Tàu mẹ UAV: Công nghệ đột phá và cuộc chạy đua giữa các cường quốc

Trước thềm triển lãm hàng không quốc tế Chu Hải (diễn ra từ ngày 12-17/11 tại thành phố Chu Hải, tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc), Trung Quốc đã giới thiệu UAV-SS, một hệ thống UAV tiên tiến đầy tham vọng.

Tàu mẹ UAV này, được cho là có trọng lượng cất cánh tối đa 10 tấn, có khả năng phóng các UAV giữa không trung. Dòng UAV này có tên là Jiutian (Cửu Thiên), được trang bị động cơ phản lực, do Tập đoàn Công nghiệp Hàng không Trung Quốc (AVIC) thiết kế, phát triển, Interesting Engineering đưa tin ngày 7/11.

Người phát ngôn Không quân Trung Quốc, ông Niu Wenbo, cho biết, tên lửa đất đối không HQ-19 sẽ ra mắt tại triển lãm Chu Hải cùng với “một loại UAV mới phục vụ trinh sát và tấn công”, CCTV đưa tin. Giới quan sát cho rằng, mô hình tàu mẹ UAV của AVIC là loại UAV mới mà ông Wenbo đề cập.

Trong khi đó, Mỹ và Nga cũng đang đầu tư mạnh mẽ vào các dự án tương tự, nổi bật với B-21 Raider của Mỹ và “Admiral” VTOL của Nga. Cuộc chạy đua này đánh dấu bước tiến lớn trong công nghệ quân sự hiện đại, hướng đến khả năng chiến đấu linh hoạt và mạnh mẽ hơn trong tương lai.

UAV-SS của Trung Quốc - Bước tiến về khả năng tác chiến không người lái

Tại triển lãm Chu Hải lần này, UAV-SS của Trung Quốc nổi lên như một điểm nhấn. Đây là một tàu mẹ không người lái lớn có thể phóng nhiều UAV nhỏ hơn từ trên không, tạo thành một đội hình tác chiến.

Hệ thống UAV-SS được thiết kế để hoạt động ở độ cao lớn, với khả năng che phủ diện rộng và thực hiện các nhiệm vụ giám sát hoặc tấn công tùy thuộc vào yêu cầu chiến đấu.

Đặc biệt, UAV-SS không chỉ được trang bị công nghệ tự động hóa cao cấp mà còn có khả năng truyền dữ liệu thời gian thực về trung tâm điều khiển mặt đất, giúp nâng cao khả năng ra quyết định nhanh chóng.

Với UAV-SS, Trung Quốc đã chứng minh tham vọng phát triển mạng lưới không người lái linh hoạt. Trong tương lai, các tàu mẹ như UAV-SS không chỉ hỗ trợ giám sát mà còn có thể thay đổi cấu hình đội hình UAV để thực hiện các nhiệm vụ đặc biệt như tấn công mạng, phá sóng, hoặc dẫn đường cho các tên lửa tầm xa.

Đây là một bước đi đầy táo bạo của Trung Quốc, với mục tiêu nâng cao năng lực không chiến và kiểm soát khu vực trên không trong các tình huống căng thẳng; UAV-SS “Cửu Thiên” hoàn toàn có thể cạnh tranh với RQ-4 Global Hawk và MQ-9 Reaper của Mỹ, Army Recognition nhận định.

UAV của Trung Quốc đã chứng minh được hiệu quả của chúng trong nhiều bối cảnh hoạt động khác nhau, được hỗ trợ bởi phản hồi thực tế từ các quốc gia sử dụng, ngoài tuyên bố chính thức của Bắc Kinh.

Ví dụ, UAV Wing Loong đã được các quốc gia như Các Tiểu vương quốc Ảrập Thống nhất, Ai Cập, Ảrập Xêút, đặc biệt là ở Trung Đông và Bắc Phi, sử dụng cho các nhiệm vụ trinh sát và tấn công, nơi hiệu suất của chúng được coi là đạt yêu cầu. Lực lượng vũ trang của các quốc gia này đã báo cáo về độ tin cậy của Wing Loong trong môi trường xung đột đang diễn ra.

Tàu mẹ UAV “Cửu Thiên” của Trung Quốc đang được trưng bày tại thành phố Chu Hải, tỉnh Quảng Đông. Ảnh: China Social Network.

B-21 Raider của Mỹ - Sự kết hợp giữa tàng hình và khả năng điều khiển UAV

B-21 Raider là máy bay ném bom tàng hình thế hệ mới của Mỹ, được thiết kế với khả năng không chỉ để tấn công tầm xa mà còn để trở thành một tàu mẹ UAV. Được phát triển bởi Northrop Grumman, B-21 Raider có khả năng hoạt động trong môi trường chống tiếp cận, cho phép Mỹ thâm nhập vào các khu vực nguy hiểm mà vẫn giữ được yếu tố bí mật.

