Dịch vụ thanh toán tự động của Việt Nam không thua kém gì các nước tiên tiến

Ông Nguyễn Xuân Thành - Đại học Fulbright Việt Nam:

Ngành tài chính - ngân hàng từ lâu đã là lĩnh vực tiên phong trong ứng dụng công nghệ. Từ kỷ nguyên di động giúp người dùng giao dịch “mọi lúc, mọi nơi”, đến thời đại điện thoại thông minh, công nghệ đã liên tục định hình lại trải nghiệm tài chính. Giờ đây, ngành đang bước vào kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo (AI) - được kỳ vọng sẽ tạo nên bước ngoặt trong quản trị, vận hành và dịch vụ khách hàng.

Làn sóng chuyển đổi này được thúc đẩy bởi bốn động lực chính:

Trước hết, kỳ vọng của khách hàng ngày càng cao. Người dùng muốn mọi giao dịch đều tức thì, liền mạch và cá nhân hóa - từ định danh điện tử (eKYC) qua VNeID đến các “siêu ứng dụng” tích hợp nhu cầu tài chính, tiêu dùng và xã hội.

Thứ hai, hạn chế nội tại của ngân hàng truyền thống. Nhiều tổ chức vẫn phụ thuộc vào hệ thống công nghệ cũ, kém linh hoạt và tốn kém. Việc dám loại bỏ nền tảng “di sản” để chuyển sang hạ tầng hiện đại trở thành phép thử bản lĩnh của lãnh đạo, đặc biệt với các ngân hàng có vốn Nhà nước.

Thứ ba, áp lực cạnh tranh khốc liệt từ Fintech, ngân hàng số và nền tảng thanh toán mới khiến ranh giới giữa các loại hình dịch vụ ngày càng mờ nhạt. Ai đổi mới chậm sẽ bị bỏ lại phía sau.

Cuối cùng là khoảng trống pháp lý. Các mô hình tài chính số phát triển nhanh hơn khung quản lý, trong khi rủi ro dữ liệu cá nhân, bảo mật và an ninh mạng ngày càng lớn, đòi hỏi hành lang pháp lý linh hoạt và kịp thời.

Trước những động lực này, nhiều xu hướng công nghệ đang tái định hình ngành tài chính. Các tổ chức đẩy mạnh đầu tư hạ tầng linh hoạt, tối ưu cho giao dịch điện tử; triển khai sinh trắc học hành vi giúp AI nhận diện người dùng qua thói quen thao tác, phát hiện gian lận trong thời gian thực.

Cùng với đó, ngân hàng mở và tài chính nhúng trở thành hướng đi chủ đạo, cho phép chia sẻ dữ liệu và dịch vụ qua API với bên thứ ba. Tiền số của Ngân hàng Trung ương (CBDC) đang được nhiều quốc gia thử nghiệm, hứa hẹn thay đổi cách gửi tiết kiệm và thanh toán xuyên biên giới.

AI cũng là “cú hích năng suất”, giúp tự động hóa quy trình, giảm chi phí và tăng khả năng phòng chống gian lận, tấn công mạng. Tuy nhiên, song hành với cơ hội là những rủi ro mới: Nguy cơ mất lợi thế độc quyền khi chuyển sang hệ thống mở; sai lệch trong mô hình chấm điểm tín dụng; hay tấn công đối kháng nhắm vào chính các thuật toán AI.

Dù vậy, các chuyên gia nhấn mạnh, chuyển đổi số không chỉ là câu chuyện công nghệ, mà là cuộc cách mạng văn hóa và tư duy. Ngành tài chính - ngân hàng muốn tiến xa cần một nền văn hóa minh bạch, hợp tác và sáng tạo - nơi mỗi cá nhân được trao quyền, chịu trách nhiệm và chủ động đổi mới.

Bước vào kỷ nguyên AI, công nghệ là động lực, nhưng con người và văn hóa mới là nền tảng giúp ngành tài chính phát triển bền vững, thông minh và nhân văn hơn.

Bà Phan Thị Thanh Nhàn - Giám đốc Trung tâm Thẻ và vận hành Ngân hàng Thương mại Cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV):

Từ chiếc thẻ đầu tiên được phát hành năm 1996, đến nay Việt Nam đã có khoảng 136 triệu thẻ ngân hàng lưu hành. Hành trình phát triển của thẻ gắn liền với bước tiến của công nghệ - từ thẻ từ, thẻ chip, thẻ contactless cho đến hình thức số hóa trên điện thoại thông minh. Trong tương lai gần, thẻ có thể “vô hình” hơn nữa khi việc thanh toán chỉ cần nhận diện khuôn mặt, lòng bàn tay hay giọng nói.

