Hai luận án vừa kể, không may bị khui đúng dịp này chứ bảo đảm đi sâu tìm hiểu, còn lắm đề tài “độc đáo” hơn nữa.
Vào thời điểm tôi còn trên ghế nhà trường đó, nhiều vị giáo sư khả kính đã rời khoa, may chúng tôi vẫn còn được thụ giáo một số tiết của những người thầy danh bất hư truyền như Bùi Duy Tân, Trần Đình Hượu, Nguyễn Tài Cẩn, Nguyễn Văn Khỏa, Đỗ Hồng Chung, Nguyễn Lộc (chồng nhà văn Ý Nhi), Hoàng Tiến Tựu (từ ĐH Sư phạm Vinh ra thỉnh giảng)... Không thì khó đọ Đại học Sư phạm với những giáo sư, nhà phê bình danh tiếng. Những khóa sau không may mắn như vậy. Phú quý giật lùi khắp nơi nơi đâu chỉ ở các viện khoa học.
Sinh viên ra trường đi làm báo, kể: Đến kỳ làm luận văn tốt nghiệp đại học, có thầy cô gợi ý quà cáp, mua máy tính xách tay, thậm chí đến dọn nhà giúp. Nghe “hoàn cảnh”. Ở khoa Báo chí ĐH Khoa học Xã hội& Nhân văn, nghe nói thầy V.Q.H nổi tiếng “hâm” vì không bao giờ nhận phong bì, quà cáp của sinh viên, cùng lắm nhận hoa ngày 20/11.
Trong văn học nghệ thuật, phim không ra phim cũng ra rạp chễm chệ. Văn chưa sạch nước cản được chào mời làm sách bởi không đủ chỉ tiêu thì nhà xuất bản bị xóa sổ. Trong công cuộc sản xuất tiến sĩ cho nước nhà, không cần phóng viên điều tra người ta mới biết thành tiến sĩ dễ thế nào: “Thi đại học còn phải có giám thị, giáo viên nào chấm không ai biết. Nhưng tiến sĩ, mỗi học phần ai chấm, nghiên cứu sinh đều biết. Còn khi bảo vệ luận án, người giữ chìa khóa lại là người mở khóa”.
“Mảnh giấy làm nên thân giáp bảng/Nét son điểm rõ mặt văn khôi/Tấm thân xiêm áo sao mà nhẹ/Cái giá khoa danh thế mới hời”. (“Tiến sĩ giấy”- Nguyễn Khuyến). Giới khoa học vẫn đùa GSTS là “gà sống thiến sót”, và “nhiều như lợn con”. Từ ngày bỏ “phó tiến sĩ” với lý do thế giới không có học vị này, con đường đại nhảy vọt đến khoa danh càng được đốt cháy giai đoạn, với những đề tài nghiên cứu không biết bán cho ai. Hay từ nay vị nào ký giáo sư tiến sĩ, đều nên mở ngoặc tên chuyên ngành (nhất là khoa học xã hội), thậm chí cả đề tài luận án, để thiên hạ còn phân biệt vàng thau, giả chân.
