[TỌA ĐÀM] Gỡ khó trong đấu thầu, mua sắm thuốc, vật tư y tế

PGS-TS Đào Xuân Cơ - Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai phát biểu tại buổi Toạ đàm

PGS-TS Đào Xuân Cơ, Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai: Chúng tôi cần hành lang pháp lý rõ ràng, minh bạch, dễ thực hiện

Những ngày vừa qua là những ngày các bệnh viện hết sức khó khăn trong việc cung ứng đủ thuốc, vật tư, đặc biệt là vật tư tiêu hao phục vụ thăm khám, chữa trị cho người bệnh. Đây là thực trạng chung, không riêng gì của bệnh viện tuyến trung ương hay cơ sở, phía Bắc hay phía Nam.

Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ ban ngành đã vào cuộc quyết liệt và có nhiều giải pháp chỉ đạo cấp bách cho vấn đề này. Tuy nhiên, còn nhiều khó khăn, vướng mắc. Tôi là người trực tiếp quản lý điều hành một bệnh viện thì nhận thấy có mấy nguyên nhân dẫn đến thiếu thuốc, vật tư như sau:

Một là, hai năm qua dịch bệnh COVID-19. Sau khi dịch bệnh kiểm soát được, lượng người bệnh đi khám chữa bệnh tăng lên đột biến, ví dụ như tháng 3/2022, số lượng bênh nhân đến Bạch Mai tăng gấp 5 lần so với tháng 1/2022, số lượng ngoại trú là 6.000-8.000 người/ngày, trong khi trước đó quý I bình quân chỉ khoảng 1.000 người/ngày. Bệnh nhân nội trú đang ở công suất 150%, nhiều khoa lên tới 200%, tình trạng bệnh nhân nằm ghép rất nhiều. Đây là nguyên nhân cơ bản.

Hai là, sau dịch bệnh, có một tình trạng hết sức phổ biến là nhiều thuốc, vật tư tiêu hao trúng thầu rồi nhưng nhà thầu không cung ứng được. Đây là nguyên nhân rất cơ bản, đứt gãy chuỗi cung ứng, ngay cả ở nước sản xuất, họ cũng thiếu những mặt hàng này. Nhiều mặt hàng thuốc sản xuất được trong nước nhưng không nhập khẩu được nguyên liệu, hoạt chất sản xuất.

Ba là, ngoài những nguyên nhân trên có những nguyên nhân khách quan. Nhiều nhà báo hỏi có phải sau vụ việc thiết bị vật tư vướng lao lý, các giám đốc bệnh viện e dè, sợ sệt. Cá nhân tôi trả lời không và nhiều giám đốc các bệnh viện khác cũng không. Câu chuyện là các văn bản pháp quy của chúng ta, một số thông tư, nghị định không mang tính cập nhật, ví dụ Thông tư 14/2020/TT-BYT về nội dung đấu thầu trang thiết bị y tế tại cơ sở y tế công lập, trong đó chia nhóm, phân nhóm để mua sắm đấu thầu. Ví dụ, nhiều thiết bị vật tư tiêu hao của Trung Quốc, Hàn Quốc, Ấn Độ xếp ngang cùng với nhóm của các nước phát triển như Mỹ, Nhật, Châu Âu. Bệnh viện muốn mua vật tư tốt cho người bệnh rất khó. Vì cấu hình kỹ thuật giống hệt nhau, đem vào đấu thầu, cái nào rẻ, cái đó trúng, ta rơi "vào bẫy" muốn mua vật tư tốt của Châu Âu, Mỹ, Nhật rất khó. Với cách phân nhóm của 14 chúng tôi sẽ mua được vật tư rẻ tiền, đi liền với chất lượng, nhiều thứ chất lượng rất không như ý.

