Chưa bao giờ có một thiên tai tàn phá dữ dội như bão YAGI

0:00 / 0:00
0:00
TPO - Báo Tiền Phong tổ chức Tọa đàm: Thích ứng với thiên tai ngày càng dị thường và khốc liệt nhằm nâng cao nhận thức cộng đồng về tác động của thiên tai ngày càng dị thường và khốc liệt cũng như đề xuất các giải pháp thích ứng với biến đổi khí hậu.

Miền Bắc nước ta vừa trải qua một thảm hoạ thiên tai nghiêm trọng nhất trong nửa thế kỷ qua khi siêu bão YAGI đổ bộ và tàn phá, gây ra gió mạnh dữ dội, mưa lớn bao trùm miền bắc, lũ lịch sử trên các dòng sông và ngập lụt ở 21 tỉnh/thành phố. Hậu quả để lại vô cùng to lớn và tang thương. Tính đến ngày 28/9, bão, mưa lũ, sạt lở đất, lũ quét đã khiến 344 người chết và mất tích, thiệt hại về vật chất ước tính trên 81.000 tỷ đồng.

Nhằm nâng cao nhận thức cộng đồng về tác động của thiên tai ngày càng dị thường và khốc liệt cũng như đề xuất các giải pháp thích ứng với biến đổi khí hậu, hôm nay, Báo Tiền Phong tổ chức Tọa đàm: Thích ứng với thiên tai ngày càng dị thường và khốc liệt.

Khách mời tọa đàm:

Ông Hoàng Đức Cường, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Khí tượng Thuỷ văn.

PGS. TS Phạm Quý Nhân, nguyên Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Tài Nguyên và Môi trường

TS Vũ Anh Tuân, Phó Tổng giám đốc Trung tâm Vũ trụ Việt Nam.

Ông Nguyễn Văn Hải, Trưởng phòng Ứng phó và Khắc phục hậu quả thiên tai, Cục Quản lý đê điều và Phòng, chống thiên tai.

TS. Nguyễn Đại Trung, Trưởng Phòng Khoa học, Đào tạo và Hợp tác quốc tế thuộc Viện Khoa học địa chất và khoáng sản.

Ông Văn Phú Chính, Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Tư vấn và Phát triển kỹ thuật Tài nguyên nước – WATEC

Ông Đặng Văn Tâm, Đại diện Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Hải Phòng.

TỌA ĐÀM THIÊN TAI 22/10

Nhấn F5 để cập nhật nội dung mới nhất

4 phút trước

Ứng dụng công nghệ vũ trụ dự báo thiên tai

TS Vũ Anh Tuân, Phó Tổng giám đốc Trung tâm Vũ trụ Việt Nam: Tôi cũng là người làm khoa học nhưng dự toạ đàm hôm nay được mở mang vì các khách mời đã chia sẻ nhiều thông tin hữu ích về thiên tai.

Tôi xin được chia sẻ, thời gian qua, đặc biệt trong các trận bão lũ chúng ta đã thấy vai trò của công nghệ vũ trụ, nhất là khi bão số 3, tàn phá các địa phương, toàn bộ thông tin liên lạc ở mặt đất bị ngắt. Hoàn lưu bão gây lũ lụt ở miền Bắc và cũng chỉ có ảnh từ vệ tinh mới có thể quan sát được toàn bộ khu vực rộng lớn và cũng chỉ có công nghệ vệ tinh mang lại sự kết nối ổn định.

Chưa bao giờ có một thiên tai tàn phá dữ dội như bão YAGI ảnh 1

TS Vũ Anh Tuân, Phó Tổng giám đốc Trung tâm Vũ trụ Việt Nam

Như vậy, nếu đặt vấn đề Công nghệ vũ trụ giúp ích được gì trong phòng chống thiên tai thì tôi có thể nói rằng, có nhiều nước đã tính toán được rằng công nghệ vũ trụ có thể giảm sự thiệt hại thiên tai lên tới 10%. Như vừa qua, cơn bão số 3 gây thiệt hại hơn 80.000 tỉ đồng và nếu giảm được 10% là con số đáng kể. Đó là về tiền, còn thiệt hại về người không con số nào có thể đong đếm được.

Việc sử dụng công nghệ vũ trụ, giai đoạn trước thiên tai có chức năng nhận diện nguy cơ, cảnh báo nhằm cung cấp thông tin cho ngành khí tượng thuỷ văn hay trong thiên tai có thể cung cấp thông tin để cơ quan chức năng có giải pháp ứng cứu kịp thời. Ảnh chụp vệ tinh có thể xuyên qua mây, chụp được cả ban đêm, nên nếu cập nhật liên tục sẽ đảm bảo cung cấp thông tin cảnh báo chính xác, tránh nhiễu loạn thông tin. Bởi thông tin thực địa thường không phản ánh được toàn bộ khu vực rộng lớn. Đôi khi chúng ta thấy ở một khu vực có vẻ như không có vấn đề gì xảy ra nhưng một 1 giờ sau diễn biến có thể theo chiều hướng xấu hơn.

