Làng Tám của tôi với đầy đủ đặc trưng làng cổ Bắc bộ, dằng dặc hàng chục ao chuôm để cho ra đặc sản cá rô Đầm Sét, nay không còn bất cứ dấu vết nào. Anh tôi tuần nào cũng cố bò lên hàng cây ven hồ Tây để tìm lại bóng xưa. Nhiều cư dân đạp xe rèn luyện thân thể cũng tìm dải xanh bao quanh mấy đoạn ngắn ngủn bên Đầm Xác Cáo ấy làm điểm hẹn.
Có lẽ ít người nghĩ rặng cây cạp quanh hồ Kim Ngưu này là vết sót lại của một đồ án phúc lợi lớn lao sau năm 1954, ngày Hà Nội được giải phóng. Đồ án có sự tham góp của chuyên gia Liên Xô với hợp phần tạo dựng vùng xanh rộng lớn bao quanh toàn bộ thuỷ vực Dâm Đàm. Mục tiêu của đồ án là biến cả vùng ngàn hecta, một nửa là diện tích mặt nước Lãng Bạc với chu vi vùng bờ 18 km, thành công viên văn hoá nghỉ ngơi cho người Tràng An.
Đồ án không thành vì thời ấy nghèo. Nay tiền đâu thiếu mà sao những “lối xưa xe ngựa hồn thu thảo” cứ teo dần? Thiết kế và xây dựng thủ đô có bị chi phối bởi lợi ích nhà đầu tư không?Nếu phải, tại sao ở thủ đô các nước giàu nứt đố đổ vách, thành trì của các nhà đầu tư kếch xù, tịnh không thấy bị đổ bê tông như thủ đô ta?
Ta đâu thiếu đất sau đợt sáp nhập Hà Tây tháng 8/2008. Ai đó thậm chí còn lo thủ đô có thể rộng quá mức cần thiết và có nguy cơ thành “đô thị rỗng”. Cơn lo ấy thành lo bò trắng răng. Từ khi mở rộng theo hướng lệch tây và tạo thành hệ thống giao thông kỳ dị theo kiểu con lắc, nhà cửa đường sá dường như hỗn loạn hơn. Sau mỗi lần điều chỉnh quy hoạch, dự án treo nhiều hơn, các tuyến phố siêu mỏng siêu méo kinh hơn. Nghìn năm trước, Lý Công Uẩn dời đô từ Hoa Lư cũng chỉ vì nơi đây “mặt đất rộng mà bằng phẳng, thế đất cao mà sáng sủa, dân cư không khổ thấp trũng tối tăm, muôn vật hết sức tươi tốt phồn thịnh”.
Một chút Hà Nội hôm qua chật chội mà vẫn còn ra hình ra dáng - khu phố cổ và phố tây. Ngoài chúng ra, với những gì ta thấy, thực tình khó định dạng ra một Hà Nội hôm nay. Cứ như thể một dàn nhạc bao năm qua chẳng biết ai làm nhạc trưởng.