Một cái nữa là việc công bố giá trong đấu thầu trên Cổng thông tin điện tử Bộ Y tế. Việc này chưa có cơ quan nào thẩm định và chịu trách nhiệm. Bệnh viện phải dựa vào công bố giá đó để lấy giá kế hoạch làm bài thầu, dẫn đến bẫy giá, liệu giá đó có đúng không, đó là câu chuyện của Việt Á khi giá Việt Á cũng chính là giá đã được công bố. Ai chịu trách nhiệm giá đó, cần có cơ quan chịu trách nhiệm. Hiện nay có tình trạng chủ đầu tư loay hoay, khi tổ chức mua sắm phải chờ nghị định sửa mới dám làm bài thầu, nếu không sẽ dễ mua phải thiết bị không như ý.

Một điều nữa là, quy định phải dựa vào các báo giá gần đây nhất trong 12 tháng trúng thầu. Thực tế, 12 tháng qua, thậm chí hơn 2 năm qua, vật tư thiết bị y tế chủ yếu phục vụ chống dịch, hợp đồng trúng thầu trong 12 tháng qua là vô cùng khó khăn khiến các bệnh viện không thể tìm được hợp đồng trúng thầu.

Một cái khó nữa là gần đây, chúng ta có việc mua hóa chất phục vụ công tác xét nghiệm. Thực tế, hãng A sản xuất ra máy thì thường sản xuất hóa chất đi kèm nhưng trong bài thầu mà chúng ta mà viết về kỹ thuật hóa chất A đáp ứng máy A thì rơi vào bẫy chỉ định thầu nên chủ đầu tư làm các bài thầu hết sức lúng túng.

Chúng tôi cần hành lang pháp lý rõ ràng, minh bạch, dễ thực hiện để thực hiện các bài thầu trong công tác mua sắm, tránh tình trạng rơi vào các bẫy chỉ định thầu.

Ngoài ra, tôi có đề xuất, nhiều thiết bị y tế chính hãng hay thuốc chính hãng chỉ có một hãng sản xuất thôi, việc tổ chức đấu thầu đôi khi rất khó. Tôi đề xuất Bộ Y tế, Bộ Tài chính đàm phán giá. Sau đấy, căn cứ vào giá đàm phán, các bệnh viện dựa vào đấy mua bán, giải quyết được bài đấu thầu.

Tiến sĩ. Bác sĩ Nguyễn Đình Hưng, Phó Giám đốc Sở Y tế Hà Nội

Chia sẻ tại buổi toạ đàm, TS Nguyễn Đình Hưng, Phó giám đốc Sở Y tế TP Hà Nội có một số chia sẻ thực trạng đấu thầu mua sắm thuốc, vật tư y tế hiện nay.

Về mặt đấu thầu thuốc, hiện theo quy định, nước ta thực hiện đấu thầu thuốc theo 3 cấp

Đấu thầu tập trung cấp quốc gia: Trong đó chia ra Đấu thầu chung và Đàm phán giá. Theo cấp này Sở Y tế tổng hợp các yêu cầu của các đơn vị y tế trên địa bàn bao gồm cả các bệnh viện trung ương, bộ, ngành và các bệnh viện thuộc Sở Y tế gửi kết quả lên Trung tâm mua sắm tập trung Thuốc Quốc Gia trực thuộc Bộ Y tế. Năm 2021, Sở Y tế Hà Nội đã tổng hợp báo cáo nhu cầu đấu thầu thuốc lên Trung tâm này để tiến hành đấu thầu chung và tiến hành đàm phán giá nhưng đến nay chưa có kết quả.

Đấu thầu tập trung cấp địa phương: Hà Nội là khu vực có đặc thù riêng, phải tiến hành đấu thầu cho tất cả các bệnh viện trên địa bàn như trên, đối với các bệnh viện của Sở Y tế chỉ chiếm 1/3 giá trị gói thầu. Việc này đã thực hiện từ năm 2016 đến nay, hiện nay thành phố đã giao cho Trung tâm kiểm nghiệm thuốc, mỹ phẩm, thực phẩm thực hiện nhiệm vụ này. Thành phố cũng đã cử 7 cán bộ biệt phái có chuyên môn về đấu thầu của các sở, ngành giúp Trung tâm thực hiện tốt việc này.

Đấu thầu tại đơn vị tức là các bệnh viện tự đấu thầu. Ở cấp này thì với các đơn vị thuộc Sở Y tế thì vừa thực hiện xong các gói đấu thầu vào quý 4/2021 và quý 1/2022.

