Độc quyền, thổi giá
Theo Ban Chỉ đạo quốc gia chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả (Ban chỉ đạo 389), hiện trên thị trường, mặt hàng chất dinh dưỡng nhãn hiệu Ensure dạng nước vẫn được nhập khẩu và phân phối ra thị trường dù không đủ các điều kiện về an toàn thực phẩm và các quy định về nhập khẩu. Cụ thể, sau khi được cơ quan hải quan cho phép doanh nghiệp đưa hàng hóa về tự bảo quản trong thời gian chờ kết quả kiểm tra chất lượng để được thông quan chính thức, doanh nghiệp đã tự ý giải tỏa và đưa hàng hóa ra thị trường tiêu thụ. Chất dinh dưỡng Ensure là mặt hàng thực phẩm nhưng doanh nghiệp đã đưa ra tiêu thụ ngoài thị trường khi chưa có kết quả kiểm tra chất lượng và chưa được Bộ Y tế cấp xác nhận công bố chất lượng sản phẩm.
Nhà sản xuất (Cty Abbott Laboratorie - Hoa Kỳ) và Cty TNHH Dinh dưỡng 3A có dấu hiệu tạo thế độc quyền trong việc phân phối sản phẩm Ensure nước tại Việt Nam, làm ảnh hưởng đến quyền lợi của người tiêu dùng. Đầu năm 2013, Cty Abbott Laboratorie đã in bổ sung trên nhãn hàng hóa của sản phẩm Ensure dạng nước hương Vanilla (là loại sản phẩm mà thị trường Việt Nam tiêu thụ nhiều) dòng chữ “not to be sold in Vietnam or Mexico” (không bán tại Việt Nam và Mexico). Sau khi mặt hàng này không được nhập khẩu vào Việt Nam, kim ngạch nhập khẩu sản phẩm tương tự do Cty TNHH Dinh dưỡng 3A đã tăng 63%. Giá bán sản phẩm này cao gần gấp đôi giá bán của sản phẩm tương tự.
Cuối tháng 12/2014, Ban Chỉ đạo 389 triệt phá đường dây tiêu thụ nhiều thùng sản phẩm dinh dưỡng sữa Ensure hương vanilla. Trên thùng và vỏ hộp ghi rõ tập đoàn Abbott Laboratories (Hoa Kỳ) sản xuất.
Theo văn bản của Ban chỉ đạo 389, để tìm cách đưa sản phẩm Ensure nhập vào Việt Nam, một số doanh nghiệp đã lợi dụng các quy định còn sơ hở trong việc hướng dẫn hồ sơ xin cấp xác nhận công bố chất lượng sản phẩm để làm giả các chứng từ, tài liệu xin xác nhận công bố chất lượng (như chứng nhận lưu hành sản phẩm tự do tại Mỹ - bản CFS).
Sau khi Bộ Y tế không cho phép các đơn vị kiểm tra chất lượng (tháng 8/2014) đối với sản phẩm Ensure nước có in dòng chữ “not to be sold in Vietnam or Mexico” đồng nghĩa với việc không được nhập khẩu. Tình hình buôn lậu mặt hàng này ngày càng gia tăng. Tổng kim ngạch nhập khẩu của các doanh nghiệp trong năm 2013 với riêng Ensure nước khoảng 700 tỷ đồng. Trong đó, Cty TNHH Dinh dưỡng 3A (nhà phân phối chính thức của Cty Abbott Laboratorie) nhập khẩu trị giá khoảng 300 tỷ đồng. Tình hình nhập lậu như hiện nay mỗi năm làm thất thu tiền thuế khoảng 40-50 tỷ đồng.
Ai tiếp tay cho Ensure?
Trước thực trạng trên, ông Đinh Tiến Dũng, Phó trưởng Ban thường trực Ban chỉ đạo 389 vừa ký văn bản gửi ba bộ (Tài chính, Công Thương, Y tế) về việc quản lý hoạt động nhập khẩu, lưu thông mặt hàng chất dinh dưỡng Ensure nước. Theo đó, Ban chỉ đạo 389 yêu cầu Bộ Y tế làm rõ với Cty Abbott Laboratories về chất lượng của loại sản phẩm sữa Ensure mà trên bao bì có in dòng chữ “not to be sold in Vietnam or Mexico”. Nếu việc ghi dòng chữ trên chỉ nhằm mục đích chống nhập lậu và sản phẩm này vẫn đang được lưu hành tự do tại nước sản xuất và đảm bảo an toàn cho người dùng, trong đó có người Việt Nam thì có biện pháp đề nghị Cty Abbott Laboratories thay dòng chữ mang tính “kỳ thị, phân biệt” trên bao bì sản phẩm.
Bộ Y tế xem xét, sửa đổi, bổ sung một số quy định để cho phép các doanh nghiệp khác nếu có đủ điều kiện được phép nhập khẩu song song các sản phẩm này để tránh sự độc quyền trong việc phân phối sản phẩm.
Ngoài ra, Bộ Y tế xem xét trách nhiệm của các tập thể, cá nhân trong việc kiểm tra chứng từ, tài liệu của hồ sơ cấp xác nhận công bố sản phẩm đối với sản phẩm Ensure nước.
Với Bộ Công Thương, Ban chỉ đạo 389 yêu cầu xem xét trách nhiệm của tập thể, cá nhân trong việc cho phép các doanh nghiệp được tạm giải tỏa các lô chất dinh dưỡng Ensure nước. Việc cho tạm giải tỏa đã tạo điều kiện để các đối tượng lợi dụng đưa hàng hóa chưa đủ điều kiện nhập khẩu và an toàn thực phẩm ra tiêu thụ ngoài thị trường.
Bộ Công Thương có trách nhiệm chỉ đạo lực lượng Quản lý thị trường kiểm tra xử lý việc mua, bán sản phẩm Ensure nước nói trên (là loại hàng hóa không được phép nhập khẩu).
Ban chỉ đạo 389 yêu cầu Bộ Tài chính chỉ đạo Tổng cục Thuế xem xét, kiểm tra nghĩa vụ nộp thuế của các doanh nghiệp đang có hoạt động nhập khẩu mặt hàng chất dinh dưỡng Ensure nước.
