Vấn nạn tham nhũng ở Ukraine
Phó Giám đốc điều hành thứ nhất Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) David Lipton cho biết, dự trữ ngoại tệ của Ngân hàng Trung ương Ukraine đã giảm xuống còn 5,6 tỷ USD – chỉ vừa đủ thanh toán kim ngạch nhập khẩu 1 tháng.
Trong khi đó, giới thạo tin cho hay, tiền kiệt quệ đời sống người dân khó khăn, cơ cực một phần ảnh hưởng từ cuộc xung đột tốn kém ở Miền Đông, nhưng phần lớn hơn là tình trạng tham nhũng khốc liệt ở đất nước này.
Hôm 7/4, khoảng 700 người đã tập trung biểu tình ở Thủ đô Kiev yêu cầu Thủ tướng Ukraine Arseniy Yatsenyuk từ chức. Họ dựng lều và yêu cầu thành lập một ủy ban đặc biệt để điều tra hành vi tham nhũng trong chính phủ Ukraine.
Những người biểu tình cho rằng, Thủ tướng Yatsenyuk “cố tình tăng phí nhà ở và các dịch vụ công cộng khác để biển thủ tiền từ đó” và rằng “chính phủ của Thủ tướng Yatsenyuk đang cướp tiền của dân để làm lợi cho các nhà tài phiệt”.
Lời đề nghị thành lập ủy ban điều tra được đưa ra sau khi người đứng đầu Cơ quan Thanh tra Tài chính Nhà nước của Ukraine – ông Mikola Gordienko cáo buộc chính phủ Kiev biển thủ tới 7,5 tỉ hryvnia (tương đương khoảng 319 triệu USD.
Con số mà Quỹ Tiền tệ quốc tế đưa ra hôm 5/4 cũng cho thấy, nợ công của Ukraine dự kiến sẽ tăng lên tương đương 94% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) vào cuối năm nay. Phương Tây cũng đang cân nhắc rất nhiều về các khoản tài trợ khi những quan ngại tiền tài trợ sẽ rót vào cái đáy tham nhũng khổng lồ ở Ukraine.
Biểu tình bên ngoài tòa nhà Quốc hội Ukraine ở Kiev sáng 7/4 (ảnh: RT)
Căng thẳng đối đầu chính trị
Cuộc đối đầu chính trị giữa Tổng thống Poroshenko và Thủ tướng Yatsenyuk ngày càng thể hiện rõ khi Nội các nước này quyết định sa thải người đứng đầu Cơ quan điều tra tài chính quốc gia Nikolai Gordienko.
Ông Nikolai Gordienko đang tiến hành một cuộc điều tra tham nhũng theo đó phát hiện nhiều thành viên trong Nội các chính phủ đã tham nhũng số tiền hơn 30 triệu USD.
Việc cách chức Nikolai Gordienko cũng đồng nghĩa với việc Thủ tướng Yatsenyuk và nội các thân cận với mình đang bị Tổng thống Poroshenko chĩa mũi nhọn nhằm triệt hạ thông qua những cáo buộc phạm tội.
Có thể thấy, mâu thuẫn giữa Tổng thống Poroshenko và Thủ tướng Yatsenyuk bắt đầu nổi rõ ngày 19/3 trong bối cảnh nổ ra xung đột giữa nhà tài phiệt Ihor Kolomoyskyi và ông Poroshenko về quyền kiểm soát đường ống dẫn khí đốt quốc gia.
Ngày 23/3, khối Poroshenko tuyên bố sẽ tiến hành điều tra tham nhũng Nội các ông Yatsenuyk. Sau ngày này, Thủ tướng tuyên bố ủng hộ Tổng thống trong giải quyết vấn đề với nhà tài phiệt Kolomoyskyi. Đến ngày 27/3, mâu thuẫn được giải quyết khi tài phiệt Kolomoyskyi tuyên bố từ chức.
Ngày 3/4, khối Poroshenko và đảng Svoboda faction đã bắt đầu thu thập chữ ký đề nghị miễn nhiễm chức vụ Thủ tướng của ông Yatsenyuk.
Trước đó, ngày 25/3, hai quan chức cao cấp thuộc cơ quan tình trạng khẩn cấp quốc gia bị còng tay ngay tại một cuộc họp được truyền hình trực tiếp. Hai quan chức này bị cáo buộc vì tham nhũng liên quan tới khí đốt và năng lượng của Ukraine.
Những mưu toan chính trị
Khi thực hiện ngọn cờ chống tham nhũng, Tổng thống Poroshenko đang mưu tính những bước đi mang về cả lợi ích đối nội và đối ngoại.
Về đối ngoại, liên minh châu Âu EU tuyên bố không viện trợ tài chính cho Kiev, chỉ vì nước này đang trở thành cái túi không đáy với nạn tham nhũng tràn lan. Vì vậy, việc đẩy mạnh càn quét tội phạm lĩnh vực này ngay trong nội các đã chứng tỏ Kiev đang làm hết sức mình để tạo ra một môi trường đầu tư an toàn cho các nhà tài phiệt quốc tế.
Nhưng đó chỉ là một lợi ích ngắn hạn, bởi nguyên nhân sâu xa hơn bắt nguồn từ mầm mống đấu đá nội bộ nhằm củng cố chắc chắn quyền lực cho cương vị Tổng thống Ukraine.