Theo tôi với việc chia đấu thầu thuốc, vật tư y tế thành 3 cấp mặc dù đã thực hiện khá tốt nhiệm vụ đặt ra, tuy nhiên vẫn còn một số khúc mắc đó là đấu thầu thuốc chia 3 cấp nhưng các danh mục không thực hiện đồng thời khiến cho các đơn vị có thể gặp khó khăn trong thực hiện việc mua sắm thuốc.

Ngoài ra, về quy định của nhà nước thì hiện đã có quy định về tự chủ về bộ máy y tế, các bệnh viện đã chủ động trong đấu thầu trang thiết bị y tế nhưng chưa được chủ động trong đấu thầu thuốc.

Bên cạnh đó trong quá trình đấu thầu thuốc có một vấn đề đó là với 1 số thuốc hiếm, giá trị không lớn nên ít nhà cung ứng, quản lý phức tạp nên khá khó khăn trong nhập thuốc.

Vừa qua lãnh đạo thành phố đã rất quyết liệt và chỉ đạo rất sát sao về việc đấu thầu thuốc, trang thiết bị y tế, Dự kiến, sẽ thành lập tổ công tác để đến tận nơi tháo gỡ khó khăn cho các đơn vị trong quá trình cung ứng thuốc, vật tư y tế.

Đại biểu Quốc hội Vũ Tiến Lộc, Uỷ viên Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội

Đại biểu Quốc hội Vũ Tiến Lộc, Uỷ viên Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội cho rằng, vấn đề toạ đàm đặt ra là rất nóng.

Chúng ta đã kiểm soát dịch bệnh thành công, mở cửa được nền kinh tế. Trong sự nghiệp đó có vai trò rất quan trọng của các chiến sĩ áo trắng. Đất nước này phải tri ân, ghi nhận đóng góp của đội ngũ này, là tuyến đầu của công cuộc phòng chống COVID-19… Họ là dũng sĩ, anh hùng trong phòng chống COVID-19.

Vừa rồi có một số hiện tượng tiêu cực trong quản lý, mua sắm thiết bị y tế, là điểm nóng của dư luận. Ngành y tế hiện đang đứng trước hai vấn đề lớn là thiếu thầy và thiếu thuốc. Nhiều nhân viên y tế chuyển sang bộ phận tư nhân, việc giữ chân thế nào thì phải có chính sách đột phá.

Vấn đề thứ hai là thiếu thuốc đang nóng lên. Theo báo cáo của các Sở Y tế và bệnh viện tuyến T.Ư thì có tới 26 – 28 báo cáo của Sở Y tế có nói về thiếu thuốc về vật tư y tế. 12- 15 bệnh viện tuyến T.Ư thiếu thuốc và thiếu vật tư y tế. Tình trạng này là nghiêm trọng.

Muốn giải quyết được thì phải tìm ra nguyên nhân. Vừa rồi bác sĩ Cơ (Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai), bác sĩ Hưng (Phó Giám đốc Sở Y tế Hà Nội) đã nêu. Sau thời gian COVID-19 thì nhu cầu khám chữa bệnh tăng lên; thứ hai là có hiện tượng bất an lo ngại trong mua sắm thuốc men và vật tư y tế.

Anh Cơ nói không sợ nếu minh bạch là đúng, nhưng thể chế chính sách chưa rõ thì chưa an toàn cho người thực hiện. Vấn đề quan trọng hiện nay phải bàn là tháo gỡ quy định của pháp luật. Lĩnh vực này có những quy định chưa hợp lý, chính sách chưa rõ ràng, thông tin chưa minh bạch, thẩm quyền mua sắm còn nhiều điểm chồng lấn, mù mờ chưa rõ.

Hiện có 23 văn bản quy phạm pháp luật liên quan mua sắm thuốc và vật tư y tế. Khối lượng đồ sộ, nhưng có những điểm chưa rõ, chồng lấn , các cơ sở y tế không biết làm thế nào cả. Đặc biệt là thẩm quyền quyết định mua sắm, thẩm quyền của đơn vị sự nghiệp công như thế nào….

