“Trong bối cảnh kinh tế thị trường đã có sự phân hóa, một bộ phận người dân thu nhập thấp, cuộc sống không ổn định. Nhiệm vụ của nhà nước phải chú trọng ổn định đời sống nhân dân, an sinh xã hội. Đó là điều phải quan tâm thích đáng, những cái khác cần phải chú ý đến thứ tự ưu tiên đầu tư”, ĐB Bùi Đức Thụ trao đổi bên lề kỳ họp Quốc hội sáng nay (10/11).
+ Trong khi tình hình ngân sách đang cực kỳ khó khăn thì gần đây nhiều địa phương lại "vô tư" trình phương án xây trụ sở hành chính hàng nghìn tỷ đồng. Ông đánh giá thế nào về thực trạng này?
- Tình hình cân đối ngân sách nhà nước trong những năm gần đây và kể cả một vài năm tới rất căng thẳng, áp lực tăng chi rất lớn, chi trả nợ nhiều, chi đầu tư cũng lớn, chi thường xuyên cho thực hiện các chế độ chính sách đã ban hành cũng rất lớn. Trong khi đó khả năng thu của chúng ta có hạn. Do vậy việc duy trì cân đối ngân sách nhà nước theo hướng giảm bội chi, giảm nợ công là một trong những nhiệm vụ cấp bách và hết sức căng thẳng.
Trên tinh thần đó, Nghị quyết Quốc hội trong những năm gần đây, kể cả năm 2016 tới đây, Quốc hội vẫn kiên quyết phải thực hiện chính sách tài khóa thắt chặt, triệt để tiết kiệm, kiên quyết cắt giảm các khoản chi tiêu chưa thật cần thiết, cấp bách là những khoản chi lãng phí, kém hiệu quả như xây dựng trụ sở, tượng đài, hay chi khánh tiết, lễ hội, quản lý sử dụng xe công, mua sắm ô tô...
Gần đây nhiều tỉnh có đề xuất xây dựng trung tâm hành chính rất lớn. Qua xem xét những đề án đó lên tới một vài nghìn tỉ, trong đó tổ hợp của nhiều yếu tố cấu thành là làm cả cơ sở hạ tầng, giải phóng mặt bằng, làm quảng trường, xây dựng trung tâm hành chính. Nhưng tôi cho rằng hơn lúc nào hết, khi ngân sách khó khăn như hiện nay phải quán triệt triệt để tiết kiệm, nhu cầu lớn nhưng phải ưu tiên những cái phục vụ trực tiếp thúc đầy phát triển kinh tế xã hội, đời sống nhân dân, phần còn lại mới ưu tiên phát triển các lĩnh vực khác.
Tôi được biết các dự án xây dựng trung tâm hành chính theo phân cấp thuộc thẩm quyền của chính quyền địa phương. Thế nhưng qua xem xét các dự án đầu tư xây dựng trung tâm hành chính, nhiều tỉnh ngân sách địa phương có một phần, còn phần lớn một số tỉnh xin trợ cấp từ ngân sách trung ương. Trong điều kiện như vậy, tôi đề nghị phải xem xét cân nhắc thận trọng.
Vẫn biết những dự án này do địa phương lập, thuộc thẩm quyền của địa phương, được sự chấp thuận của Thủ tướng Chính phủ. Thế nhưng sự chấp thuận của Thủ tướng là chấp thuận về chủ trương đầu tư trong dài hạn, ví dụ Hải Phòng đã duyệt cách đây 6 năm, chủ trương đầu tư đến 2020 tầm nhìn 2030, điều này có nghĩa là không phải làm ngay.
Tôi cho đó là chủ trương đúng nhưng thời điểm đầu tư phải căn cứ, trong điều kiện ngân sách. Vài năm tới cân đối ngân sách căng thẳng, tăng bội chi lớn, vì vậy nên phải tăng cường quản lý, xác định thời điểm đầu tư, quy mô đầu tư, cơ cấu nguồn vốn thế nào cho hợp lý thì chỉ trong chừng mực đó mới đảm bảo an ninh tài chính.
+ Khi đề xuất xây trụ sở, nhiều địa phương viện lý do trụ sở xuống cấp, bán đất trụ sở cũ để xây mới… Theo ông, những lý do này có thực sự thỏa đáng?
- Theo Luật quản lý đầu tư công và trước đó Thủ tướng đã ra Chỉ thị 1792 là khi khởi công dự án mới phải có nguồn vốn đảm bảo. Việc một số địa phương quyết định đầu tư trụ sở hành chính là có nguồn vốn đảm bảo nhưng đó chỉ là một điều kiện thôi. Để quyết định đầu tư hay không đầu tư một dự án, phải căn cứ vào hiệu quả, tính cấp bách của vấn đề.
Chúng ta là đất nước kém phát triển, cơ sở hạ tầng thấp kém, nhu cầu đầu tư rất lớn, trong bối cảnh đó nguồn lực tài chính hạn chế, đặc biệt trong bối cảnh nợ công cao, bội chi ngân sách lớn thì cần phải sắp xếp thứ tự ưu tiên. Tôi cho rằng hơn lúc nào hết, ưu tiên đầu tư số một của nhà nước phải như nguồn vốn mồi thu hút nguồn vốn trong xã hội. Đầu tư của nhà nước phải thực sự đóng vài trò thúc đẩy kinh tế phát triển, cải thiện đời sống, ngân sách.
Trong bối cảnh hiện tại, kinh tế thị trường đã có sự phân hóa, một bộ phận người dân thu nhập thấp, cuộc sống không ổn định, nhiệm vụ của nhà nước phải chú trọng ổn định đời sống nhân dân, an sinh xã hội. Đó là điều phải quan tâm thích đáng, những cái khác cần phải chú ý đến thứ tự ưu tiên đầu tư.
+ Trước thực trạng này, nhiều đại biểu Quốc hội đã đề nghị Chính phủ cần tổng kết lại việc triển khai xây trụ sở hành chính của các địa phương xem hiệu quả ra sao. Ông nghĩ sao về đề xuất này?
- Vấn đề này rõ rồi, trong bối cảnh ngân sách khó khăn, bối cảnh nợ công cao như vậy, an ninh tài chính đang bị đe dọa, hơn lúc nào phải thực hiện chính sách tài chính thắt chặt, triệt để tiết kiệm chi tiêu đặc biệt những khoản không cần thiết.
Việc tổng kết rõ rồi, báo chí nói rồi, các địa bàn nói rồi, phải làm, làm rõ trách nhiệm của các tổ chức cá nhân trong vấn đề này. Mấy năm gần đây, khắc phụ tình trạng đầu tư dàn trải, tăng cường đầu tư quản lý theo luật đầu tư công, hạn chế dự án đầu tư vốn lớn đã được quy định trong các nghị quyết của Quốc hội. Vấn đề còn lại là tổ chức thực hiện và trách nhiệm của người đứng đầu.
Xin cảm ơn ông.