Sau khi thiên tai xảy ra, công nghệ vũ trụ cũng góp phần đánh giá thiệt hại để khắc phục hậu quả.

Ở Việt Nam hiện nay, ngoài vệ tinh viễn thông để liên lạc, còn có một vệ tinh viễn thám mang tên VNREDSat-1 được phóng vào vũ trụ ngày 7/5/2013 đến nay đã 11 năm. Trong khi tuổi thọ của vệ tinh là 5 năm. Vệ sinh VNREDSat-1 đến nay đã sống hơn gấp đôi tuổi thọ nên hoạt động không còn hoàn hảo. Hơn nữa, đây là vệ tinh quang học, sử dụng ánh sáng mặt trời để chụp ảnh nên không có khả năng chụp ảnh xuyên qua mây, không chụp được vào ban đêm nên khả năng theo dõi bão lũ trong thời gian qua có phần bị hạn chế. Trong khi chúng ta, thiên tai phần nhiều là do bão, lũ, sạt lở đất.

Chưa bao giờ có một thiên tai tàn phá dữ dội như bão YAGI ảnh 2

TS Vũ Anh Tuân: Sắp tới sẽ phóng thêm vệ tinh để chủ động ứng phó với thiên tai

Thời gian tới, chúng ta sẽ phóng tiếp một vệ tinh có thể khắc phục được những hạn chế của VNREDSat-1 nhằm giúp cung cấp thông tin chi tiết, rõ nét, bao quát hơn để chủ động ứng phó với thiên tai.

Ngoài ra, thời gian qua, Trung tâm Vũ trụ Việt Nam cũng đã nghiên cứu vệ tinh đưa lên quỹ đạo hoạt động. Ban đầu, các vệ tinh chỉ mang tính chất học hỏi nhưng dần dần hi vọng sẽ làm chủ công nghệ đáp ứng yêu cầu cung cấp thông tin trong nhiều nhiệm vụ, trong đó có phòng chống thiên tai, hạn chế được thiệt hại cho người dân.

23 phút trước

Đừng ngần ngại dự báo

Thưa ông, như chúng ta biết, một số loại hình thiên tai chỉ xảy ra trong phạm vi hẹp như lũ quét, sạt lở đất. Vì vậy việc dự báo, cảnh báo thời tiết, các loại hình thiên tai theo ở phạm vi hẹp là rất quan trọng. Đây cũng khó khăn của chúng ta trong công tác dự báo, cảnh báo hiện nay. Theo ông, cần làm gì để có thể tăng cường khả năng dự báo, cảnh báo thời tiết theo hướng chi tiết hoá các khu vực?

Ông Văn Phú Chính, Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Tư vấn và Phát triển kỹ thuật Tài nguyên nước – WATEC:

Nói về mưa, hệ thống đo mưa phục vụ cho tổng cục và địa phương có tới 2615 trạm đo trong đó có cả ở Trường Sa. Riêng khu vực Thủy điện Sơn La, chúng ta có hơn 230 trạm.

Chưa bao giờ có một thiên tai tàn phá dữ dội như bão YAGI ảnh 3

Ông Văn Phú Chính, Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Tư vấn và Phát triển kỹ thuật Tài nguyên nước – WATEC

Qua đo lượng mưa 63 tỉnh thành, mưa cực đoan ngày càng tăng, tầng suất cũng nhiều hơn.

Ví dụ, ở Đà Nẵng, qua quan trắc chúng tôi đo được lượng mưa tháng 10/2022 có cường suất lượng mưa trên 100mm/ giờ. Câu chuyện này cho chúng ta thấy mưa cực đoan xuất hiện liên tục, phổ biến. Hay như ở Hà Giang có 5 trạm xuất hiện tổng lượng mưa ngày 700-800mm.

Qua phân tích của chuyên gia, chúng ta có hệ thống quan trắc để đánh giá xu thế. Chúng ta nói nhiều đến câu chuyện bão, lũ, sạt lở đất, trong đó, chúng ta thấy lũ và sạt lở đất gây thiệt hại nhiều nhất.

Năm 2024, riêng từ đầu năm đến nay có mưa nhiều. Chúng ta cần có cảnh báo, và xảy ra hay không xảy ra thì đó là câu chuyện khác. Nhiệm vụ của chúng ta là cảnh báo còn nếu không xảy ra thì đó là một cái phúc.