Việc tham khảo giá, anh Cơ cũng có nói đến 3 báo giá, vậy báo giá đến từ đâu. Nếu thị trường minh bạch, công bố thông tin từ cơ quan có thẩm quyền thì dễ, nhưng hiện nay tìm đâu ra 3 cái báo giá. Quy định là mua sắm theo báo giá thấp nhất, mà thấp nhất thì chất lượng cao hay chưa. Hai vật tư y tế mang tên như nhau, công dụng như nhau thì có chất lượng như nhau hay không. Có những quy định như đánh đố người thực hiện.

Bộ Y tế cũng đã có rà soát, cần phải ngồi sửa các quy định đó, để có thông tin minh bạch, thể chế rõ ràng.

Ở đây có câu chuyện ngành y tế nêu ra, cần phải suy nghĩ là tài sản công trong lĩnh vực y tế là gì. Bông, gạc dùng một lần có phải là tài sản công không. Nếu là tài sản công thì lại phải lập kế hoạch mua sắm, cơ quan cấp trên mới có thẩm quyền… Nên vẫn có những cái bất hợp lý, không rõ ràng…Sờ vào quy định cụ thể có thể quy trách nhiệm cho người thực hiện cụ thể. Cần tháo gỡ trước hết về quy định pháp luật, trước hết là 23 văn bản trên, có những văn bản mới, phù hợp thông lệ quốc tế.

Cần có tổng rà soát, Bộ KHĐT, Bộ Tài Chính, Bộ Y tế, các đơn vị liên quan để xem xét, đề xuất. Thủ tướng cũng đang chỉ đạo rà soát việc này. Cần làm sớm, bởi việc chậm này ảnh hưởng, đe doạ đến sức khoẻ nhân dân, không thể trì hoãn.

Cần phải bổ sung nguồn nhân lực chuyên môn trong quản lý nhà nước về trang thiết bị y tế, đấu thầu… Hiện nay người làm công tác đấu thầu chủ yếu là kiêm nhiệm, họ làm không phải chuyên nghiệp, được huy động tham gia vào các hội đồng. Chuyên môn về mặt y tế có thể hiểu, nhưng về pháp lý thì không nắm được. Nên cần bổ sung cán bộ chuyên môn về quản lý trang thiết bị y tế, đấu thầu để có thể hỗ trợ.

Các doanh nghiệp, các nhà cung cấp vật tư y tế cũng lo ngại. Sau mấy vụ việc vừa rồi họ rất lo ngại, xác định giá thế nào. Lo ngại về thủ tục đấu thầu, sử dụng vốn đầu tư công, tài sản công, thủ tục thanh toán. Họ làm việc với tư nhân thì yên tâm hơn, nhưng làm với đơn vị nhà nước có thể có rủi ro sau này.

Thời gian qua, việc đấu thầu tập trung quốc gia, đàm phán giá mua sắm thuốc cũng chậm, ảnh hưởng đến các địa phương, cơ sở y tế thực hiện việc mua sắm.

Có một loạt việc phải rà soát lại, 23 quy định hiện nay liên quan lĩnh vực này, cần làm rõ sự chồng lấn, phức tạp, phiền hà, chồng chéo, không minh bạch của các quy định…Các bộ ngành phải ngồi với nhau dưới sự chủ trì của Chính phủ để mở đường cho việc tháo gỡ khó khăn trong bối cảnh hiện nay.

Quy định về tài sản công thế nào, thẩm quyền mua sắm thế nào, vai trò cơ quan nhà nước và đơn vị sự nghiệp trong lĩnh vực y tế như thế nào; quyết định mua sắm thế nào; quyết định gồm những nội dung gì…

Trách nhiệm thẩm định quy định trong đấu thầu vật tư y tế trong giai đoạn hiện nay, ngành tài chính và y tế phải xem lại quy định tại Thông tư 58.

Giải pháp tổng thể, trước mắt là phải đề cao trách nhiệm. Dù thế nào cũng phải đề cao trách nhiệm, các bộ ngành phải chủ động, không né tránh trách nhiệm, không sợ trách nhiệm. Không phải tất cả đều vướng, có những cái không vướng, phải làm chứ không được sợ.