Từ một công cụ thanh toán, thẻ ngân hàng ngày nay đã trở thành phương tiện định danh và kết nối - là điểm giao thoa giữa hệ sinh thái số, nơi dòng tiền, dữ liệu và tiện ích cùng luân chuyển. Trong hệ sinh thái này có năm nhóm chủ thể quan trọng: Chính phủ và các cơ quan quản lý - kiến tạo khung pháp lý và hạ tầng dữ liệu; ngân hàng và tổ chức tài chính - xương sống của hệ thống thanh toán; các tổ chức thẻ, tổ chức chuyển mạch, trung gian thanh toán - đồng hành cùng ngân hàng trong đổi mới công nghệ; doanh nghiệp và nhà bán hàng - cầu nối trực tiếp giữa sản phẩm và người tiêu dùng; và cuối cùng là người tiêu dùng - trung tâm của đổi mới và động lực cho mọi sáng tạo.

Với tôn chỉ “lấy khách hàng làm trung tâm”, BIDV và các ngân hàng trong hệ thống luôn nỗ lực sáng tạo, mở rộng độ phủ và nâng cao trải nghiệm. Tuy nhiên, đi cùng sự tiện lợi là rủi ro ngày càng tinh vi của tội phạm công nghệ cao. Trong thời đại AI và công nghệ số, các thủ đoạn như skimming, phishing hay relay NFC - tấn công dữ liệu giao dịch thẻ qua công nghệ giao tiếp gần - liên tục xuất hiện, đòi hỏi ngân hàng phải chủ động đối phó.

BIDV lựa chọn hướng tiếp cận “phòng ngừa hơn phản ứng”. Ngân hàng chủ động đánh giá rủi ro với từng sản phẩm, áp dụng biện pháp bảo mật ngay từ khâu thiết kế. Các giải pháp nổi bật gồm phát triển thẻ phi vật lý, mã hóa giao dịch trên Apple Pay, Google Pay, triển khai xác thực đa yếu tố 3D Secure để vừa đảm bảo an toàn, vừa tiện lợi cho khách hàng. Đồng thời, BIDV tuân thủ chặt chẽ các quy định pháp luật, cập nhật tiêu chuẩn quốc tế PCI DSS, phối hợp xây dựng hệ thống cảnh báo và điều tra gian lận.

Ngân hàng cũng ứng dụng trí tuệ nhân tạo và machine learning để giám sát giao dịch theo thời gian thực, phát hiện sớm hành vi bất thường, ngăn chặn gian lận. Song song, BIDV coi việc nâng cao nhận thức của người dùng là yếu tố then chốt, thường xuyên cảnh báo và cung cấp công cụ giúp khách hàng tự giám sát, khóa hoặc xác thực giao dịch ngay trên ứng dụng SmartBanking.

Chỉ khi tất cả các bên, từ Chính phủ, ngân hàng, doanh nghiệp đến người tiêu dùng cùng hành động, “bức tường bảo mật” của hệ sinh thái thanh toán mới thực sự vững vàng. Dù ở hình thức vật lý hay số hóa, thẻ ngân hàng vẫn giữ vai trò trung tâm của hệ sinh thái tài chính số.

Với BIDV, chuyển đổi số không chỉ là công nghệ, mà còn là cam kết mang lại sự yên tâm và tin tưởng trong từng giao dịch - nền tảng để kiến tạo hệ sinh thái thanh toán an toàn, hiện đại và đáng tin cậy cho người Việt.

Ông Trần Văn Thành - Phó Trưởng phòng Phát triển Kênh số và Đối tác, Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank):

Công nghệ số đã trở thành nền tảng thiết yếu và là động lực tất yếu cho tăng trưởng của nền kinh tế Việt Nam. Trong đó, thanh toán số nổi lên đi đầu, hình thành hệ sinh thái tài chính hiện đại.

Sự dịch chuyển này được chứng minh bằng những con số ấn tượng tại Việt Nam: Tổng giá trị giao dịch không dùng tiền mặt trong năm 2024 đạt 295,2 triệu tỷ đồng, gấp 26 lần GDP; số lượng giao dịch đạt 17,7 tỷ, tăng trưởng 56% so với năm 2023. Riêng trong quý I/2025, thanh toán qua mã QR ghi nhận mức tăng trưởng đột phá hơn 81%.

Vietcombank (VCB) với vai trò trụ cột ngân hàng số quốc gia, có tỷ trọng giao dịch qua kênh số chiếm hơn 99% tổng số giao dịch. VCB đã mở rộng hành trình “một chạm” trong nhiều lĩnh vực:

- Hành chính công: Là ngân hàng duy nhất cung cấp toàn bộ dịch vụ thanh toán cho các thủ tục của Bộ Công an trên Cổng dịch vụ công trực tuyến.

- Giao thông: Nghiên cứu mô hình giao thông công cộng open-loop, cho phép hành khách chạm thẻ ngân hàng hoặc quét mã QR khi lên xuống xe.

