GS Nguyễn Tài Thu sinh năm 1931 tại thôn Kim Hoàng, xã Vân Canh, huyện Hoài Đức,TP Hà Nội trong gia đình truyền thống Nho học. Những năm 1945 – 1946, khi cả Hà Nội bom đạn mịt mù, và tận mắt chứng kiến nhiều người bị thương và chết do chiến tranh, trong ông cháy bỏng ước mơ trở thành bác sĩ chữa bệnh cho mọi người. Sau này ông từng lấy cơ thể mình thực nghiệm rồi mới đụng kim châm vào người khác.
Ông là GS bác sĩ nổi tiếng ở Việt Nam và thế giới trong lĩnh vực Đông y, đặc biệt là Châm cứu chữa bệnh. Năm 1967, GS Nguyễn Tài Thu đi sâu nghiên cứu châm cứu, sau đó gây dựng Hội Châm cứu Việt Nam và đây chính là nền móng cho Bệnh viện Châm cứu Trung ương sau này. GS mở hơn 500 lớp học truyền nghề cho cả quân y, dân y trên nhiều tỉnh thành Việt Nam như Hà Nội, Thanh Hóa, Hải Phòng,... GS Nguyễn Tài Thu đóng góp cho nền y học cổ truyền khối tài sản giá trị trường tồn với hàng chục cuốn sách về châm cứu và lý luận Đông y như Tân châm, Thủy châm, Nhĩ châm, Điện châm… Đây chính là cẩm nang nghiên cứu, học tập cho hàng ngàn y bác sĩ hiện nay.
Kỹ thuật châm cứu và châm tê cai nghiện ma túy của Giáo sư được Bộ Y tế cấp phép triển khai tỷ lệ cắt cơn cao hơn 90% và được giới thiệu đến gần 50 quốc gia khác nhau. Hay phương pháp điện châm gây tê cho phẫu thuật của GS đạt hiệu quả đến 98,3%, được thực hiện 100.000 ca mổ.
Đặc biệt, trường phái Tân châm do GS Nguyễn Tài Thu khởi xướng sử dụng kim dài châm xuyên huyệt theo đường kinh lạc hiệu quả chữa bệnh gấp nhiều lần so với trường phái khác và điều trị cho hàng ngàn bệnh nhân khỏi căn bệnh cấp mãn tính như thần kinh tọa, rối loạn tiền đình, đau đầu, mất ngủ, tai biến mạch máu não, cắt cơn cho người nghiện ma túy; chữa bệnh béo phì, rối loạn thần kinh thực vật, cắt cơn hen phế quản… Ông từng chia sẻ: "Châm cứu là phương pháp điều trị y học cổ truyền không tốn kém chi phí, không đòi hỏi trang thiết bị hiện đại, mang đến hiệu quả cao, điều trị nhiều bệnh lý cấp và mãn tính".
Phương pháp điện châm gây tê cho phẫu thuật của ông đã thực hiện trên 100.000 ca mổ gồm 60 loại phẫu thuật khác nhau đạt kết quả 98,3%. GS cũng đã áp dụng thành công kỹ thuật măng châm với cây kim có chiều dài tới 60 cm để đi vào các huyệt sâu trong cơ thể, có hiệu quả cao trong chữa bệnh.
Năm 2000, GS đã được giải thưởng Nhà nước về công trình "Nghiên cứu phát triển lý luận và hoàn thiện kỹ thuật phương pháp tân châm trong chữa bệnh.
Với những thành tựu và công sức nghiên cứu ứng dụng, GS Tài Thu được phong tặng danh hiệu Thầy thuốc Nhân dân, Anh hùng Lao động của Việt Nam. Ông cũng giữ chức Phó Chủ tịch Hội châm cứu thế giới, Chủ tịch Hội Châm cứu Việt Nam. Nhiều người nể trọng phong tặng GS, bác sĩ Nguyễn Tài Thu là "Cây kim vàng", "Ông vua châm cứu", "thần kim"...
