Tổng Kiểm toán Nhà nước Trần Sỹ Thanh vừa gửi báo cáo tới Quốc hội, cho ý kiến về Dự án đầu tư xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021- 2025. Theo tờ trình của Chính phủ, tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông theo quy hoạch dài 2.063 km, đã đưa vào khai thác 478 km, đang đầu tư 829 km, còn lại 756 km chưa đầu tư.
Phạm vi đầu tư giai đoạn 2021- 2025 là 729 km gồm các tuyến Bãi Vọt (Hà Tĩnh) - Cam Lộ (Quảng Trị), Quảng Ngãi - Nha Trang và Cần Thơ - Cà Mau, chia thành 12 dự án thành phần có thể vận hành khai thác độc lập. Riêng 27 km còn lại đoạn Hòa Liên - Túy Loan triển khai theo dự án riêng và cầu Cần Thơ 2 đầu tư sau 2025.
 |
Kiểm toán đề nghị làm rõ cơ sở pháp lý khi thu phí cao tốc Bắc - Nam, phía Đông |
Về hình thức đầu tư, cơ quan kiểm toán viện dẫn tờ trình của Chính phủ đề xuất phương án triển khai toàn bộ 12 dự án thành phần theo hình thức đầu tư công và tính toán sơ bộ tổng mức đầu tư trong giai đoạn 2021- 2025 phải bổ sung khoảng 72.497 tỷ đồng từ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, nhưng chưa có thông tin cụ thể về quy mô, đối tượng. Kiểm toán Nhà nước cho rằng, việc đề xuất phương án triển khai toàn bộ 12 dự án thành phần theo hình thức đầu tư công cần phải đáp ứng được nguồn vốn theo kế hoạch phân kỳ đầu tư và tiến độ thực hiện dự án.
“Việc triển khai đồng bộ 12 dự án trong giai đoạn 2021- 2025 cần đánh giá kỹ khả năng cân đối nguồn vốn, phân kỳ đầu tư, nợ công và nhất là cơ sở pháp lý việc tổ chức thu phí”, báo cáo nêu và lưu ý, hiện nay Chính phủ chưa có quy định cụ thể về thu phí sử dụng dịch vụ đường bộ cao tốc do nhà nước đầu tư để làm cơ sở triển khai thực hiện, đồng thời cần có phương án cụ thể trong việc nhượng quyền thu phí đảm bảo tính khả thi.
Về quy mô, Chính phủ kiến nghị đầu tư phân kỳ theo quy mô 4 làn xe bề rộng nền đường 17m, toàn bộ các yếu tố kỹ thuật khác đáp ứng tốc độ thiết kế 100 - 120 km/h. Chính phủ đưa ra dự kiến 729 km cao tốc sẽ có tổng mức đầu tư khoảng 146.990 tỷ đồng, trong đó chi phí xây dựng là 95.937 tỷ đồng, giải phóng mặt bằng là 19.097 tỷ đồng… Theo Kiểm toán Nhà nước, chi phí cho dự án bình quân là 175,4 tỷ đồng/km (không tính chi phí giải phóng mặt bằng).
Tuy nhiên, qua xem xét suất đầu tư các dự án đường cao tốc và theo kết quả kiểm toán một số dự án đường cao tốc có quy mô tương tự (4 làn xe), Kiểm toán Nhà nước xác định lại số liệu sơ bộ tổng mức đầu tư 756 km cao tốc Bắc - Nam phía Đông là 130.605 tỷ đồng. Trong đó chi phí xây dựng là 89.111 tỷ đồng, giải phóng mặt bằng 19.097 tỷ đồng, quản lý dự án 6.036 tỷ đồng, dự phòng là 16.361 tỷ đồng.
Như vậy, theo xác định của Kiểm toán Nhà nước đã giảm được 16.330 tỷ đồng trong tổng mức đầu tư 756 km Dự án đầu tư xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông. Bình quân xây dựng của dự án này được giảm xuống còn 152,9 tỷ đồng/1km (không bao gồm chi phí giải phóng mặt bằng).
Trên cơ sở đó, cơ quan Kiểm toán đề nghị Chính phủ chỉ đạo Bộ GTVT và các cơ quan liên quan rà soát kỹ sơ bộ tổng mức đầu tư của các dự án, tính khả thi của sơ bộ tổng mức đầu tư, tham khảo số liệu tổng mức đầu tư của dự án đường cao tốc Mỹ Thuận - Cần Thơ giai đoạn một để bảo đảm khả năng cân đối nguồn vốn giai đoạn 2021- 2025 và đảm bảo có đủ vốn triển khai hoàn thành toàn bộ dự án vào năm 2025.
Bên cạnh đó, Kiểm toán Nhà nước cũng đề nghị Chính phủ xem xét bổ sung thông tin khả năng cân đối nguồn vốn, những yếu tố ảnh hưởng có thể từ việc cân đối nguồn vốn từ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội theo nguyên tắc điều hoà sắp xếp lại Kế hoạch đầu tư công trung hạn và bổ sung thông tin cụ thể về quy mô, nội dung và danh mục dự án.
Kiểm toán Nhà nước nhận thấy, các dự án đường cao tốc Bắc Nam phía Đông có quy mô, yêu cầu kỹ thuật phức tạp, tổng mức đầu tư lớn, nhiều đoạn phải xử lý nền đất yếu cần thời gian thi công dài. Trong khi thực tế đến năm 2025, dự án còn khoảng 4 năm (2022- 2025) cho công tác chuẩn bị và thực hiện để hoàn thành… Để tiến độ triển khai dự án cơ bản hoàn thành năm 2025 như nêu trong tờ trình, theo Kiểm toán Nhà nước, cần những giải pháp đột phá trong tất cả các khâu của dự án.