- Bán lẻ: Triển khai giải pháp SoftPOS (VCB Tap to Phone), giúp điện thoại thông minh biến thành thiết bị chấp nhận thẻ NFC. VCB cũng là đối tác chiến lược của các ví di động toàn cầu như Apple Pay, Google Pay.

- Hội nhập: Đi đầu trong triển khai kết nối QR song phương với các quốc gia ASEAN (Thái Lan, Lào, Campuchia). VCB cũng được Ngân hàng Nhà nước chỉ định làm ngân hàng quyết toán cho giao dịch của du khách Trung Quốc tại Việt Nam, dự kiến cuối năm 2025.

Xu hướng tương lai sẽ tập trung vào các giải pháp tinh gọn, không tiếp xúc, trong đó thị trường thanh toán chạm (NFC) sẽ là điểm nhấn. VCB cam kết bảo mật, ứng dụng 3D-Secure, Tokenization và các mô hình phòng chống rủi ro sử dụng Trí tuệ nhân tạo (AI), Học máy (Machine Learning) để giảm thiểu gian lận - coi niềm tin khách hàng là tài sản quý giá nhất.

Hành trình “một chạm” của Vietcombank không chỉ là câu chuyện công nghệ, mà còn là minh chứng cho tinh thần tiên phong, đổi mới và trách nhiệm xã hội. Bằng những bước đi chiến lược, ngân hàng đang góp phần đưa Việt Nam tiến gần hơn tới mục tiêu xây dựng một nền kinh tế số hiện đại, minh bạch, hội nhập sâu rộng và phát triển thịnh vượng trong kỷ nguyên toàn cầu hóa.

Ông Khuất Việt Hùng - Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty TNHH MTV Đường sắt Hà Nội:

Tuyến đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông đang bước vào giai đoạn thử nghiệm hệ thống thanh toán điện tử mới, cho phép hành khách sử dụng căn cước công dân, thẻ Visa hoặc mã QR để qua cổng soát vé. Đây là bước tiến quan trọng trong lộ trình hiện đại hóa giao thông công cộng của Hà Nội, hướng tới trải nghiệm ‘đi tàu điện không tiền mặt’.

Hệ thống hiện tại sau 4 năm vận hành đã trở nên lạc hậu, đặc biệt tuyến Metro 3.1 vẫn sử dụng thiết kế cũ hơn 10 năm, hành khách phải bỏ tiền mặt vào máy và nhận xu để quẹt qua cổng. Việc nâng cấp lần này nằm trong kế hoạch phối hợp giữa Công an TP. Hà Nội, Sở Xây dựng, UBND thành phố, với sự hỗ trợ công nghệ và tài chính từ Visa và các ngân hàng đối tác.

Đến nay, hệ thống AFC nâng cấp và vận hành ổn định tại toàn bộ 12 ga trên tuyến Cát Linh - Hà Đông. Các cổng soát vé mới tích hợp đầu đọc đa chức năng, có thể nhận diện và xử lý mọi loại thẻ - từ căn cước công dân gắn chip đến thẻ thanh toán quốc tế. Thử nghiệm ban đầu cho thấy tốc độ xử lý rất nhanh: Lần đầu quét căn cước chỉ mất 1 giây, các lần sau giảm xuống còn 0,2 giây.

Song song với phần cứng, ứng dụng Hà Nội Metro cũng được phát triển, cho phép hành khách mua vé trực tuyến và lựa chọn hai chế độ sử dụng: “Phi định danh” dành cho vé lượt và “định danh” dành cho vé ngày, tuần hoặc tháng. Với chế độ định danh, hệ thống sẽ nhận diện khuôn mặt hành khách qua camera tại cổng, đối chiếu với dữ liệu trên căn cước công dân để tăng tính bảo mật và an toàn.

Hiện dự án đang trong giai đoạn hoàn thiện thủ tục hành chính, chờ UBND và Sở Xây dựng phê duyệt quy trình soát vé. Dự kiến đến cuối năm nay, 148 cổng mới sẽ được lắp đặt tại toàn bộ tuyến Cát Linh - Hà Đông, sẵn sàng phục vụ hành khách.

Sau khi kết thúc hợp đồng bảo hành của hệ thống tuyến Metro 3.1 vào tháng 12 tới, công nghệ thanh toán thông minh này sẽ được triển khai mở rộng sang các tuyến mới. Về lâu dài, hệ thống được thiết kế có khả năng liên thông giữa các tuyến metro, xe buýt, và thậm chí kết nối với nền tảng đặt vé quốc gia trên ứng dụng VNeID của Bộ Công an.

Sự kết hợp giữa giao thông công cộng và hạ tầng thanh toán số được kỳ vọng sẽ tạo ra bước chuyển lớn trong thói quen di chuyển của người dân, giảm sử dụng tiền mặt, tăng tính tiện lợi, minh bạch và an toàn - hướng tới mục tiêu xây dựng Hà Nội trở thành thành phố thông minh trong tương lai gần.

