Từ ngày đưa vào vận hành tới nay, đường ống nước sông Đà đã vỡ tổng cộng 7 lần. Để xác định nguyên nhân sự cố, Bộ trưởng Bộ Xây dựng đã giao Viện Khoa học Công nghệ Xây dựng chủ trì, phối hợp Viện Vật liệu xây dựng thực hiện công tác kiểm định xác định nguyên nhân sự cố.
Trên cơ sở kết quả kiểm tra, quan trắc, đo đạc, thí nghiệm, phân tích, tính toán của đơn vị kiểm định, nguyên nhân trực tiếp gây vỡ tuyến ống truyền tải nước Sông Đà được xác định do chất lượng của ống không đồng đều.
Tại một số vị trí ống có hiện tượng bong rộp, tách lớp, một số chỉ tiêu cơ lý không đảm bảo dẫn đến suy giảm khả năng chịu lực cục bộ của đường ống. Thiếu các yêu cầu kỹ thuật đối với việc sản xuất, thi công lắp đặt ống theo tiêu chuẩn áp dụng.
Đường ống đã chịu tác động bất lợi trong quá trình thi công, lắp đặt. Tại một số vị trí xuất hiện tảng đá, bê tông lẫn vào lớp cát đệm xung quanh ống làm mất ổn định của ống. Một số khu vực có hầm chui dân sinh không có các tấm đan bảo vệ ống dẫn đến giảm khả năng chịu tải của tuyến ống trước tác động của tải trọng bên ngoài.
Có nhiều đoạn ống bị hư hỏng và phải thay thế do các nguyên nhân như: Rơi khi vận chuyển, va đập với máy xúc, bị đá rơi đè, đẩy nổi khi lắp đặt, sạt trượt hố móng…
Về nguyên nhân gián tiếp, đường ống sông Đà chịu ảnh hưởng của việc thi công xây dựng tuyến đại lộ Thăng Long, đường ngang dân sinh sau khi đường ống đã được thi công lắp đặt. Đồng thời, tải trọng do các phương tiện giao thông trên đại lộ Thăng Long, đường ngang, đường dân sinh tác động lên ống.
Ngoài ra, do hạn chế về kinh nghiệm trong thiết kế, gia công chế tạo, thi công đường ống dẫn nước sạch bằng composite cốt sợi thủy tinh ở Việt Nam.
Giải pháp khắc phục
Cục Giám định Nhà nước về chất lượng công trình xây dựng (Bộ Xây dựng) yêu cầu, chủ đầu tư tổ chức, thống nhất xác định mức độ trách nhiệm đối với các chủ thể có liên quan.
Các đơn vị có liên quan thực hiện kiểm soát áp lực và lưu lượng của toàn tuyến đường ống, để phát hiện sớm sự bất thường trong hệ thống thể hiện trên các thiết bị kiểm soát; duy trì áp suất làm việc trong ống ở mức ổn định nhất có thể; có giải pháp ứng cứu, khắc phục nhanh nhất khi sự cố xảy ra; thiết lập hệ thống đấu nối đồng bộ với các nguồn cấp nước khác để giảm việc mất nước cục bộ; có biện pháp đảm bảo hành lang an toàn bảo vệ tuyến (đường cắt ngang qua ống, đường dân sinh, đường ngang,..).
Về lâu dài, Bộ Xây dựng yêu cầu công ty sản xuất ống composite cốt sợi thủy tinh (Công ty CP ống sợi thủy tinh Vinaconex –Viglafico, thuộc Tổng Công ty Vinaconex), thực hiện các thí nghiệm minh chứng cho việc đảm bảo yêu cầu kỹ thuật trong sản xuất ống. Đặc biệt là độ bền lâu của ống composite nhằm duy trì hoạt động ổn định trong thời gian vận hành khai thác sử dụng (50 năm), trước khi cung cấp ống cho các dự án tương tự.
Tổng công ty Vinaconex nhanh chóng làm các thủ tục cần thiết để triển khai đầu tư xây dựng tuyến ống truyền dẫn cấp nước sạch giai đoạn II trong thời gian nhanh nhất có thể, để đáp ứng kịp thời nhu cầu sử dụng và phát triển đô thị.
Các cơ quan quản lý nhà nước đưa ra các khuyến cáo, yêu cầu kỹ thuật về việc sử dụng có điều kiện đối với ống composite cốt sợi thủy tinh để truyền tải nước, làm cơ sở để các nhà đầu tư biết và lựa chọn.
Trách nhiệm
Bộ Xây dựng cũng bước đầu xác định trách nhiệm các bên liên quan tới sự cố vỡ đường ống nước sông Đà. Theo đó, đơn vị tổng thầu thiết kế thiếu kinh nghiệm trong việc lựa chọn các tiêu chuẩn áp dụng trong thiết kế tuyến ống nước sử dụng vật liệu ống composite cốt sợi thủy tinh. Không đưa ra đầy đủ các yêu cầu kỹ thuật trong quá trình sản xuất, thi công, lắp đặt tuyến ống.
Nhà sản xuất ống composite cốt sợi thủy tinh chọn công nghệ và kiểm soát quá trình gia công chế tạo chưa chặt chẽ, nên chất lượng ống không đồng đều, bong rộp, tách lớp tại một số vị trí. Không có các thí nghiệm về chỉ tiêu cơ lý minh chứng cho độ bền dài hạn của ống theo tiêu chuẩn áp dụng: Áp suất thiết kế thủy tĩnh dài hạn, độ biến dạng vòng uốn dài hạn.
Nhà thầu giám sát thi công xây dựng không giám sát chặt chẽ, thiếu trách nhiệm đã để xảy ra các thiếu sót trong quá trình thi công xây dựng nêu trên.
Tổng Công Vinaconex (chủ đầu tư) chịu trách nhiệm trong công tác tổ chức quản lý chất lượng. Ban quản lý dự án chịu trách nhiệm trong công tác quản lý chất lượng theo nhiệm vụ được chủ đầu tư giao.
