Vừa qua, một đối tượng đã mang vàng nguyên liệu, có trọng lượng khoảng 3 "cây", đến giao dịch tại cửa hàng vàng thuộc khu 6, phường Giếng Đáy (Hạ Long, Quảng Ninh). Vàng được chào bán với giá 115 triệu đồng. Do thấy những dấu hiệu bất thường, chủ cửa hàng đã báo với cơ quan công an.
Thông tin này khiến người dân và cả giới kinh doanh vàng trong nước hoang mang, lo lắng.
Tinh vi và khó phát hiện
Nguyên tắc để tạo nên thỏi vàng giả được thực hiện bằng cách trộn theo tỷ lệ 51% vàng thật với đồng, nikel, sắt và một số kim loại hiếm như osmium, indium, ruthenium và rhodium. Theo các chuyên gia, cách phổ biến nhất để sản xuất vàng giả là trộn vonfram ở dạng bột với vàng ở trạng thái nóng chảy vì tỷ trọng của vàng và vonfram gần giống nhau (19,6 và 18,3).
Ông Nguyễn Thanh Trúc, Phó chủ tịch Hiệp hội kinh doanh Vàng Việt Nam, cho biết, phương thức làm vàng giả này rất tinh vi và khó phát hiện. Đối tượng làm vàng giả thường sử dụng vonfram được nghiền dưới dạng bột rất mịn và được trộn vào khi vàng nóng chảy. Sau đó, lớp vỏ bọc bên ngoài được bọc là vàng nguyên chất.
Thông thường, người ta chỉ rút khoảng 20 đến 30% vàng thật cộng với vonfram tạo ra một hỗn hợp vàng óng mà mắt thường không thể nhìn thấy được. Hỗn hợp vàng độn này có thể vượt qua sự kiểm tra ngặt nghèo của máy đo.
Với cách tạo ra vàng giả như trên có thể qua mắt được máy thử vàng bởi hiện tại, máy mới phát hiện được 17-18 nguyên tố kim loại khác nhau nhưng chưa cài đặt nhận biết vonfram. Theo đó, khi thử vàng độn, các chỉ số hiển thị trên máy không ghi nhận tạp chất này nên sẽ kết luận là vàng 999 hoặc 9999.
Theo tính toán, mỗi lượng vàng độn vonfram, kẻ gian có thể lãi từ 6 đến 7 triệu đồng (1 lượng vàng 9999 có thể độn được khoảng 20% vonfram, tương đương khoảng 2 chỉ vàng thật). Trong khi đó, giá trị của vonfram rất thấp. Hiện ở Việt Nam, kim loại này có giá trên dưới 100.000 đồng/kg.
Ông Dương Anh Tuấn, Phó tổng giám đốc Phụ trách Khối Sản xuất - Kỹ thuật của Tập đoàn Vàng bạc đá quý DOJI, cũng cho biết, vàng giả được chế bằng cách cho một loại bBột” kim loại mịn gồm các kim loại nặng trong nhóm Pt. Cụ thể là: Ru (Ruthenium), Os (Osminum), Ir (Irridium) - gọi tắt là ROI.
Các kim loại này đều không tạo hợp kim với vàng, vì vậy chúng chỉ tồn tại trong vàng miếng dưới dạng tạp chất cơ học giống như các hạt sạn màu ánh kim. Khi đo kiểm tra hàm lượng vàng bằng phổ kế X-quang cũng xác định được có các thành phần như vậy.
 |
Việc phân biệt vàng giả được độn vonfram cực kỳ khó
Cách nhận biết vàng giả
Để phân biệt chất lượng vàng, theo ông Nguyễn Hoàng Linh, Vụ trưởng Vụ đánh giá Hợp chuẩn hợp quy (Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng - TCĐLCL), có ba phương pháp để phân biệt vàng giả.
Phương pháp thứ nhất không phá hủy mẫu là XRF và hai phương pháp còn lại phá hủy mẫu là Fire Assay và ICP-OES. Các cơ quan thanh, kiểm tra cũng sử dụng các phương pháp này để đánh giá chất lượng vàng.
“Ba phương pháp trên đảm bảo có thể thử được đối với tất cả các loại vàng trang sức, mỹ nghệ”, ông Linh nói. Tuy nhiên, về phía người tiêu dùng và ngay cả các cửa hàng, việc phân biệt vàng thật vàng giả đối với loại vàng mới xuất hiện từ Trung Quốc không hề dễ dàng.
Những người buôn bán vàng lâu năm có kinh nghiệm hay máy đo quang phổ, các thiết bị đo tuổi vàng, máy soi của nhiều cửa hàng vàng rất khó phát hiện loại vàng giả trên. Do đó, người tiêu dùng nên mua vàng tại các doanh nghiệp có uy tín, thương hiệu lớn trên thị trường. Khi mua, khách hàng sẽ có hóa đơn biên nhận, có ghi số seri của miếng vàng, mã hiệu tuổi vàng của sản phẩm, ông Linh cho hay.
Trước nguy cơ thiệt hại kinh tế của nhiều cá nhân, tập đoàn DOJI mới đây đã cho kiểm tra và nghiên cứu một số mẫu “vàng lạ” bằng các phương tiện máy móc khoa học hiện đại. Kết quả bước đầu cho thấy, khi kết hợp một số phương pháp xác định có thể hạn chế được hiện tượng này.
Trước hết, khi pha hàm lượng lớn chất khách trong vàng thường tạo ra bề mặt không thật sáng bóng, sạch sẽ và dễ xuất hiện các dạng hạt “sạn”. Trong một số trường hợp, khi nấu lại sẽ thấy sạn xuất hiện nhiều hơn dưới đáy. Có trường hợp sau khi nấu, xuất hiện những mảng màu trắng ở bề mặt đáy, dưới dạng lớp rất mỏng, đo X-quang vẫn khó phát hiện sai khác, khi nấu lại thì lớp này không còn nữa.
“Còn khi cắt ngang miếng vàng và kiểm tra dưới kính hiển vi kim tương độ phân giải cao có thể phát hiện một số dấu vết “lạ” rất nhỏ bên trong. Khi đó, cần kiểm tra kĩ hơn bằng Phương pháp bổ sung”, ông Tuấn cho hay.