Ông Nguyễn Bá Diệp - đồng sáng lập, Phó Chủ tịch Tập đoàn Tài chính Công nghệ MoMo (đơn vị hiện sở hữu hệ sinh thái tài chính số lớn nhất Việt Nam, phục vụ hơn 30 triệu người dùng và hơn 500.000 doanh nghiệp, tiểu thương).

Trong thời gian qua, MoMo đã tích cực mở rộng phương thức thanh toán bằng mã QR ra thị trường quốc tế. Các phương thức thanh toán hiện nay ngày càng đa dạng, gắn liền với những nhu cầu thiết yếu trong đời sống người Việt.

Chẳng hạn, MoMo hiện hỗ trợ hàng trăm loại hóa đơn thiết yếu như điện, nước, internet, truyền hình, đi lại, giáo dục, tài chính, bảo hiểm, dịch vụ hành chính công… chỉ với một chạm. Giao dịch qua MoMo chiếm khoảng 25% tổng lượt giao dịch qua Cổng Dịch vụ công Quốc gia. Thanh toán là nhóm dịch vụ có lượng giao dịch lớn nhất trên nền tảng, góp phần hình thành thói quen “không tiền mặt” trong nhiều hộ gia đình.

Ngoài ra, người dân có thể thanh toán viện phí, dịch vụ y tế tại hàng trăm bệnh viện và cơ sở khám chữa bệnh trên toàn quốc; thanh toán học phí, dịch vụ du lịch như khách sạn, vé tàu xe, điểm tham quan… góp phần tạo nên hệ sinh thái đa dạng, tiện lợi.

Trước câu hỏi về kế hoạch mở rộng dịch vụ mới nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng đa dạng của người dùng, nhất là trong bối cảnh thanh toán số xuyên biên giới đang phát triển mạnh, ông Nguyễn Bá Diệp cho biết:

Trong thời gian tới, MoMo định hướng phát triển theo hai trục: Tập trung cung cấp giải pháp trọn gói hỗ trợ SMEs và tiểu thương (thanh toán - quản lý bán hàng - hóa đơn điện tử - khai thuế - dịch vụ tài chính), đặc biệt là khu vực chợ truyền thống, để nhóm người dân ‘underbanked’ cũng có cơ hội tiếp cận hạ tầng thanh toán số. MoMo hướng tới mục tiêu chuyển đổi số thành công 1 triệu tiểu thương, tạp hóa truyền thống trong 3 năm; đồng thời mở rộng thêm các dịch vụ thanh toán liên quan đến thuế, bảo hiểm y tế - bảo hiểm xã hội, phạt vi phạm giao thông, kiều hối.

Ở thị trường quốc tế, trước đây MoMo đã triển khai thanh toán quốc tế cho các đối tác lớn như Google, Apple, Netflix... Trong giai đoạn tới, đơn vị sẽ tập trung mở rộng thanh toán QR xuyên biên giới, đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của người dân trong giao thương, du lịch và học tập ở nước ngoài.

Đặc biệt, MoMo đang phối hợp với Ngân hàng Nhà nước xây dựng hệ thống cảnh báo giao dịch giả mạo, giúp người dân thanh toán thuận tiện và an toàn hơn.

Ông Phạm Văn Bảy - Phó Giám đốc Vietravel chi nhánh Hà Nội:

Thanh toán xuyên biên giới hiện đang là vấn đề rất được quan tâm. Việc mở rộng các hình thức thanh toán xuyên biên giới có tiềm năng rất lớn, nếu khai thác hiệu quả sẽ trở thành lợi thế cạnh tranh quan trọng cho doanh nghiệp Việt Nam, trong đó có các doanh nghiệp du lịch như Vietravel.

Xu hướng tiêu dùng của giới trẻ hiện nay là sử dụng thẻ và các hình thức thanh toán không dùng tiền mặt nhờ trải nghiệm nhanh, tiện lợi. Nếu có thể mở rộng thanh toán xuyên biên giới, sẽ góp phần gia tăng chi tiêu của khách du lịch khi đến các địa phương. Đặc biệt, nếu các điểm đến nhỏ, lẻ cũng ứng dụng thanh toán xuyên biên giới sẽ khuyến khích du khách chi tiêu nhiều hơn cho những dịch vụ nhỏ như mua cà phê, quà lưu niệm hay trải nghiệm địa phương.

Phát triển thanh toán xuyên biên giới sẽ giúp tăng cường hợp tác quốc tế, kích cầu tiêu dùng, tối ưu hóa chi phí, quản trị rủi ro, hỗ trợ thu đổi ngoại tệ và quản lý dòng tiền, tài chính quốc tế. Nếu triển khai hiệu quả, hình thức thanh toán này giúp doanh nghiệp kết nối tốt hơn với quốc tế, mở rộng thị trường, nâng cao uy tín và năng lực cạnh tranh.