Trong điều kiện hiện nay, khi nhu cầu về trang thiết bị vật tư y tế tăng lên thì phải tăng cường cấp giấy đăng ký vật tư y tế, trang thiết bị. Hướng dẫn rõ ràng về thẩm quyền, quy định về mua sắm trang thiết bị, gắn với đề cao trách nhiệm các đơn vị tự chủ, tự chịu trách nhiệm.

Giải pháp lâu dài liên quan đến hệ thống pháp luật, với Quốc hội thì kiến nghị tiếp tục cho phép thực hiện áp dụng quy chế đặc thù đặc cách liên quan đến việc đẩy nhanh cung ứng thuốc cho thị trường của Nghị quyết 30, kéo dài đến hết năm 2023. Đó là chủ trương quan trọng.

Có lẽ thời gian tới, Chính phủ cũng có thể sẽ dự thảo, trình Luật về trang thiết bị y tế tạo hành lang vận hành, đồng thời sửa luật Dược cho phù hợp với giai đoạn tới, có tham khảo kinh nghiệm quốc tế. Đồng thời, kiến nghị cho phép Bộ Y tế thực hiện thí điểm đấu thầu tập trung thuốc, vật tư y tế theo khung giá trần; quy trình đàm phán giá; phê duyệt quy trình mua sắm vật tư, thiết bị đặc thù…

Bộ KHĐT, Bộ Tài chính cần xem xét lại các văn bản quy định liên quan đến lĩnh vực này, rà soát, bổ sung, có khung pháp lý cần thiết cho việc mua sắm thuốc, trang thiết bị vật tư y tế… Đảm bảo vận hành công khai, minh bạch, tránh tiêu cực…

TS Vũ Tiến Lộc

Phó Tổng biên tập Phùng Công Sưởng: Là Chủ tịch Trung tâm trọng tài quốc tế Việt Nam, TS Vũ Tiến Lộc có thể chia sẻ thêm kinh nghiệm quốc tế trong lĩnh vực đấu thầu thuốc, vật tư y tế? Ở góc độ là đại biểu Quốc hội, ông có đề xuất gì với Quốc hội để giải quyết vấn đề cấp bách này?

TS Vũ Tiến Lộc, Ủy viên Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, Chủ tịch Trung tâm trọng tài quốc tế Việt Nam: Chúng ta có Nghị quyết 30 rất phù hợp, sáng tạo của Quốc hội, phù hợp với tình hình chung các nước. Trong đó, trao thẩm quyền cho cơ quan thực thi chủ động các nhiệm vụ của pháp luật trong bối cảnh cấp bách, đáp ứng nhu cầu đời sống. Hai là, chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm, tạo điều kiện để giải quyết nhanh các vấn đề cấp bách nhưng vẫn đảm bảo yêu cầu quản lý nhà nước. Ngoài ra, trong việc mua sắm thiết bị bao giờ cũng có hợp đồng ký kết, tôi khuyến cáo các bệnh viện, doanh nghiệp khi ký kết hợp đồng phải đảm bảo tính pháp lý chắc chắn của hợp đồng.

Hiện nay, Trung tâm Trọng tài quốc tế có hơn 200 chuyên gia hàng đầu có thể tư vấn cho doanh nghiệp, bệnh viện trong việc xây dựng các hợp đồng mua sắm trong bối cảnh số lượng quy định liên quan nhiều, thiếu minh bạch. Khi có tranh chấp, doanh nghiệp, bệnh viện nên cố gắng đưa ra trọng tài thay vì tòa án.

Với quy định liên quan đến Luật, chúng ta có thể dùng một Luật sửa nhiều Luật, các quy định liên quan đến vấn đề này trong Luật Đấu thầu, Luật Dược…có thể sửa đổi trong một Luật. Với các vấn đề trong nghị định, thông tư của Chính phủ thì đơn giản hơn, Chính phủ có thể tự quyết. Ngoài ra, bên cạnh vấn đề pháp lý, có thêm một vấn đề khác cần giải quyết là vấn đề tâm lý bất an, sợ sai rất lớn của các bệnh viện. Cần có giải pháp giải tỏa vấn đề này, đẩy mạnh thông tin tích cực cho đội ngũ cán bộ y tế, ngành y tế.

