Khi chủ trì hội nghị thượng đỉnh chung đầu tiên với Manila và Tokyo, Tổng thống Biden cam kết bảo vệ Philippines khỏi bất kỳ cuộc tấn công nào ở Biển Đông.
“Các cam kết quốc phòng của Mỹ với Nhật Bản và với Philippines là sắt đá”, Tổng thống Mỹ nói hôm 11/4 (theo giờ Mỹ) khi ông gặp Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr. và Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida.
Hội nghị thượng đỉnh ba bên tại Nhà Trắng diễn ra sau những cuộc đối đầu liên tục giữa các tàu Trung Quốc và Philippines tại khu vực tranh chấp làm dấy lên lo ngại về một cuộc xung đột rộng hơn. Trước đó diễn ra cuộc gặp song phương giữa Tổng thống Biden và Thủ tướng Kishida, hai bên tuyên bố nâng cấp liên minh của họ. Điều này vấp phải sự phản đối mạnh mẽ của Trung Quốc.
Ông Biden nói: “Bất kỳ cuộc tấn công nào nhằm vào máy bay, tàu hoặc lực lượng vũ trang của Philippines ở Biển Đông sẽ vi phạm hiệp ước phòng thủ chung của chúng ta”.
Tổng thống Mỹ đưa ra cam kết tương tự khi tiếp đón tổng thống Philippines tại Nhà Trắng vào năm ngoái.
 |
Tổng thống Mỹ Joe Biden (giữa) phát biểu cùng với Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr (trái) và Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida trước cuộc gặp ba bên tại Nhà Trắng ngày 11/4. Ảnh: AP. |
Trung Quốc chỉ trích
Bắc Kinh hôm 11/4 cáo buộc Philippines vi phạm chủ quyền của Trung Quốc ở Biển Đông. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Mao Ning nói rằng, Trung Quốc cam kết giải quyết tình hình tại Bãi Cỏ Mây “thông qua đối thoại và tham vấn”.
Bà Mao nhấn mạnh, Bắc Kinh sẽ “cho phép” các đoàn tiếp tế nếu được thông báo trước và có khả năng kiểm tra, giám sát quá trình này. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc cũng cáo buộc Manila phớt lờ thỏa thuận được ký với tổng thống tiền nhiệm Rodrigo Duterte.
Ông Duterte nói với báo Trung Quốc Global Times rằng, ông tin Mỹ đang chỉ đạo chính phủ mới của Philippines. “Khi tôi còn là tổng thống Philippines, không có tranh cãi ở Biển Đông, chúng tôi có thể trở lại quan hệ bình thường. Tôi khá chắc chắn rằng chính Mỹ đang đưa ra chỉ thị cho Philippines, nói với Chính phủ Philippines hiện tại đừng sợ (hãy chiến đấu) vì Mỹ sẽ hỗ trợ Manila”, ông nói.
Các tàu cảnh sát biển Trung Quốc cũng thường xuyên tiếp cận đảo đang tranh chấp ở Biển Hoa Đông do Nhật Bản kiểm soát gần Đài Loan (Trung Quốc), và căng thẳng gia tăng đã thúc đẩy Tổng thống Biden tăng cường liên minh trong khu vực.
Khi gặp nhau trong dinh tổng thống Mỹ, các nhà lãnh đạo Mỹ, Nhật Bản và Philippines đã ca ngợi cuộc gặp này là “lịch sử”. Họ cho rằng liên minh này là một nền tảng của hòa bình và dân chủ ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương.
Tổng thống Marcos được coi là thân thiết với Washington hơn người tiền nhiệm có tư tưởng nghiêng về Trung Quốc hơn. Ông cho biết họ có chung “cam kết vững chắc đối với trật tự quốc tế dựa trên luật lệ”.
Thủ tướng Kishida nói rằng “hợp tác nhiều tầng là điều cần thiết” và “cuộc gặp hôm nay sẽ làm nên lịch sử”. Ông Biden, 81 tuổi, cũng đã có cuộc hội đàm riêng với ông Marcos, 66 tuổi.
Hội nghị thượng đỉnh chung diễn ra một ngày sau khi Tổng thống Biden long trọng tiếp đón Thủ tướng Kishida, rồi tuyên bố sự nâng cấp mang tính lịch sử trong quan hệ quốc phòng với Nhật Bản.
Thủ tướng Kishida cho rằng Nhật Bản - bị tước quyền sở hữu quân đội sau Chiến tranh thế giới thứ hai - đã quyết tâm làm nhiều hơn nữa để chia sẻ trách nhiệm với đồng minh Mỹ.
Trung Quốc đáp trả, cho rằng Mỹ và Nhật Bản đã “bôi nhọ” danh tiếng của họ trong chuyến thăm cấp nhà nước tới Mỹ của Thủ tướng Kishida. Người phát ngôn Mao Ning nói rằng Washington và Tokyo đã “tấn công Trung Quốc về vấn đề Đài Loan và hàng hải, can thiệp trắng trợn vào công việc nội bộ của Trung Quốc và vi phạm nghiêm trọng các chuẩn mực cơ bản điều chỉnh quan hệ quốc tế”.
Nhật Bản và Philippines là những đồng minh châu Á-Thái Bình Dương mới nhất được Tổng thống Biden tiếp đón. Ông Biden đã cùng Thủ tướng Kishida và Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk Yeol tới Trại David vào tháng 8 năm ngoái.
Nhưng ông Biden cũng đã chuyển sang giải quyết căng thẳng với Trung Quốc, tổ chức cuộc điện đàm kéo dài hai giờ với Chủ tịch Tập Cận Bình vào tuần trước sau cuộc gặp mặt trực tiếp ở San Francisco vào tháng 11 năm ngoái.
 |
Lực lượng Bảo vệ Bờ biển Philippines dỡ bỏ các rào cản nổi được dựng lên gần bãi cạn Scarborough ở Biển Đông. Ảnh: EPA. |
Hôm 10/4, Tổng thống Mỹ Joe Biden tuyên bố, việc nâng cấp lớn trong quan hệ quốc phòng với Nhật Bản “hoàn toàn mang tính phòng thủ” và “không nhằm vào bất kỳ quốc gia nào hay mối đe dọa đối với khu vực”.
