Tổng thống Mỹ Barack Obama tái khẳng định cam kết bảo đảm an ninh cho Philippines và tự do hàng hải châu Á. Trong gói 250 triệu USD Mỹ hỗ trợ, Việt Nam sẽ nhận được 40,1 triệu USD trong năm tài khóa này và năm sau, Indonesia gần 20 triệu USD, Malaysia 2,5 triệu USD. Ông Obama cho biết, trong gói hỗ trợ này, Mỹ sẽ tặng Philippines một tàu tuần tra biển tốc độ cao đã qua sử dụng để chuyển thành tàu chiến, nhằm “tăng cường năng lực tuần tra chặng dài của hải quân”, trong bối cảnh lo ngại Trung Quốc nỗ lực kiểm soát biển Đông. Philippines cũng sẽ được Mỹ cung cấp một tàu nghiên cứu để khảo sát biển. Ông Obama nói rằng, Mỹ có “cam kết bọc thép” về việc bảo vệ đồng minh lâu đời nhất của họ ở châu Á.
Tổng thống Mỹ không nhắc đến Trung Quốc, nhưng tính biểu tượng của địa điểm chuyến thăm rất rõ ràng: con tàu cũ của hải quân Philippines đang hoạt động quanh bãi đá ở biển Đông mà cả Manila và Bắc Kinh đều tuyên bố chủ quyền. “Chuyến thăm của tôi đến đây nhấn mạnh cam kết chung của chúng ta đối với an ninh vùng biển khu vực và đối với tự do hàng hải”, ông Obama nói khi công bố khoản hỗ trợ. Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình hôm qua cũng đến Manila dự Hội nghị Cấp cao Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á-Thái Bình Dương (APEC), nhưng không có phát biểu công khai nào. Trước đó, Bắc Kinh nhiều lần kêu gọi Hội nghị Cấp cao APEC lần này chỉ tập trung vào thương mại.
Vấn đề biển Đông không được đề cập đến trong dự thảo tuyên bố chung của các lãnh đạo APEC, Reuters đưa tin. Nhưng ông Obama có thể sẽ thảo luận về vấn đề tranh chấp và hợp tác quân sự khi gặp Tổng thống Philippines Benigno Aquino bên lề hội nghị vào hôm nay. Dự kiến, ông Aquino và Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe sẽ nhất trí thỏa thuận dọn đường cho việc Tokyo cung cấp cho Manila phương tiện quân sự đã qua sử dụng, trong đó có máy bay, để tuần tra ở biển Đông, AP dẫn nhiều nguồn tin.
Trong 2 ngày diễn ra Hội nghị Cấp cao APEC năm nay, lãnh đạo 21 nền kinh tế thuộc vành đai Thái Bình Dương dự kiến tập trung thảo luận vấn đề thúc đẩy kết nối thương mại, nhưng bị lấn át bởi các vấn đề toàn cầu khác, đặc biệt là đợt tấn công Paris do tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) thực hiện cuối tuần trước, khiến ít nhất 129 người thiệt mạng. Chính quyền Philippines triển khai hơn 20.000 cảnh sát và binh lính để bảo đảm an ninh cho hội nghị.
