“Thịt mỡ dưa hành, câu đối đỏ. Cây nêu, tràng pháo, bánh chưng xanh”… Đó là câu thơ duy nhất về ngày Tết mà phạm nhân Cà Văn Ún (dân tộc Thái, trú tại huyện Tuần Giáo, tỉnh Điện Biên) đọc lưu loát được từ bức thư các con gửi vào trại cho mình. Nhân buổi gói bánh chưng đón Tết của phân trại 1 trại giam Yên Hạ, Ún ngâm nga cho các bạn tù cùng nghe.

“Quê em nghèo lắm, Tết không dám mua nhiều thịt nên mẹ với vợ gói bánh chưng chỉ cho một ít đỗ xanh và thịt mỡ làm nhân. Các con em mà đòi bánh nhiều nhân thì vợ sẽ dồn thịt và đỗ vào mấy cái rồi buộc lạt đánh dấu, những cái còn lại không có nhân thì em với vợ ăn. Giờ ở trong trại, được Đảng, Nhà nước và Ban giám thị quan tâm, tạo điều kiện nên bánh chưng nào cũng có nhiều thịt và đỗ hơn ở nhà... nhưng em lại không được ăn cùng vợ con…”, Ún nghẹn ngào kể.

Vừa lau bó lá dong để chuyển cho các phạm nhân khác gói bánh, Phạm Đình Nhất (65 tuổi, trú ở Việt Trì, Phú Thọ) vừa rưng rưng kể: “Mọi năm ở nhà tầm này, con cháu đã quây quần tại nhà tôi, con trai thì hò nhau mổ lợn, con gái và con dâu thì cùng nhau gói bánh chưng. Tôi chỉ có nhiệm vụ ngồi trông cháu nhỏ và hút thuốc lào. Năm nay không có bố, có ông ở nhà, chả biết anh em chúng nó sắp xếp thế nào. Đây là năm đầu tiên phạm nhân Phạm Đình Nhất đón Tết xa nhà vì thụ án về tội “Cố ý gây thương tích”.

"Các giám thị biết tôi buồn nên cũng động viên tinh thần nhiều lắm, sắp xếp cho ra hỗ trợ gói bánh chưng để bớt nhớ nhà. Các giám thị cũng khuyên tôi là cứ cải tạo thật tốt, sẽ sớm được về nhà đón Tết với vợ con và các cháu” - phạm nhân Nhất hi vọng sớm được đoàn tụ, quây quần cùng gia đình bên nồi bánh chưng ngày Tết.

Cách đó không xa, phạm nhân Vàng A Minh (SN 1988, xã Cò Nòi, huyện Mai Sơn, tỉnh Sơn La) vừa thoăn thoắt đong gạo vào khuôn bánh, đặt thịt, múc đỗ vào giữa khuôn vừa khéo léo xoắn lạt, thở dài khi nghe PV hỏi chuyện. A Minh cho biết mình bị tuyên án 13 năm 6 tháng tù giam về tội “Buôn bán trái phép chất ma túy”. Nhờ cải tạo và chấp hành tốt, nên sau 2 lần giảm án, thời hạn chấp hành án của phạm nhân này còn 54 tháng tù giam.

“Sáu năm rồi mình không ở nhà ăn Tết với vợ và con, người Mông mình thường ăn Tết trước Tết Nguyên đán của anh chị dưới xuôi một tháng, cứ cuối năm là vợ chồng, con cái bồng bế nhau xuống chợ huyện mua bánh kẹo Tết. Năm nào nhiều tiền thì cho vợ mua váy mới, năm nào ít tiền thì chỉ mua quần áo cho con thôi. Ba năm rồi vợ lên thăm mình, thấy vợ vẫn mặc một chiếc váy cũ, mình thương và ân hận lắm…”, Vàng A Minh vừa nói vừa rưng rưng.

Đại tá Nguyễn Ngọc Chiến - Giám thị trại giam Yên Hạ chia sẻ, việc gói bánh chưng kéo dài trong khoảng năm ngày. Sau khi hoàn thành, sẽ phát dần cho mỗi phạm nhân bốn cái, ăn trong những ngày Tết. Ngoài ra, ngày Tết, chế độ ăn của phạm nhân tăng gấp năm lần ngày thường.

"Người ta hay nói Tết là đoàn viên, ai cũng muốn sum vầy bên gia đình và những phạm nhân đang thụ án không ngoại lệ. Họ cũng cần sự quan tâm, động viên để bớt chơi vơi, cô đơn...".

Do đó, để động viên, giải tỏa tâm lý cho các phạm nhân, ngoài hoạt động gói bánh chưng, trại giam còn tổ chức các hoạt động vui xuân nhằm giúp họ vơi bớt nỗi cô đơn, hụt hẫng, mặc cảm, thức tỉnh lòng hướng thiện, cố gắng cải tạo tốt để sớm được về với gia đình", vị Giám thị trại giam Yên Hạ bày tỏ.

Còn trung tá Nguyễn Chi An - Đội trưởng Đội Giáo dục, Trại giam Yên Hạ cho biết, Tết năm nay, mỗi phạm nhân sẽ được phát 4 chiếc bánh chưng và ăn theo chế độ 5 ngày Tết bao gồm 1 kg thịt, 0,8kg giò cùng một số thực phẩm phụ khác. Riêng phân trại số 1 sẽ gói khoảng 8.000 chiếc bánh chưng để phát cho phạm nhân.

Vừa đảm nhiệm công đoạn gấp nếp lá dong, phạm nhân Vàng A Xúa (37 tuổi, dân tộc Mông, quê Sơn La), đang chấp hành bản án 20 năm tù về tội “Buôn bán trái phép chất ma túy” còn kiêm luôn công đoạn canh lửa nồi bánh chưng. A Xúa rưng rưng bảo: “Lúc mới vào đây em buồn và sợ lắm, không biết tương lai mình sau này ra sao. May mà được Ban giám thị trại giam quan tâm và động viên nên em mới vực dậy được tinh thần".

"Năm âm lịch cũ sắp qua, năm mới về, em chẳng biết nói gì hơn, chỉ biết thay mặt anh em phạm nhân gửi lời cảm ơn đến các cán bộ trại giam Yên Hạ, cảm ơn Đảng và Nhà nước quan tâm để chúng em không bị tủi thân ngày Tết.

Tết nào chúng em xa nhà là Tết ấy các cán bộ cũng không có thời gian đón giao thừa bên gia đình, vì phải chạy đôn chạy đáo để đảm bảo cái Tết cho chúng em, chúng em mang ơn nhiều lắm. Chúng em sẽ cố gắng cải tạo thật tốt để sớm được trở về với gia đình, không phụ lại tình cảm các cán bộ đã dành cho những người lầm đường lạc lối như em” - Vàng A Xúa nói.

Còn phạm nhân Phạm Đình Nhất thì nhắn nhủ: “Hi vọng những người ngoài xã hội sẽ không mắc phải sai lầm như chúng tôi, hãy chấp hành nghiêm quy định của pháp luật để năm nào cũng có một cái Tết đoàn viên thật ấm áp”…