Việc phát triển thanh toán xuyên biên giới, đi kèm với nâng cao công tác bảo mật và chuẩn hóa quốc tế, sẽ giúp doanh nghiệp tạo ra “khác biệt” để thu hút khách quốc tế và nội địa. Cùng với đó, cần quan tâm đến điều kiện hạ tầng kỹ thuật, cơ sở pháp lý, nhận thức và thói quen chi tiêu của khách hàng để có phương án triển khai phù hợp nhất.

Ông Phạm Anh Tuấn - Vụ trưởng Vụ Thanh toán, Ngân hàng Nhà nước:

Pháp lý - nền móng của chuyển đổi số:

Trong hơn ba thập kỷ gắn bó với ngành ngân hàng, tôi đã chứng kiến hành trình chuyển mình mạnh mẽ của lĩnh vực thanh toán Việt Nam - từ giao dịch thủ công, tiền mặt là chủ đạo, đến kỷ nguyên số hóa và thanh toán điện tử bùng nổ. Đây không chỉ là kết quả của công nghệ, mà còn là thành quả của tầm nhìn chính sách nhất quán, nơi Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đóng vai trò kiến tạo và dẫn dắt.

Tuy nhiên, chuyển đổi số muốn đi xa thì hành lang pháp lý phải đi trước một bước. Do đó, những năm qua, NHNN đã đồng bộ hoàn thiện khung pháp lý ở nhiều cấp độ.

Ở cấp độ Luật, đã cập nhật Luật Giao dịch điện tử 2023, Luật Các tổ chức tín dụng 2024, Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân 2025, tạo cơ sở cho ngân hàng số, định danh điện tử và chia sẻ dữ liệu khách hàng.

Đối với Nghị định, đã ban hành Nghị định 52/2024/NĐ-CP về thanh toán không dùng tiền mặt, Nghị định 94/2025/NĐ-CP về cơ chế thử nghiệm Fintech và Quyết định 316/QĐ-TTg về Mobile Money.

Với thông tư và tiêu chuẩn kỹ thuật, NHNN đã thống nhất mã QR Code quốc gia, hướng dẫn kết nối Open API, quy định an toàn bảo mật và triển khai đại lý thanh toán.

Những bước đi này giúp Việt Nam xây dựng nền pháp lý toàn diện, minh bạch và thích ứng nhanh với công nghệ toàn cầu, tạo “xương sống” cho hệ sinh thái thanh toán số.

An toàn - trụ cột của hệ sinh thái số:

Hệ sinh thái thanh toán hiện đại đang thay đổi căn bản trải nghiệm tài chính của người dân. Trong 7 tháng đầu năm 2025, giao dịch QR code tăng 66,73% về số lượng và 159,58% về giá trị so với cùng kỳ; 87% người trưởng thành đã có tài khoản ngân hàng; nhiều tổ chức tín dụng ghi nhận trên 90% giao dịch qua kênh số.

Giờ đây, người dân có thể thanh toán điện, nước, học phí hay viện phí chỉ bằng vài thao tác trên điện thoại. Như vậy, lợi ích của quá trình số hóa đã mang lại sự thuận tiện cho đời sống hàng ngày.

Cùng với tốc độ phát triển, an toàn và bảo mật thông tin là ưu tiên hàng đầu. Trong khuôn khổ Đề án 06, NHNN phối hợp Bộ Công an xác thực khách hàng qua Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, ngăn chặn tội phạm công nghệ cao.

Đặc biệt, hệ thống SIMO - công cụ giám sát, cảnh báo rủi ro gian lận - đã phát hiện và ngăn chặn hơn 1,5 nghìn tỷ đồng giao dịch đáng ngờ chỉ trong vài tháng vận hành. Đó là minh chứng cho quyết tâm xây dựng môi trường thanh toán minh bạch và đáng tin cậy.

Tầm nhìn tương lai - lấy người dân làm trung tâm

Thực hiện Nghị quyết 57-NQ/TW về thúc đẩy chuyển đổi số quốc gia, NHNN xác định 6 hướng ưu tiên giai đoạn 2025-2030: Hoàn thiện thể chế, phát triển hạ tầng, mở rộng SIMO, xây dựng cơ sở dữ liệu tài chính mở, tăng cường hợp tác quốc tế và nâng cao nhận thức tài chính số.

Ngành ngân hàng không chỉ số hóa quy trình mà đang kiến tạo một hệ sinh thái tài chính thông minh, an toàn, bền vững - lấy người dân làm trung tâm. Với nền tảng pháp lý vững chắc và sự đồng lòng từ Chính phủ, các tổ chức tín dụng và doanh nghiệp công nghệ, Việt Nam đang tiến gần hơn tới mục tiêu trở thành nền kinh tế số hàng đầu khu vực, nơi mọi giao dịch đều nhanh - an toàn - minh bạch - hiệu quả.

