Hết thời làm đường một nơi, thu tiền một nẻo

Thu sai đối tượng

Thông tư 159/2013/TT của Bộ Tài chính về hướng dẫn chế độ thu, nộp, quản lý và sử dụng phí đường bộ tới đây sẽ được sửa đổi một số nội dung quan trọng. Cụ thể, trường hợp trạm thu phí trên quốc lộ không thuộc quy hoạch hoặc khoảng cách giữa các trạm không đảm bảo tối thiểu 70 km (trên cùng tuyến đường), trước khi xây dựng trạm, Bộ GTVT cần thống nhất với ủy ban nhân dân (UBND) cấp tỉnh. Với tỉnh lộ, khi gặp tình huống tương tự, UBND cấp tỉnh phải báo cáo hội đồng nhân dân cùng cấp quyết định. Một trong những nội dung quan trọng trong dự thảo thông tư lần này của Bộ Tài chính là “trạm thu phí phải nằm trong phạm vi dự án”.

Việc làm đường ở đâu, thu tiền ở đấy tưởng chừng hiển nhiên nhưng từ trước đến nay đã có một số trạm thu phí được xây dựng không theo quy luật này. Điển hình nhất là trạm thu phí trên tuyến đường Bắc Thăng Long - Nội Bài, ngay tại Thủ đô. Trạm thu phí này thu phí hoàn vốn cho Dự án Xây dựng Quốc lộ 2 đoạn tránh TP Vĩnh Yên (tỉnh Vĩnh Phúc, cách trạm thu phí này khoảng 30 km) do Cty Vietracimex 8 làm chủ đầu tư với tổng chi phí gần 616 tỷ đồng. Theo hợp đồng ký kết với Tổng Cục đường bộ Việt Nam trước đây, Vietracimex 8 được thu phí tại trạm Bắc Thăng Long - Nội Bài trong 16 năm 10 tháng 11 ngày. Trong đó, thời gian thu phí để hoàn vốn là 12 năm 10 tháng 11 ngày, kể từ ngày 1/1/2011, thời gian thu phí thêm cho nhà đầu tư là 4 năm. Hiện, Vietracimex 8 chỉ mới thu phí hoàn vốn được hơn 4 năm.

Thời gian qua, Bộ GTVT nhiều lần đề nghị Chính phủ một số biện pháp di dời trạm này nhưng chưa được chấp thuận triển khai do phía Vietrancimex 8 không chấp nhận. Hiện tại, tuyến đường Võ Nguyên Giáp “chạy” gần như song song với đường này đã khánh thành, không thu phí. Tuy nhiên, nếu không di dời được trạm này, một lượng xe không nhỏ chạy đường Bắc Thăng Long - Nội Bài vẫn phải nộp phí hoàn vốn cho chủ đầu tư dự án đường tránh tận TP Vĩnh Yên trong khoảng 12 năm tới.

Trao đổi với PV Tiền Phong, lãnh đạo Bộ Tài chính cho biết, Bộ đưa ra dự thảo sửa đổi nội dung này sau khi có phản ánh của người dân phải nộp phí cầu đường không đúng đối tượng như trạm thu phí này.

Hài lòng doanh nghiệp, mất lòng dân

Theo ông Nguyễn Danh Huy, Vụ trưởng - Trưởng ban Quản lý các dự án đối tác công - tư (Bộ GTVT), đến thời điểm này, chỉ có duy nhất trạm thu phí Bắc Thăng Long - Nội Bài đặt sai vị trí và là tồn tại của thời kỳ trước đây. 

“Gần đây, trong quá trình tiếp nhận các đề nghị đầu tư cầu đường theo hình thức BOT vẫn có một số doanh nghiệp muốn thu phí ở tuyến khác hoặc tuyến lân cận dự án với mục tiêu hoàn vốn nhanh hơn nhưng Bộ GTVT không phê duyệt”. 

Ông Nguyễn Danh Huy, Vụ trưởng - Trưởng ban Quản lý các dự án đối tác công - tư  (Bộ GTVT)

Ông Huy cho biết, (năm 2011) ngân sách Nhà nước eo hẹp nên Bộ GTVT và các bộ ngành liên quan thống nhất phương án kêu gọi đầu tư tuyến tránh TP Vĩnh Yên theo hình thức BOT. Lưu lượng phương tiện trên tuyến tránh TP Vĩnh Yên thời điểm đó không cao, khó thu hút được nhà đầu tư theo hình thức BOT nên Bộ GTVT đưa ra phương án thu phí trên tuyến Bắc Thăng Long – Nội Bài để tăng sự hấp dẫn. Ngoài ra, khi đó, Chính phủ chưa ban hành quy định thu phí qua đầu phương tiện, chưa xóa bỏ trạm thu phí của dự án đầu tư bằng ngân sách nhà nước, trong đó có trạm thu phí Bắc Thăng Long - Nội Bài (theo Nghị định số 18/2012 của Chính phủ về Quỹ Bảo trì đường bộ).

“Quyết định với dự án BOT tuyến tránh TP Vĩnh Yên trong bối cảnh đó là đúng và không ảnh hưởng đến người dân. Nhưng trong bối cảnh các trạm thu phí sử dụng ngân sách nhà nước được xóa bỏ như hiện nay thì lại chưa công bằng với người dân”, ông Huy nói.

Ông Huy cho biết, trước khi Bộ Tài chính bàn đến vấn đề làm đường ở đâu thu phí ở đấy, những năm gần đây, Bộ GTVT đã thực hiện xuyên suốt định hướng này. “Bộ trưởng GTVT đề ra mục tiêu tiếp tục đổi mới, quyết liệt cải cách vì sự hài lòng hơn của người dân và doanh nghiệp. Nếu đặt vị trí trạm thu phí ngoài dự án có thể hài lòng doanh nghiệp nhưng không hài lòng người dân”- ông Huy nói.