Điều này diễn ra trong bối cảnh căng thẳng với Trung Quốc gia tăng. Các căng thẳng có thể bùng nổ bất cứ lúc nào mặc dù đôi bên đã nỗ lực giảm leo thang. Gần đây nhất là cuộc đụng độ biên giới ở Thung lũng Galwan đã khiến ít nhất 20 binh sĩ Ấn Độ thiệt mạng. Chuyên gia của Forbes nhận định hải quân Ấn Độ có thể đang đóng vai trò tích cực trong cuộc khủng hoảng đó, cách xa biển, nhưng trọng tâm của nó vẫn là Ấn Độ Dương và Eo biển Malacca.
Điều này rất quan trọng vì sức mạnh hải quân của Trung Quốc đang gia tăng và cùng với đó là khả năng triển khai mạnh vào Ấn Độ Dương. Các nhà phân tích nhìn thấy sự lớn mạnh không ngừng của Hải quân Trung Quốc (PLAN) trong những năm tới. Viết trên tờ Guardian, hạm trưởng James E. Fanell của hải quân Mỹ (đã nghỉ hưu) gần đây dự đoán rằng PLAN sẽ có 110 tàu ngầm vào năm 2030. Nhưng eo biển Malacca sẽ vẫn là một nút cổ chai giữa vùng biển nối Trung Quốc và Ấn Độ Dương.
Tàu ngầm Type-095 thế hệ tiếp theo của Trung Quốc, sắp ra mắt, được nói là tàng hình hơn, hiện đại hơn. Nhưng quan trọng hơn, chúng lớn hơn nhiều so với các tàu hiện có, tức là có năng lực thực hiện các nhiệm vụ tầm xa.
Các tàu ngầm Type-093 hiện tại của Trung Quốc chạy bằng năng lượng hạt nhân, vì vậy chúng có phạm vi hoạt động gần như không giới hạn, nhưng bên trong chúng nhỏ hơn nhiều tàu ngầm hạt nhân khác. Điều này giới hạn số lượng thủy thủ và sức chịu đựng vì các yếu tố con người trở thành hạn chế lớn đối với tầm hoạt động của tàu ngầm hạt nhân.
Nếu Hải quân Trung Quốc có kế hoạch mạo hiểm ở Ấn Độ Dương, Type-095 lớn hơn sẽ là một bước tiến của họ. Trung Quốc đã có một căn cứ hải quân ở Djibouti mang lại cho họ sự hiện diện lâu dài trong khu vực. Và công việc đang diễn ra tại cảng Gwadar ở Pakistan được đồn đại sẽ dẫn đến sự ra đời của căn cứ ở nước ngoài thứ hai của hải quân Trung Quốc.
Gần nhà, kẻ thù truyền thống của Ấn Độ là hải quân Pakistan cũng đang hiện đại hóa và mở rộng hạm đội tàu ngầm bằng các tàu ngầm tuần tra mới nhập từ Trung Quốc, đồng thời hiện đại hóa các tàu ngầm cỡ nhỏ X-Craft.
Với những mối đe dọa mới nổi ở Ấn Độ Dương, Ấn Độ cần củng cố các căn cứ tàu ngầm đã có. Những căn cứ ở bờ biển phía đông, trong Vịnh Bengal, làm nhiệm vụ phòng thủ trước hải quân Pakistan, nằm ở sườn phía tây Ấn Độ. INS Varsha, một căn cứ tàu ngầm mới, đang được xây dựng ở đó để làm cảng nhà cho tàu ngầm hạt nhân Ấn Độ. Nhưng các căn cứ bờ biển phía đông vẫn còn cách eo biển Malacca một khoảng cách, có thể rất quan trọng trong một cuộc xung đột trong tương lai.
Các tàu ngầm Ấn Độ đôi khi ra khởi từ thành phố Port Blair ở quần đảo Andaman-Nicobar, xa hơn về phía đông, được xem là thuận lợi hơn trong việc đối phó với một cuộc khủng hoảng ở đó. Tàu ngầm diesel-điện của Ấn Độ rất phù hợp để hoạt động ở vùng nước tương đối nông này. Chúng có thể hoạt động tại vùng đệm, là con mắt tiền tiêu của các tàu ngầm hạt nhân Ấn Độ tuần tra ở vùng nước sâu.