Ông Vũ Trung Thành, Phó Giám đốc Sở Tài Chính TP Hà Nội

Theo nhà báo Phùng Công Sưởng, từ câu chuyện của bệnh viện Bạch Mai chúng ta có thể thấy một thực trạng trong đấu thầu và mua sắm thuốc là chúng ta muốn mua sắm có giá tốt nhưng chưa chắc đã có hàng tốt, muốn có hàng tốt chưa chắc đã hợp pháp. Nếu lấy giá thành là tiêu chí thì người bệnh có thể trở thành "con tin" của những nhà cung cấp thuốc và trang thiết bị y tế giá rẻ.

Từ đó ông Vũ Trung Thành, Phó Giám đốc Sở Tài chính TP Hà Nội chia sẻ về thực trạng trong thời gian gần đây rất nhiều cơ sở y tế trong cả nước vướng mắc về việc mua sắm trang thiết bị y tế.

Theo ông Vũ Trung Thành hiện đã có rất nhiều chỉ đạo từ trung ương đến địa phương sát sao về vấn đề này. Sở Tài chính Hà Nội cũng có tham gia hướng dẫn bố trí nguồn lực để thực hiện đấu thầu, mua sắm thuốc, vật tư y tế.

Đến thời điểm này hiện đã có một số Thông tư, Nghị định quy định về việc đấu thầu, mua sắm trang thiết bị y tế, vật tư y tế. Tuy nhiên, trên thực tế nhiều đơn vị y tế vẫn có nhiều khúc mắc chưa đáp ứng được nhu cầu do nhiều nguyên nhân chủ quan và khách quan.

Về khách quan là do số lượng bệnh nhân tăng lên khiến nhu cầu về thuốc và các vật tư y tế tăng cao, khiến cho việc cung cấp không đủ so với nhu cầu.

Ngoài ra trong đấu thầu cũng có một số vấn đề. Theo quy định Luật đấu thầu phải chọn giá thấp để đấu thầu. dẫn đến câu chuyện như PGS.TS Đào Xuân Cơ, Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai chia sẻ giữa việc lựa chọn một máy của Đài Loan (Trung Quốc) giá thấp hơn nhưng chất lượng không tốt bằng một máy khác cùng loại nhưng của Trung Quốc nhưng giá cao hơn. Thì theo luật Đấu thầu chúng ta phải chọn sản phẩm giá thấp hơn tuy nhiên khi sử dụng lại không tốt cho bệnh nhân.

Từ đó chúng ta thấy rằng rất cần phải sửa Luật, phải sửa thông tư hướng đẫn để đáp ứng đúng nhu cầu của các cơ sở y tế.

Về Sở Tài chính chúng tôi cho rằng trong việc mua sắm thuốc, vật tư y tế phải công khai giá cả. Phải công khai minh bạch từ khâu nhập khẩu, từ hải quan. Để khi Bộ Y tế có công khai giá trên cổng thông tin chúng ta có thể đối chứng, tham chiếu từ đó đưa ra quyết định lựa chọn đấu thầu sao cho vừa giá tốt vừa có chất lượng tốt.

Về đấu thầu thuốc, hiện Trung tâm kiểm nghiệm thuốc, mỹ phẩm, thực phẩm đang thực hiện từ năm 2016 thì Sở đã có chỉ đạo tăng cường nhân lực, tăng cường tập trung thực hiện nhanh chóng các gói thầu để phục vụ các cơ sở y tế.

Theo chỉ đạo của thành phố, để tập trung tháo gỡ vướng mắc này thì nhiều các bộ ban ngành trong đó có Sở Tài Chính cũng sẽ tham gia vào tổ công tác để cùng với Trung tâm thực hiện tốt công tác cung ứng các vật tư y tế cho các đơn vị. Ngoài ra còn biệt phái một số cán bộ đến trung tâm để giúp trung tâm tháo gỡ khó khăn cho các đơn vị trong quá trình cung ứng thuốc, vật tư y tế.