Bên cạnh khả năng tàng hình vượt trội, B-21 Raider còn có thể triển khai các UAV nhỏ để thực hiện các nhiệm vụ do thám và tấn công trong vùng chiến sự.

B-21 Raider là minh chứng cho chiến lược “tác chiến bầy đàn” (swarm warfare) của Mỹ, nơi mà một loạt UAV có thể hoạt động cùng nhau dưới sự điều khiển của tàu mẹ, nâng cao khả năng vượt qua hệ thống phòng thủ của đối phương.

Các UAV này có thể bay trong nhiều đội hình linh hoạt, được điều khiển từ tàu mẹ và tự động hóa trong các tác vụ đơn lẻ.

B-21 Raider, máy bay ném bom tàng hình thế hệ mới của Mỹ, được thiết kế với khả năng không chỉ để tấn công tầm xa mà còn để trở thành một tàu mẹ UAV. Ảnh: Northrop Grumman.

Admiral VTOL của Nga - Kết hợp khả năng cất cánh ngang với tàu mẹ UAV

Nga cũng không đứng ngoài cuộc đua phát triển tàu mẹ UAV. Dự án “Admiral” (Đô đốc) VTOL của Nga là một trong những sáng kiến nổi bật, nhắm đến việc phát triển một tàu mẹ có khả năng cất và hạ cánh thẳng đứng (VTOL), phù hợp để triển khai từ các tàu chiến hoặc các vùng địa hình phức tạp.

Admiral VTOL của Nga có khả năng phóng nhiều UAV nhỏ và điều khiển chúng trên không. Các UAV được phóng từ Admiral có thể thực hiện nhiều nhiệm vụ khác nhau, từ giám sát đến tấn công, và thậm chí gây nhiễu điện tử.

Khả năng cất và hạ cánh thẳng đứng của Admiral cho phép Nga triển khai hệ thống này từ các vị trí khó tiếp cận mà không cần đường băng, mang lại sự linh hoạt cho các hoạt động quân sự. Đây là một lợi thế lớn khi tác chiến tại các khu vực biển đảo hoặc vùng xa xôi.

Với Admiral VTOL, Nga không chỉ nâng cao khả năng tác chiến UAV mà còn khẳng định vị thế trong việc phát triển các công nghệ không người lái tiên tiến, đặc biệt trong môi trường tác chiến biển.

Cuối tháng 7/2024, Văn phòng thiết kế Yakovlev có trụ sở tại Mátxcơva, một phần của Tập đoàn Máy bay United Aircraft do Nhà nước Nga sở hữu, tuyên bố rằng họ “sẵn sàng quay trở lại dự án để chế tạo máy bay cất hạ cánh thẳng đứng (VTOL) thế hệ thứ 5”, Defense Express đưa tin.

Máy bay Yak-141 VTOL của Nga. Ảnh: Defense Express.

Tác động và triển vọng của tàu mẹ UAV trong quân sự hiện đại

Sự phát triển của các hệ thống tàu mẹ UAV không chỉ mở ra tiềm năng mới cho hoạt động quân sự mà còn đặt ra nhiều thách thức về an ninh và luật pháp quốc tế. Các tàu mẹ UAV này có thể tạo ra những đội hình UAV với khả năng linh hoạt và sức mạnh tấn công lớn hơn so với các đơn vị quân sự truyền thống.

Khả năng tác chiến theo đội hình bầy đàn và sự kiểm soát từ xa giúp các quốc gia có thể tiến hành các chiến dịch quân sự một cách hiệu quả mà vẫn giảm thiểu rủi ro cho lực lượng mặt đất.

Tuy nhiên, việc triển khai các hệ thống UAV phức tạp như vậy cũng đòi hỏi các cường quốc phải đầu tư vào hệ thống an ninh mạng và quản lý thông tin, nhằm ngăn chặn nguy cơ bị đánh cắp hoặc tấn công mạng.

Đồng thời, các quốc gia cũng cần đạt được sự thống nhất về các quy tắc ứng xử trên không gian mạng và trong vùng trời quốc tế, nhằm giảm thiểu nguy cơ xảy ra xung đột ngoài ý muốn.

Trong tương lai, các hệ thống tàu mẹ UAV như UAV-SS, B-21 Raider, Admiral VTOL… sẽ không chỉ giới hạn ở các nhiệm vụ quân sự mà còn có tiềm năng ứng dụng trong nhiều lĩnh vực khác như cứu hộ, giám sát môi trường, phòng chống thiên tai… Công nghệ này hứa hẹn sẽ mang lại những bước đột phá lớn, không chỉ trong quân sự mà còn trong các lĩnh vực đời sống xã hội khác.

Bản sao máy bay không người lái RQ-4 Global Hawk của Hải quân Mỹ được trưng bày tại một triển lãm. Ảnh: Flickr.