Ông Nguyễn Hoàng Long - Phó Tổng Giám đốc Công ty CP Thanh toán quốc gia Việt Nam (NAPAS):

Theo thống kê, mỗi ngày có khoảng 70 triệu lượt người dân sử dụng thanh toán qua NAPAS. Việc thanh toán bằng QR đã chạm đến mọi ngõ ngách của cuộc sống người dân.

Trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng và sự tăng trưởng mạnh mẽ của kinh tế số, hạ tầng thanh toán quốc gia, được vận hành bởi NAPAS, đóng vai trò chiến lược, là "mạch máu" bảo đảm sự lưu thông liên tục của dòng tiền.

Có hai trụ cột quan trọng nhất trong hạ tầng thanh toán: Thứ nhất, việc đảm bảo sự thông suốt, an toàn và hiệu quả 24/7 của hệ thống chuyển mạch quốc gia. Thứ hai, chiến lược phát triển mạnh mẽ thanh toán xuyên biên giới nhằm thúc đẩy hội nhập tài chính khu vực.

Về trụ cột ổn định, hạ tầng của NAPAS hiện đang xử lý hàng chục triệu giao dịch mỗi ngày, giá trị hàng trăm nghìn tỷ đồng, kết nối toàn bộ các ngân hàng thương mại và tổ chức tín dụng. Yêu cầu đặt ra là phải đảm bảo khả năng xử lý giao dịch nhanh chóng, không tắc nghẽn, đặc biệt trong các thời điểm cao điểm, và phải vận hành ổn định 24/7.

Song hành với thông suốt là yêu cầu tuyệt đối về an toàn trong bối cảnh tội phạm công nghệ cao ngày càng tinh vi. NAPAS liên tục đầu tư hiện đại hóa công nghệ, chuyển đổi sang các chuẩn mực quốc tế như ISO 20022 và PCI DSS, đồng thời triển khai trung tâm dự phòng để bảo đảm tính liên tục của hệ thống.

Về trụ cột hội nhập, NAPAS đang tích cực triển khai kết nối thanh toán xuyên biên giới nhằm đáp ứng nhu cầu gia tăng của thương mại điện tử và du lịch. Đến nay, NAPAS đã triển khai dịch vụ QR xuyên biên giới với Thái Lan (2022), Campuchia (2023) và Lào (2025). Khách quốc tế có thể sử dụng VietQR Global tại Việt Nam. NAPAS dự kiến hoàn thành kết nối chiều nhận thanh toán từ du khách Trung Quốc vào cuối năm 2025, và chiều đi vào năm 2026.

Đối với thẻ, chủ thẻ NAPAS có thể chi tiêu tại hơn 3,41 triệu điểm chấp nhận của BC Card tại Hàn Quốc, và rút tiền tại ATM ở nhiều quốc gia khác. Mục tiêu cuối cùng là tăng cường tính tự chủ của hệ thống, giảm phụ thuộc vào các tổ chức quốc tế, và nâng cao vị thế của đồng bản tệ Việt Nam trong giao dịch khu vực.

Ông Sharad Jain - Giám đốc Quốc gia của Mastercard tại Việt Nam, Campuchia và Lào:

Việt Nam đã trải qua quá trình chuyển đổi số mạnh mẽ trong 5-7 năm qua, đặc biệt trong lĩnh vực tài chính - ngân hàng. Hiện 87% người trưởng thành đã có tài khoản ngân hàng, hơn 154 triệu thẻ được phát hành, giao dịch qua mã QR tăng trưởng bình quân 81% mỗi năm.

Cùng với sự bùng nổ đó là ba thách thức lớn mà toàn ngành cần chung tay giải quyết:

Thứ nhất là khả năng tiếp cận. Dù hạ tầng thanh toán số đã phát triển nhanh, nhưng 62% dân số Việt Nam vẫn sống ở khu vực nông thôn - nơi còn hạn chế về chi nhánh ngân hàng và hiểu biết tài chính. Nhiều người cao tuổi hay doanh nghiệp nhỏ chưa quen sử dụng các giải pháp số. Do đó, mở rộng phổ cập tài chính số đến mọi tầng lớp là nhiệm vụ trọng tâm của ngành.

Thứ hai là an toàn, bảo mật. Khi thanh toán số phát triển, rủi ro tấn công mạng và lừa đảo cũng tăng theo. Năm 2023, Việt Nam ghi nhận gần 13.900 vụ tấn công mạng và 16.000 vụ lừa đảo, gây thiệt hại tương đương 3,6% GDP. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến niềm tin của người tiêu dùng. Vì vậy, cần có cách tiếp cận đa ngành - vừa hoàn thiện khung pháp lý, vừa tăng cường hợp tác giữa ngân hàng và các công ty công nghệ trong việc dự báo, phát hiện và ngăn chặn gian lận bằng trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu lớn (Big Data). Mastercard đã đầu tư mạnh vào các giải pháp như chấm điểm rủi ro giao dịch theo thời gian thực, xác thực danh tính (Identity 360) và API quản lý rủi ro cho các đơn vị kinh doanh.