Ông Hoàng Tuân, Giám đốc Trung tâm mua sắm và thông tin tư vấn tài chính, Sở Tài chính Hà Nội

Phó Tổng Biên tập báo Tiền Phong Phùng Công Sưởng đặt câu hỏi với ông Hoàng Tuân, Giám đốc Trung tâm mua sắm và thông tin tư vấn tài chính, Sở Tài chính Hà Nội về đặc thù trong công tác mua sắm trang thiết bị y tế phục vụ người bệnh.

Ông Hoàng Tuân, Giám đốc Trung tâm mua sắm và thông tin tư vấn tài chính, Sở Tài chính Hà Nội cho rằng, trước đây, thành phố có ban hành danh mục mua sắm tập trung trang thiết bị y tế, nhưng hiện đã trả lại việc mua sắm về cho các đơn vị.

Ông Tuân chia sẻ, ở góc độ người từng làm trực tiếp liên quan đến công tác đấu thầu, mua sắm trang thiết bị y tế, ông thấy, quy định tại Nghị định 36 có thuật ngữ về trang thiết bị y tế, bao gồm tất cả các loại máy móc, thiết bị, kể cả bông băng gạc. Vì thế, việc tổng hợp danh mục để mua sắm rất phức tạp. Về thiết bị, có đến vài trăm, đến vài nghìn danh mục. Vật tư y tế thì lên tới hơn 5 nghìn danh mục. Như vừa qua, Phó Thủ tướng có chỉ đạo Bệnh viện Chợ Rẫy lên danh mục các thiết bị, vật tư y tế cần thiết để thực hiện đấu thầu, phải vài tháng mới lên danh sách được.

Ông Tuân cũng thông tin, từ hơn 5 nghìn vật tư y tế này sẽ được phân làm các nhóm để đấu thầu, mua sắm, nhưng không có nhà cung cấp nào có thể cung cấp được tất cả các danh mục, thành ra phải chia ra nhiều gói thầu, mỗi gói thầu có tới hàng trăm danh mục, không nhà cung cấp nào cung cấp được hết, xảy ra tình trạng liên danh với nhau. Khi trúng thầu rồi có khi lại nhập hàng của nhau, khi hậu kiểm thành ra có thể dẫn đến kết luận mua bán lòng vòng để tăng giá.

Theo ông Tuân, đến nay vẫn có vướng mắc này. Việc chia về các bệnh viện để các bệnh viện tự mua sắm, chứ thực ra các bệnh viện vẫn dùng tới 70 – 80% danh mục trong hơn 5 nghìn danh mục mua sắm.

Vấn đề nữa, theo ông Tuân, có tình trạng khi giao về cho các cơ sở y tế thì số lượng vật tư y tế phải mua sắm theo dự trù số lượng bệnh nhân đến thăm khám hàng năm. Ví dụ một bệnh viện có thể dự trù tiêu đến 200 tỷ/năm, nhưng đến cuối năm đó chỉ đạt ở mức 100 tỷ thì dẫn đến nhiều bất cập, bởi đấu thầu theo giá dự trù, vật tư theo đơn giá nhất định.

Một vấn đề nữa, theo quy định, nhiều hạng mục mua sắm dưới 100 triệu thì được chỉ định thầu, nếu bình thường không sao, nhưng có thể khi kiểm tra, thanh tra lại nói là chia nhỏ hạng mục mua sắm để tránh đấu thầu rộng rãi…

Ông Tuân cũng nêu, một việc hiện rất vướng là các đơn vị sản xuất máy đặt ở các bệnh viện có hoá chất đi kèm, chỉ chạy hoá chất đó. Nếu cài một số thông tin liên quan đến hoá chất đó để đấu thầu thì vi phạm quy định, liên quan đến chỉ định thầu. Nếu muốn thay đổi việc này thì phải sửa Luật, Nghị định liên quan.

Ông Tuân ví von, cùng là một chiếc ô tô, nhưng có loại vài trăm triệu, có loại vài chục tỷ. Ở trong lĩnh vực trang thiết bị y tế cũng vậy. Nếu không có thông số đi kèm, theo nguyên tắc tiền nào của nấy thì rất khó. Việc tham chiếu giá của Hải quan rất khó. Mua về còn nhiều kinh phí liên quan, rất vướng.

