Cảnh hỗn loạn tại sân bay Kabul. Nguồn: RT |
Quan chức Mỹ nói rằng binh lính Mỹ đã bắn chỉ thiên để ngăn người dân cố tìm cách lên một chiếc máy bay quân sự chở cán bộ ngoại giao và nhân viên đại sứ quán ra khỏi thành phố. Trong khi đó, một nhân chứng nói với Reuters rằng không rõ 5 người bị bắn hay thiệt mạng trong cảnh giẫm đạp lên nhau.
Cảnh hỗn loạn xảy ra khi các thủ lĩnh Taliban tuyên bố chiến tranh kết thúc. Tổng thống Ashraf Ghani rời Afghanistan ngay trong ngày 15/8, khi Taliban tiến vào thủ đô. Trong phát biểu sau đó, ông Ghnai nói rằng “ra đi để tránh tình trạng đổ máu”.
Phát ngôn viên Taliban Suhail Shaheen thông báo trên Twitter rằng các tay súng của lực lượng này thực hiện lệnh không làm hại bất kỳ ai. “Cuộc sống, tài sản và danh dự của tất cả mọi người sẽ được các chiến binh thánh chiến bảo vệ”, Shaheen nói.
Trước đó, Mohammad Naeem, phát ngôn viên văn phòng chính trị Taliban, nói với truyền hình Al Jazeera rằng “người dân Afghanistan và Taliban đã gặt hái quả ngọt sau những nỗ lực và hy sinh suốt 20 năm qua”. “Nhờ ơn Thánh, cuộc chiến đã kết thúc”, Naeem nói.
Taliban chỉ mất hơn 1 tuần để giành quyền kiểm soát đất nước, trong khi lực lượng chính phủ Afghanistan được Mỹ và đồng minh huấn luyện và trang bị với kinh phí hàng tỷ USD nhanh chóng tan rã.
Al Jazeera chiếu thước phim mà họ mô tả là các thủ lĩnh Taliban cùng hàng chục tay súng ngồi ung dung trong dinh tổng thống. Naeem tuyên bố chính quyền mới của Afghanistan sớm được thành lập, rằng Taliban không muốn bị cô lập và mong muốn thiết lập quan hệ quốc tế hòa bình. Taliban hứa hẹn tôn trọng các quyền của phụ nữ, bảo vệ người dân ở trong nước và nước ngoài.
Nhiều người Afghanistan sợ rằng Taliban sẽ áp dụng lại cách cai trị hà khắc với luật Hồi giáo Sharia, khiến phụ nữ không được đi làm, trẻ em không được đi học, người dân bị trừng phạt bằng những biện pháp như ném đá, đánh bằng roi hoặc treo cổ.
Mỹ và Liên Hợp Quốc tuần trước nói rằng họ đã nhận được báo cáo về việc các tay súng Taliban hành quyết binh lính chính phủ đầu hàng.
“Tình hình rất yên bình”, một thủ lĩnh Taliban nói, khẳng định lực lượng này đã kiểm soát 90% các tòa nhà chính phủ và các tay súng của họ được lệnh không phá hoại. Các con phố ở trung tâm thủ đô Kabul hôm qua trở nên vắng lặng khi người dân trốn trong nhà vì sợ hãi. “Tôi hoàn toàn bị choáng. Sẽ không còn người nước ngoài nào dám đến Kabul nữa”, Sherzad Karim Stanekzai, một người dân ở Kabul, nói với Reuters.
Không trở lại
Người dân kéo đến sân bay từ cuối ngày 15/8, và hàng trăm người lang thang kéo hành lý trong bóng tối trên đường băng rồi chen lấn để có chỗ trên một trong những chuyến bay thương mại cuối cùng rời đi khi quân đội Mỹ vẫn kiểm soát sân bay. Một đoạn video trên mạng xã hội cho thấy nhiều đàn ông cố trèo lên một máy bay, trong khi hàng trăm người khác chen lấn.
Sáng qua, Cơ quan Hàng không dân dụng Afghanistan thông báo “luồng dân sự” của sân bay “đã đóng cửa cho đến khi có thông báo mới”, và quân đội đang kiểm soát không phận. Cách đây mấy tuần, quân đội Mỹ đã bỏ căn cứ không quân ở Bagram, cách Kabul 60km về phía bắc, khiến sân bay Kabul trở thành lối thoát duy nhất của họ, trước sự giận dữ của nhiều người Afghanistan. “Người Mỹ không có quyền giữ sân bay chỉ để họ sử dụng, họ đáng ra có thể dùng căn cứ riêng để đưa người đi”, một người nói trong lúc ở sân bay Kabul.
Lầu Năm Góc hôm qua điều thêm 1.000 quân đến hỗ trợ sơ tán công dân Mỹ và những người Afghanistan làm việc cho họ. Con số này nâng hiện diện quân sự của Mỹ lên gần 6.000 quân trong tình hình an ninh không chắc chắn.
Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết tất cả nhân viên đại sứ quán, trong có có Đại sứ Ross Wilson, đã được đưa đến sân bay Kabul bằng trực thăng để chờ sơ tán, trong khi cờ Mỹ đã được kéo xuống ở khuôn viên đại sứ quán. Pháp, Đức và New Zealand cũng nỗ lực để đưa công dân của họ và một số nhân viên người Afghanistan rời đi.
Tổng thống Mỹ Joe Biden đang đối mặt với nhiều chỉ trích sau khi thực hiện đúng kế hoạch mà chính quyền tiền nhiệm Donald Trump đề ra, để kết thúc sứ mệnh quân sự của Mỹ tại Afghanistan vào ngày 31/8. Bộ trưởng Quốc phòng Anh Ben Wallace nói rằng Anh và lực lượng NATO sẽ không quay lại chiến đấu với Taliban. “Đó không phải một lựa chọn”, ông Wallace nói với Sky News.
“Taliban đang muốn tạo ấn tượng rằng việc họ tiếp quản quyền lực là hợp pháp. Đó là thông điệp gửi đến cả người dân trong nước và cộng đồng quốc tế”.
Stratfor, hãng tình báo tư nhân tại Mỹ