Thứ ba là trải nghiệm khách hàng. Mục tiêu không chỉ là phát triển công nghệ, mà còn làm cho các dịch vụ tài chính trở nên dễ tiếp cận, thuận tiện và phù hợp với nhu cầu hàng ngày của người dân. Điều này đòi hỏi sự phối hợp giữa Chính phủ trong xây dựng chính sách, các ngân hàng trong cải thiện dịch vụ và các công ty thanh toán trong mở rộng hạ tầng.

Chuyển đổi số là chìa khóa để Việt Nam phát triển một nền kinh tế bao trùm và bền vững. Để đạt được điều đó, cần đảm bảo mọi người dân đều có thể tiếp cận các dịch vụ tài chính số, các giao dịch được an toàn, và trải nghiệm người dùng ngày càng được nâng cao.

Ông Nguyễn Phương Quân - Giám đốc Trung tâm An toàn bảo mật công nghệ, Khối công nghệ thông tin, Ngân hàng SHB:

Trong bối cảnh các giao dịch trực tuyến và ngân hàng số ngày càng phát triển, Ngân hàng SHB đang triển khai đồng bộ hệ sinh thái công nghệ thông tin, tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn bảo mật quốc tế, đồng thời chủ động áp dụng các giải pháp phòng ngừa tấn công mạng nhằm bảo vệ dữ liệu cá nhân và tài chính của khách hàng.

Ngân hàng hiện tuân thủ đầy đủ các quy định của cơ quan quản lý như Thông tư 47, Thông tư 50 và Nghị định 13 về bảo vệ dữ liệu cá nhân. SHB cũng là một trong những đơn vị đầu tiên tại Việt Nam đạt chứng chỉ bảo mật PCI DSS từ năm 2016 và hiện đang duy trì ở phiên bản 4.0 - cấp độ 1, mức cao nhất theo tiêu chuẩn quốc tế về an toàn dữ liệu thẻ.

Trong quá trình lưu trữ và xử lý dữ liệu, SHB áp dụng cơ chế mã hóa toàn bộ thông tin thẻ theo chuẩn PCI, đồng thời sử dụng công nghệ tokenization (mã hóa thay thế) từ năm 2018 để hạn chế rủi ro rò rỉ số thẻ thật khi giao dịch với các bên trung gian hoặc ví điện tử.

Về xác thực và kiểm soát truy cập, ngân hàng triển khai nhiều lớp bảo vệ mạnh như Smart OTP từ năm 2016 và nâng cấp lên phiên bản 2.0 năm 2020. Hiện khách hàng có thể tự quản lý thẻ trên ứng dụng SHB Mobile: mở hoặc khóa thẻ, giới hạn hạn mức và loại giao dịch, kích hoạt hoặc vô hiệu hóa thanh toán trực tuyến - tất cả được mã hóa và bảo vệ theo thời gian thực.

Trước sự gia tăng của các vụ tấn công lừa đảo trên thiết bị di động, SHB đã triển khai giải pháp bảo vệ ứng dụng ngân hàng điện tử (App Shield), giúp kiểm tra độ an toàn của thiết bị trước mỗi phiên giao dịch. Hệ thống có thể phát hiện các rủi ro như điện thoại bị cài phần mềm gián điệp, giả lập (emulator), tấn công overlay hoặc hành vi chiếm quyền điều khiển, từ đó cảnh báo và chặn giao dịch đáng ngờ.

Ngoài ra, SHB còn tăng cường tường lửa, giám sát an ninh mạng 24/7, kiểm tra tính an toàn của các website, và phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng trong việc cập nhật, xử lý sự cố.

Chúng tôi không chỉ tuân thủ các tiêu chuẩn bảo mật, mà còn chủ động đầu tư, ứng dụng công nghệ mới để bảo vệ dữ liệu khách hàng một cách toàn diện - từ tầng giao dịch cho đến hạ tầng công nghệ.

Những nỗ lực này cho thấy định hướng rõ ràng của SHB trong việc bảo đảm an toàn thông tin, củng cố niềm tin của khách hàng vào hệ thống ngân hàng số, thúc đẩy thanh toán điện tử phát triển bền vững tại Việt Nam.

TS. Đặng Quang Vinh - Trường Đại học Anh Quốc Việt Nam:

Có thể thấy, đến thời điểm này, công nghệ thanh toán của Việt Nam đã phát triển rất tốt. Chúng ta đã có thể thanh toán xuyên biên giới, thanh toán theo thời gian thực. Tuy nhiên, câu chuyện niềm tin của người dân mới là yếu tố quan trọng hơn nhiều.