Về tâm lý ngại mua sắm, ông Tuân cho biết, thành phố đã chỉ đạo, giao Trung tâm kiểm nghiệm bên Sở Y tế làm việc này. Trung tâm thực hiện đấu thầu thuốc cho cả các Bệnh viện tuyến T.Ư trên địa bàn, nhưng thực tế, các bệnh viện này lại không ký, nên chăng phải trả lại số thuốc đã đấu thầu cho các bệnh viện này về T.Ư; thành phố chỉ đấu thầu cho các đơn vị thuộc thành phố.

Bộ Y tế phải xây dựng lại Thông tư hướng dẫn, mổ xẻ chi tiết hơn 5 nghìn danh mục vật tự y tế thật cụ thể, phân ra các bảng, nhóm để dễ tổ chức đấu thầu. Phải xây dựng cơ sở dữ liệu về giá, công khai trên Cổng thông tin của Bộ để tham chiếu.

“Đồng chí nào phải rất dũng cảm, có trách nhiệm mới dám vào hội đồng thẩm định giá các gói thầu y tế. Hiện nay khâu này đang được quan tâm nhiều nhất. Bộ Y tế phải kết nối với Hải quan, công khai giá để tham chiếu”, ông Tuân nói.

Ông Tuân cũng chia sẻ, hiện nay, một số bệnh viện đã cơ cấu lại tổ chức, bộ máy, có tuyển thêm nhân sự, thành lập Ban quản lý mua sắm riêng. Bác sĩ có chuyên môn cứ khám chữa bệnh, cử nhân kinh tế, xây dựng… sẽ làm công tác đấu thầu.

Nhà báo Phùng Công Sưởng: Với Sở Y tế Hà Nội, hiện nay những khó khăn sẽ được giải quyết thế nào để đảm bảo đáp ứng nhu cầu khám chữa bệnh của người dân?

Bác sĩ Nguyễn Đình Hưng, Phó Giám đốc Sở Y tế Hà Nội cho biết, về trang, thiết bị, các bệnh viện ở Hà Nội cơ bản có đủ. Còn về vật tư y tế, vật tư tiêu hao, hoá chất phục vụ hàng ngày vừa qua có thiếu, do cả nguyên nhân chủ quan, khách quan. Nhưng với Hà Nội không xảy ra nghiêm trọng, cơ bản vẫn đáp ứng đủ, đặc biệt là vấn đề cần thiết để phục vụ cấp cứu.

Theo ông Hưng, nguyên nhân thiếu chủ yếu do nhà cung ứng, thậm chí có kết quả đấu thầu rồi nhưng đứt gãy chuỗi cung ứng nên không nhập được về. “Thuốc và vật tư y tế đa phần phải nhập khẩu. Thậm chí nếu sản xuất ở trong nước thì cũng phải nhập nguyên liệu về từ nước ngoài”, ông Hưng nói.

Ông Hưng nêu, Hà Nội có hệ thống các bệnh viện công lập, bệnh viện đa khoa, bệnh viện chuyên khoa, liên kết chặt chẽ với nhau, nếu cần thiết có thể hỗ trợ. Hiện nay, nhân viên y tế Thủ đô đang tiếp tục cố gắng để thăm khám sức khoẻ, chữa bệnh cho người dân. “Tất nhiên không căng thẳng bằng đợt dịch COVID-19, nhưng anh em cũng đang cố gắng, có làm thêm giờ, đi làm sớm hơn, về muộn hơn để phục vụ người dân, đặc biệt là các trường hợp cấp cứu. Một số trường hợp khó khăn thì chuyển lên bệnh viện T.Ư, nhưng chủ yếu do nguyện vọng cá nhân”, ông Hưng nói, đồng thời cho rằng, người dân Hà Nội yên tâm về khả năng khám, chữa bệnh của các bệnh viện ở Thủ đô.

TS.BS Nguyễn Đình Hưng - PGĐ Sở Y tế Hà Nội trao đổi thông tin tại buổi toạ đàm