Nhanh hơn xét nghiệm PCR và chính xác hơn cả phương pháp sử dụng que thử, vũ khí mới nhất chống lại dịch Covid-19 có bốn chân và một cái mũi ướt.
 |
| Tala, một chú chó phát hiện y tế, được huấn luyện để tìm ra virus Covid-19 trong tất của các tình nguyện viên khắp nước Anh |
Tiến sĩ Claire Guest, người trong nhóm dẫn đầu nghiên cứu, từ lâu đã bị cuốn hút bởi loài chó và mối quan hệ của con người với chúng. Sau khi học ngành tâm lý học, bà làm việc cho tổ chức Hearing Dogs for Deaf People (Chó thính dành cho người điếc), nơi bà gặp một phụ nữ trẻ nói rằng chú chó cưng của cô đã chẩn đoán được một khối u ác tính trên bắp chân cô. “Cô ấy liên tục nói: “Con chó đã đánh hơi thấy nó”, bà Guest kể lại.
Năm 2002, bà hợp tác với một bác sĩ phẫu thuật chỉnh hình, ông John Church, để kiểm tra xem liệu chó có khả năng phân biệt giữa nước tiểu của người khỏe mạnh và người bị ung thư bàng quang hay không. Nghiên cứu của họ đã chứng minh rằng chúng có thể.
Tổ chức từ thiện Medical Detection Dogs (Những chú chó phát hiện y tế) được thành lập năm 2008. Họ huấn luyện những chú chó để chúng có thể phát hiện ra thay đổi về mùi ở những người mắc bệnh tiểu đường loại 1 và một số bệnh nghiêm trọng khác, cảnh báo họ tìm kiếm giúp đỡ trước khi sức khỏe họ chuyển hướng xấu hơn.
Tổ chức cũng nghiên cứu khả năng của loài chó trong việc phát hiện ung thư và bệnh Parkinson. Khi đại dịch xảy ra, họ vừa hoàn thành một nghiên cứu với trường Vệ sinh & Y học Nhiệt đới London (LSHTM), chứng minh rằng chó còn có thể phát hiện ra bệnh sốt rét.
 |
Một chú chó làm bài xét nghiệm |
Nghiên cứu mới nhất về Covid-19 cho biết loài chó có thể đánh hơi được bệnh dựa vào quần áo người nhiễm mặc với độ nhạy bén lên tới 94,3%, tức chúng sẽ xác định chính xác 94 trong số 100 ca nhiễm, so với độ nhạy 58-77% của phương pháp que thử, và 97,2% của xét nghiệm PCR.
Tuy nhiên, những chú chó còn đánh bại quy trình xét nghiệm PCR về mặt tốc độ, vì chúng có thể đưa ra chẩn đoán trong vòng chưa đầy một giây. “Dữ liệu này bao gồm cả những người không biểu lộ triệu chứng và có tải lượng vi rút thấp”, giáo sư James Logan của trường LSHTM, trong nhóm dẫn đầu nghiên cứu, cho biết.
Tala là một trong sáu chú chó tham gia nghiên cứu, và cũng là chú chó chính xác nhất, với độ nhạy bén là 94,5%. Trong một bài kiểm tra tiêu chuẩn, người huấn luyện cho Tala, ông Mark Somerville, sẽ dẫn cậu tới ba cái giá, mỗi cái có một mảnh tất nylon bên dưới một tấm lưới kim loại. Quá trình đánh giá của chú chó săn Labrador kết thúc chỉ trong vài giây: cậu bình tĩnh đi đến từng cái giá, nhanh chóng đưa mũi qua lưới, trước khi dừng lại ở cái thứ hai và vẫy đuôi lia lịa – đó là cách Tala thông báo rằng cậu đã xác định được mùi hương. Mỗi chú chó có một cách báo hiệu khác nhau. Như Millie, một chú chó săn lông đỏ, sẽ ngồi và rên rỉ một khi phát hiện cái tất được yêu cầu. Những chú chó khác sẽ đứng bất động.
Tala là một những chú chó nuôi của bà Guest, và là cháu trai của Daisy, chú chó tiên phong đã tham gia vào bài nghiên cứu về ung thư bàng quang- và không lâu sau đó đã giúp chẩn đoán bệnh ung thư vú giai đoạn đầu cho bà Guest. “Nó cứ không ngừng nhìn tôi và huých nhẹ tôi”, bà nói.
Một số chú chó được sinh ra để làm nghề này, số khác là chó cứu hộ được đem tặng cho tổ chức. Asher, một chú chó giống Cocker Spaniel cũng sống cùng bà Guest, giờ cậu là một thành viên quan trọng của đội phát hiện Covid.
Các giống chó săn mồi như Asher và chó Labrador là những con phát hiện giỏi đặc biệt. “Đây là những con chó yêu việc tìm kiếm,” bà Guest nói. “Chúng cũng rất thân thiện và thích làm việc ở những nơi công cộng”.
Để huấn luyện một chú chó phát hiện Covid-19 cần khoảng tám đến mười tuần. Chúng sẽ được mặc áo phông, còn tất và khẩu trang được quyên góp bởi công chúng và nhân viên của Dịch vụ Y tế Quốc gia, trong đó một số đã có kết quả xét nghiệm dương tính với Covid.
Tuy nhiên, cho dù chính xác thế nào đi chăng nữa, những chú chó không bao giờ có thể thay thế phương pháp xét nghiệm PCR. Chúng rất hữu ích tại các sân bay, nơi chúng có thể nhanh chóng sàng lọc hành khách xuống máy bay, những người được xác định nhiễm bệnh vẫn cần qua xét nghiệm PCR và cách ly trong khi chờ kết quả. Nhưng ít nhất, làm thế này sẽ đỡ bất tiện hơn nhiều so với việc yêu cầu tất cả mọi người phải cách ly và làm xét nghiệm.
Thách thức lớn nhất của họ giờ là mở rộng quy mô: quá trình đào tạo cần thời gian và cần nhiều quần áo của cả người bị nhiễm và người khỏe mạnh. Tổ chức đang làm việc cật lực để xác định phân tử mùi nào đang được những chú chó phát hiện ra; điều này có thể giúp họ sản xuất một loại “mùi giả” để huấn luyện thêm nhiều chú chó cùng một lúc.
Giờ đây với nhiều dự án tương tự đang được tiến hành ở Pháp, Phần Lan và Lebanon, có vẻ như việc chúng ta nhìn thấy tận mắt những chú chó “đánh hơi” ra Covid trong tương lai gần là điều hoàn toàn khả thi.