Ngay từ khi tranh cử Tổng thống, ông Petro Poroshenko đã đưa ra quan điểm giải quyết mọi mâu thuẫn bằng biện pháp hòa bình. Nhưng sau đó, chiến tranh vẫn xảy ra và các chiến dịch tổng lực kéo dài nhằm vào người miền Đông tiếp diễn. Thậm chí, ông Poroshenko cũng tự mình khoác áo lính ra chiến trường cổ động binh sỹ.
Ông Poroshenko kiểm tra quân tư trang cho binh sĩ chính phủ Ukrain Lập tức, Poroshenko giải tán liên minh cầm quyền và tiến hành tổng tuyển cử trước thời hạn. Tuy nhiên, Poroshenko vẫn không đủ uy tín để thắng được Yatsenyuk, họ buộc phải ngồi lại với nhau và thành lập một liên minh cầm quyền vì lợi ích chung cùa cả hai bên.
Song mối quan hệ giữa hai nguyên thủ luôn trong cảnh bằng mặt mà không bằng lòng. Mọi chuyện càng xấu đi khi những tin đồn về đảo chính nở rộ khắp từ đường phố cho đến cửa văn phòng Tổng thống.
Và đáng để ông hoàng chocolate phải lo lắng khi thực tế rằng Yatsenyuk được lập lên từ phong trào cách mạng Maiden, từ bạo động, lật đổ, bom xăng và máu. Ẩn sau cặp kính trắng của Yatsenyuk vẫn là một thế lực mà Kiev không thể khuất phục Pravyi Sector.
Có thể thấy rằng, Poroshenko đang tìm mọi cách hợp thức hóa việc hạ bệ Thủ tướng để củng cố cái ghế đang lung lay dữ dội của mình.
Ông Poroshenko có hết phép?
Tổng thống Ukraine đang thực hiện các mưu tính của mình một cách vụng về, trong bối cảnh đối thủ của Poroshenko lại quá mạnh.
Đầu tiên là Ihor Kolomoysky, nhà tài phiệt, Thống đốc vùng Dnipropetrovsk bị Tổng thống Poroshenko ép buộc từ chức.
Nhưng sự ra đi của Kolomoysky lại là giọt nước làm tràn chiếc ly chịu đựng của phe đối lập. Những "chính phủ trong bóng tối" ra đời, công khai trên báo chí Ukraine. Quân đội tình nguyện tự tung tự tác mà không nằm dưới sự chỉ huy của một vị tướng Kiev nào.
Poroshenko chỉ cho thấy sự bất lực ngày càng trầm trọng của mình trong khả năng điều hành đất nước.
Còn vấn đề đối ngoại, khi Tổng thống chocolate còn đang mải cáo buộc miền Đông phá hoại thỏa thuận Minsk, kêu gọi đầu tư, vay vốn... thì các đối thủ chính trị của ông đang làm gì?
Ngày 1/4, Thủ tướng Yatsenuyk có chuyến thăm bất ngờ tới Đức để gặp gỡ Thủ tướng nước này, bà Angela Merkel. Trong chuyến đi, ông Yatsenyuk bất ngờ tuyên bố ủng hộ bầu cử tại những vùng ly khai chiếm giữ ở Donbass càng sớm càng tốt.
Bà Merkel là người kiên trì quan điểm phải thực hiện thỏa thuận Minsk bằng được. Việc Yatsenyuk công khai tuyên bố ủng hộ người Donbass bầu cử cho thấy rằng Thủ tướng Ukraine đang tìm kiếm sự ủng hộ của nước Đức bằng cách hứa hẹn sẽ mang lại quyền tự chủ cao nhất cho phe ly khai. Trong khi đó, quân đội quốc gia dưới sự chỉ huy của Tổng thống đang giao chiến ác liệt ở Donetsk.
Còn nhà tài phiệt vừa bị hạ bệ, có những thông tin cho thấy ông này đang ở Mỹ, thậm chí còn ung dung đi xem bóng rổ, tham gia các hoạt động tài trợ chính quyền địa phương. Tương tự như Yatsenyuk, Kolomoysky cũng đang đi tìm kiếm sự ủng hộ từ Washington.
 |
| Thủ tướng Yatsenyuk có thêm quốc tịch Canada, nhưng Tổng thống Poroshenko thì không hề. |
Còn với Yatsenyuk, ông Thủ tướng cũng được cấp quốc tịch Canada và sẵn sàng tị nạn ở một quốc gia thân phương Tây. Giới quán sát cho rằng việc cấp thêm quốc tịch cho ông Yatsenyuk giống như một sự đảm bảo của phương Tây cho tính mạng của ông và gia đình trong trường hợp tình hình ở Ukraine diễn biến theo hướng xấu nhất.
Có thể thấy rằng, Tổng thống Petro Poroshenko đang rất quyết liệt trong cuộc đấu quyền lực để bảo vệ cho cái ghế Tổng thống của mình. Tuy nhiên, cách làm mà Poroshenko đang thực hiện chỉ khiến tình hình thêm rối ren hơn, và sự phân rã, đấu đá nội bộ của chính quyền ngày càng sâu sắc.
Việc các nhà tài phiệt chia nhau ra cát cứ mỗi phương sẽ là tương lai của Ukraine. Đồng thời sẽ không chỉ xảy ra duy nhất một cuộc chiến Kiev - Donbass trên quốc gia này, mà còn rất nhiều cuộc chiến kiểu xứ quân như vậy trong tương lai gần.
