Tổng thống Biden hôm thứ Hai, 16/8, đã có bài phát biểu đặc biệt trên truyền hình về việc Mỹ rút quân khỏi Afghanistan dẫn đến sự sụp đổ hoàn toàn của chính phủ ở Kabul và sự tiếp quản của Taliban.
Ông mở đầu bài phát biểu bằng việc bảo vệ quyết định đưa quân đến Afghanistan của Mỹ, ca ngợi chiến công tiêu diệt Al-Qaeda và thủ lĩnh Osama Bin Laden. Tuy nhiên, ông cũng tỏ ra không đồng tình với “công cuộc xây dựng quốc gia” mà Mỹ đã tham gia trong phần lớn cuộc chiến kéo dài hai thập kỷ, từ đó khẳng định việc quyết định rút quân của mình là đúng đắn.
“Nhiệm vụ của chúng tôi ở Afghanistan không phải là xây dựng quốc gia. Chúng tôi không có nhiệm vụ tạo ra một nền dân chủ tập trung, thống nhất. Lợi ích quốc gia quan trọng nhất của chúng tôi ở Afghanistan cho đến thời điểm hiện tại là: ngăn chặn một cuộc khủng bố nhằm vào nước Mỹ”.
Dù có thêm 20 năm nữa cũng không thể xây dựng được một quốc gia, ông Biden nói. Và không lực lượng quân sự nước ngoài nào “có thể mang lại một Afghanistan thống nhất, ổn định, an toàn”.
Ông Biden đổ lỗi cho người tiền nhiệm Donald Trump vì đã thỏa thuận với Taliban để rút quân đội Mỹ khỏi Afghanistan trước ngày 1/5. Sau khi nhậm chức, ông Biden đã rời hạn chót rút quân đến ngày 31/8.
Tổng thống Mỹ cũng đổ lỗi cho chính phủ Afghanistan vì thất bại nhanh chóng dưới tay Taliban, dù Washington đã chi hàng chục tỷ đô la để tạo ra một đội quân lớn hơn của một số đồng minh NATO.
"Chúng tôi đã cung cấp cho họ mọi công cụ mà họ có thể cần," ông Biden nói. “Chúng tôi đã cho họ mọi cơ hội để xác định tương lai của chính mình. Điều mà chúng tôi không thể cung cấp cho họ, chính là ý chí chiến đấu vì tương lai đó.”
Nếu họ không có ý chí, thì việc Mỹ kéo dài thời gian đóng quân cũng sẽ không tạo ra bất kì sự khác biệt nào, ông Biden lập luận. "Thật sai lầm khi ra lệnh cho quân đội Mỹ tăng cường trong khi bản thân lực lượng Afghanistan lại không làm như vậy."
Tổng thống Mỹ tỏ ra không đồng tình với Tổng thống Afghanistan Ashraf Ghani, người đã rời khỏi đất nước ngay sau khi các tay súng Taliban tiến vào Kabul.
“Các lãnh đạo chính trị của Afghanistan đã từ bỏ và bỏ chạy khỏi đất nước, cho thấy rằng sự rút lui của Ghani, cùng với sự đầu hàng nhanh chóng của Quân đội Quốc gia Afghanistan do Mỹ tài trợ.“ Điều này cho thấy việc chấm dứt sự can dự của quân đội Mỹ ngay bây giờ là quyết định đúng đắn.
Ông Biden cũng chỉ trích ông Ghani về cuộc di tản công dân Mỹ vào phút chót. Ông cho rằng Tổng thống Ghani đã gây áp lực buộc người Mỹ phải giữ nguyên vị trí cho đến phút cuối để tránh gây ra "khủng hoảng niềm tin" vào khả năng lãnh đạo của ông.
Tổng thống Biden không trả lời các câu hỏi của phóng viên. Nhưng trong bài phát biểu dài 20 phút của mình, ông chủ yếu bảo vệ quyết định rút quân khỏi Afghanistan trong bối cảnh nhiều người cho rằng đây là quyết định sai lầm.
“Tôi không thể và sẽ không yêu cầu quân đội của chúng ta chiến đấu không ngừng trong cuộc nội chiến của nước khác,” ông nói, và cho biết thêm rằng ông đã hứa sẽ kết thúc cuộc chiến tranh nước ngoài dài nhất của Mỹ trong chiến dịch tranh cử hồi năm 2020.
Về tình hình hiện tại ở Kabul, ông Biden cho biết quân đội Mỹ đang bảo vệ sân bay Kabul, trong khi đại sứ quán Mỹ đã được đóng cửa và các nhà ngoại giao được chuyển đến sân bay. 6.000 binh sĩ đã được triển khai để bảo vệ nỗ lực sơ tán.
Trong khi sân bay Kabul chật cứng đám đông người Afghanistan và người nước ngoài tìm đường rời khỏi đất nước và các chuyến bay dân sự đã bị tạm dừng, thì ông Biden tuyên bố quân đội Mỹ đang khôi phục cả các chuyến bay dân sự và quân sự.
“Trong những ngày tới, chúng tôi dự định sẽ vận chuyển hàng nghìn công dân Mỹ đang sinh sống và làm việc tại Afghanistan”, ông Biden nói, đồng thời cho biết thêm Mỹ sẽ giúp nhân viên của các nước đồng minh và những người tị nạn Afghanistan từng làm việc với quân đội và đại sứ quán Mỹ.
“Nếu (Taliban) tấn công nhân viên của chúng tôi hoặc làm gián đoạn hoạt động của chúng tôi, chúng tôi sẽ bảo vệ người dân của mình bằng vũ lực tàn khốc nếu cần thiết,” ông Biden nhấn mạnh. “Khi việc sơ tán hoàn tất, Mỹ sẽ chấm dứt cuộc chiến dài nhất trong lịch sử nước này.”
