Kế hoạch Huy động nguồn lực JETP để triển khai chiến lược và góp vốn của JETP.
Việt Nam là quốc gia thứ ba ký kết JETP sau thành công của JETP với Nam Phi trong COP26 và JETP với Indonesia trong hội nghị thượng đỉnh các nhà lãnh đạo G20 năm nay. Là một nền kinh tế đang phát triển nhanh, JETP của Việt Nam sẽ minh chứng rằng phát triển kinh tế không phải nhờ đến việc sử dụng năng lượng hóa thạch.
JETP của Việt Nam được xây dựng trên quan hệ Đối tác G7 về Đầu tư Hạ tầng Toàn cầu (PGII) của Vương quốc Anh nhằm thu hẹp khoảng trống đầu tư vào cơ sở hạ tầng ở các nước đang phát triển. Việc các nhà lãnh đạo G7 nhất trí trong tháng 6/2022 sẽ tiếp tục đàm phán JETP với các nước khác là một kết quả quan trọng của PGII.
Đảm bảo việc chuyển dịch khỏi nhiên liệu hóa thạch một cách “công bằng” là trọng tâm của JETP. Một quá trình chuyển dịch công bằng không chỉ giúp Việt Nam đạt được các mục tiêu về khí hậu mà còn đảm bảo một tương lai chắc chắn và thịnh vượng cho người dân, giảm các tác động của ô nhiễm, thúc đẩy phát triển kinh tế và tạo ra công ăn việc làm. Vì vậy toàn thể xã hội dân sự cần tham gia vào mọi giai đoạn của quá trình chuyển dịch xanh và không để một ai bị bỏ lại phía sau.
Nhiều lãnh đạo chúc mừng
Thủ tướng Anh, Rishi Sunak cho biết, mô hình JETP là nhân tố thay đổi cuộc chơi trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu – sử dụng tài trợ quốc tế để khơi thông hàng tỷ đô la từ nguồn tài chính của khu vực tư nhân.
“Việt Nam là một nền kinh tế mới nổi, năng động ở trung tâm Đông Nam Á. Khoản đầu tư mà chúng ta đang thực hiện ngày hôm nay sẽ giúp Việt Nam có thể cắt giảm lượng phát thải mà vẫn tạo ra được việc làm và tăng trưởng mới. Cùng nhau, chúng ta sẽ mang đến một tương lai sạch hơn, xanh hơn cho Việt Nam và hành tinh của chúng ta”, Thủ tướng Anh Rishi Sunak khẳng định.
Theo Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen, với JETP, Việt Nam và các đối tác quốc tế do EU và Vương quốc Anh lãnh đạo chứng minh rằng các nền kinh tế mới nổi và tăng trưởng nhanh có thể thực hiện thành công quá trình chuyển đổi năng lượng sạch. Việc tăng cường sử dụng năng lượng tái tạo cũng sẽ thúc đẩy an ninh năng lượng và quyền tự chủ của Việt Nam.
Đến năm 2030, JETP này có khả năng giúp giảm lượng phát thải hằng năm tương đương với tổng lượng phát thải của 6 quốc gia thành viên EU dự kiến cho năm đó. Cam kết của JETP sẽ giúp trang bị cho Việt Nam một ngành điện hiện đại của thế kỷ 21, tạo động lực cho quá trình hiện đại hóa nền kinh tế của đất nước. “Chúng tôi rất vui khi được trở thành một phần của Quan hệ Đối tác đột phá này”, bà nói.
Thủ tướng Canada Justin Trudeau cho biết, JETP là một hình mẫu cho thấy các đối tác có thể làm việc với những quốc gia như Việt Nam để hành động hướng tới các nguồn năng lượng sạch hơn. “Canada sẽ tiếp tục là một đối tác cam kết cho quá trình chuyển dịch năng lượng sạch và loại bỏ nhiệt điện than ở Việt Nam, đó cũng là lợi ích lớn nhất cho một tương lai năng lượng sạch và bao trùm ở khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương”, ông nói.
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron khẳng định, Pháp và EU đang theo đuổi những cam kết mạnh mẽ để giảm nhẹ biến đổi khí hậu bằng việc hỗ trợ đẩy nhanh quá trình chuyển dịch năng lượng công bằng ở Việt Nam.
Thủ tướng Đức Olaf Scholz cho biết, JETP cùng với Việt Nam sẽ hỗ trợ thực hiện các mục tiêu đầy tham vọng về khí hậu và tăng đáng kể năng lượng tái tạo đến năm 2030, đó là một nỗ lực chung nhằm đạt được mục tiêu 1,5°C. “Cam kết JETP là việc cùng làm việc với Việt Nam để đảm bảo rằng quá trình chuyển dịch cần thiết sẽ công bằng và bao trùm. Đức sẽ chủ động hỗ trợ Việt Nam đạt được các mục tiêu mới này”, ông nói.
Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida Fumio cho biết, Nhật Bản đã và đang giúp Việt Nam phi các-bon hóa thông qua các dự án về năng lượng tái tạo và hoan nghênh tham vọng của Việt Nam đẩy nhanh quá trình chuyển dịch năng lượng công bằng để đạt được cân bằng phát thải vào năm 2050.
Thủ tướng Na Uy Jonas Gahr Støre cũng bày tỏ vui mừng khi Na Uy là một phần của JETP và hỗ trợ Việt Nam đẩy nhanh quá trình chuyển dịch năng lượng.
Tổng thống Mỹ Joe Biden khẳng định: “Hôm nay, Việt Nam đã vạch ra một tương lai năng lượng sạch và đầy tham vọng, nó sẽ tạo ra sự tự chủ và an ninh năng lượng từ việc tham gia JETP. Hoa Kỳ rất hào hứng là một đối tác của Việt Nam trong lĩnh vực năng lượng xanh, thông qua USAID, chúng tôi đã cam kết 50 triệu USD sẽ được giải ngân trong năm năm tới. Cam kết lịch sử của Việt Nam tăng năng lượng tái tạo, giảm nhiệt điện than và phát thải sẽ là chất xúc tác để thúc đẩy đầu tư, tăng trưởng kinh tế và tạo ra cơ hội cho người dân Việt Nam đồng thời đẩy mạnh cuộc chiến chống khủng hoảng khí hậu toàn cầu. Cùng nhau, chúng ta sẽ đạt được cân bằng phát thải vào năm 2050”.
Tổng thư ký Liên Hợp Quốc António Guterres khẳng định, với thỏa thuận này, Việt Nam đang đi đầu trong việc xây dựng một mô hình hợp tác mới nhằm đạt được việc chuyển dịch năng lượng công bằng, bao trùm thông qua năng lượng tái tạo. Các cam kết đối tác này là một công cụ quan trọng để giảm phát thải trong thập kỷ 2020 mà thế giới chúng ta đang cần.
“Chúng ta cần chung tay để thực hiện việc chuyển dịch năng lượng có tính toàn cầu, công bằng, bao trùm và hợp lý. Liên Hiệp Quốc sẵn sàng tiếp tục hỗ trợ các Cam kết này và tất cả các nỗ lực hợp tác khác”, ông nói.
Việc thực hiện thành công các mục tiêu đầy tham vọng này sẽ giúp giảm tổng cộng khoảng 200 triệu tấn phát thải khí nhà kính vào năm 2030 và giảm thêm 300 triệu tấn vào năm 2035, giúp giảm tổng cộng lượng phát thải khí nhà kính khoảng 500 triệu tấn đến năm nhờ JETP, và tiếp tục giảm phát thải nhiều hơn sau đó.