Quay trở lại câu chuyện sử dụng sinh trắc học, đây không phải là công nghệ quá mới, nhưng điều quan trọng là các dịch vụ thanh toán và giao dịch cần được thiết kế sao cho thuận tiện nhất cho người dùng. Nếu dịch vụ quá phức tạp, tính khả dụng sẽ giảm đi. Do đó, xác thực sinh trắc học mang ý nghĩa rất lớn.

Về mặt công nghệ, sinh trắc học luôn đi kèm với người dùng, giúp tăng tính tiện dụng, cho phép thực hiện giao dịch ở bất cứ đâu.

Vấn đề thứ hai, công nghệ ở Việt Nam đang phát triển nhanh, nhưng so với các quốc gia phát triển, tên tuổi của Việt Nam vẫn chưa thật sự nổi bật. Việc sử dụng sinh trắc học trong thanh toán không chỉ giúp bắt kịp xu thế công nghệ mới nhất trên thế giới, mà còn thể hiện quyết tâm cao trong việc áp dụng công nghệ hiện đại để tạo thuận tiện cho người dân.

Ông Phạm Tiến Dũng - Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước:

Cảm ơn tới Báo Tiền Phong và cá nhân Tổng Biên tập Phùng Công Sưởng đã đồng hành cùng Ngân hàng Nhà nước và ngành ngân hàng trong suốt 5 năm qua thông qua sự kiện Ngày Thẻ Việt Nam.

Nếu không có truyền thông đồng hành thì chắc chắn Việt Nam hiện nay không có 87% người trưởng thành dùng tài khoản ngân hàng. Đây là điều then chốt, vì không có tài khoản thì không làm được gì cả. Để người dân mở tài khoản, bên cạnh việc ngành ngân hàng cung cấp dịch vụ tốt, tiện lợi, còn cần người dân hiểu, đồng hành, hưởng ứng. Truyền thông là một trong những yếu tố giúp chúng tôi làm được điều đó.

Năm nay, hội thảo đã mời nhiều chuyên gia đến trình bày những ý kiến rất giá trị về ngành ngân hàng và doanh nghiệp. Nói gì thì nói, dịch vụ ngân hàng, đặc biệt là dịch vụ thanh toán có phát triển đến đâu đi chăng nữa mà lên tàu điện, mỗi tuyến vẫn phải đeo một cái thẻ ở cổ thì đó là chưa thực hiện được trọng trách, trách nhiệm của chúng ta với người dân.

Các ngân hàng cần tăng cường hợp tác để xử lý, tích hợp sao cho các phương tiện thanh toán hiện có có thể được sử dụng trong giao thông công cộng, đặc biệt là tàu điện và các phương tiện khác.

Từ năm 2017, Trung Quốc đã ứng dụng thanh toán qua di động để đi tàu điện ngầm. Ở Nhật Bản, ngoài việc thanh toán vé tàu điện, ứng dụng qua mobile còn thanh toán được vé xe buýt, thậm chí mua được một số hàng hóa thông thường.

Hiện chúng ta có thể tự hào nói rằng, nếu xét về dịch vụ thanh toán, Việt Nam nằm trong nhóm các nước phát triển, đặc biệt là về thanh toán tự động - không kém gì các nước tiên tiến. Cơ hội dành cho chúng ta luôn luôn có. Với số lượng lớn người dân sử dụng tàu điện và phương tiện công cộng, đây là một xu thế lớn, ngành ngân hàng cần tập trung xử lý vấn đề này.

Các giải pháp phải bảo đảm “tiện, lợi, chi phí hợp lý”. Không thể để “mua vé tàu hết 15.000 đồng mà chi phí xử lý giao dịch mất tới 1.000 đồng.

Tại hội thảo, nhiều ý kiến đã phác họa bức tranh tổng thể về ngành ngân hàng và dịch vụ thanh toán trong thời gian tới, đồng thời đưa ra nhiều đề xuất thiết thực để giải quyết các vấn đề đặt ra. Ngành dịch vụ ngân hàng, dịch vụ thanh toán đang đóng góp rất lớn vào phát triển kinh tế - xã hội, với tốc độ tăng trưởng rất mạnh. Như đối với NAPAS, có ngày giá trị giao dịch lên tới 120.000 tỷ đồng, tương đương 6 tỷ USD - con số trước đây chưa bao giờ nghĩ tới.

Các ngân hàng và đơn vị liên quan cần tiếp tục đồng hành để người dân sử dụng dịch vụ tốt nhất. Cuối cùng vẫn là để người dân và doanh nghiệp sử dụng dịch vụ ngân hàng một cách tiện lợi, chi phí hợp lý nhất. Nếu nói hay, nói giỏi mà không ai dùng thì cũng bằng không.