Sạt lở thì do nhiều yếu tố khác trong đó do mưa tích lũy nhiều. Chúng ta không ngại gì nếu dự báo mà sau đó không xảy ra.

Hiện tại, hệ thống của chúng tôi đều có cảnh báo. Ví dụ, mưa vượt quá 50mm thì cứ cảnh báo qua trên điện thoại, gửi tin nhắn đều đặn. Khi có số liệu thì sẽ có thể đo đưa thông tin cực đoan của thời tiết.

31 phút trước

Cảnh báo sớm - giải pháp quan trọng

Thưa ông, cảnh báo, dự báo sớm được coi là giải pháp quan trọng để giảm thiểu thiệt hại do thiên tai gây ra. Thời gian tới, Tổng cục Khí tượng Thuỷ văn sẽ có những giải pháp nào để nâng cao năng lực cảnh báo, dự báo sớm thiên tai?

Ông Hoàng Đức Cường, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Khí tượng Thuỷ văn:

Chúng tôi chọn cảnh báo sớm là một giải pháp quan trọng để dự báo sớm thiên tai với công tác phòng chống thiên tai, giảm thiểu thiệt hại do thiên tai gây ra. Phương châm chúng tôi là: dự báo sớm, chi tiết và tin cậy hơn.

Chưa bao giờ có một thiên tai tàn phá dữ dội như bão YAGI ảnh 4

Ông Hoàng Đức Cường, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Khí tượng Thuỷ văn

Dự báo là ước tính, dự kiến những cái xảy ra trong tương lai. Chúng ta không thể đưa ra dự kiến có chi tiết được mà khoảng xảy ra thôi.

Bão, mưa lớn thì có thông tin sớm từ biển thì có thông tin khá chi tiết nên sẽ có thông tin sớm hơn. Còn các thiên tai đột xuất, không có nhiều loại hình quan trắc thì khó có thể dự báo sớm.

Chúng tôi đặt vấn đề là: tin cậy hơn. Nhưng mỗi loại hình đặt ra độ tin cậy khác nhau. Để đạt được điều này cần nhiều giải pháp khác nhau ở cả xã hội và trong cả ngành.

Với trung tâm Khí tượng Thủy văn chúng tôi có đưa ra 4-5 giải pháp quan trọng như sau:

Thứ nhất, chúng ta cần càng nhiều số liệu thì càng dự báo tốt. Cần đặt nhiều quan trắc dày hơn để có nhiều số liệu hơn. Vùng núi dày hơn để đánh giá kĩ lưỡng để cảnh báo sớm hơn, kĩ lưỡng hơn.

Tuy nhiên, dù có đăng dày đến đâu không thể phủ hết. Vì thế, chúng ta có thể lắp rada để có thể bớt sai số nhiều hơn. Thực tế, tổng cục có quy hoạch quan trắc dày đến đâu cũng không thể hết được

Thứ 2, tăng cường hệ thống công nghệ cảnh báo sớm. Phát triển mô hình hiện đại, công nghệ số, cảnh báo thông tin từ thiên tai, tự nhiên. Đây là công việc khổng lồ không thể có trong ngày một ngày 2 được. Xu thế tất yếu là ứng dụng cách mạng 4.0 đặc biệt AI trong loại hình cảnh báo sớm. Trong đó đồng thời sử dụng 1 lúc các sản phẩm khác nhau, hy vọng đưa ra được thông tin tin cậy nhất.

Thứ 3, khí tượng thủy văn là không biên giới. Nên chúng ta cần hợp tác quốc tế và chia sẻ dữ liệu ở các nước. Tận dụng công nghệ tiên tiến các nước song phương và đa phương, đưa dữ liệu của Việt Nam vào mô hình hiện đại nhất của các nước trên thế giới.

Thứ 4, ứng dụng các phương tiện, hiện đại trong việc truyền tin trong đó truyền tin dễ hiểu, nhanh nhất dễ nhất đến các đối tượng người dân. Thiên tai là ở cộng đồng nên chỉ họ cần thông tin nhất.

Ngoài ra, còn các giải pháp khác như: nhân lực chất lượng cao vì chúng ta sẽ tự động hóa nhân lực quan trắc, tận dụng tối đa hợp tác quốc tế, cử cán bộ đi đào tạo nước ngoài; xã hội hóa vì nhà nước thôi là chưa đủ. Ngành khí tượng thủy văn được hưởng lợi nhưng doanh nghiệp và người dân cũng được hưởng lợi. Tiến tới chúng ta có thông tin nhanh nhất, chi tiết nhất, tin cậy nhất trong việc cảnh báo thiên tai.

37 phút trước

Hiện tượng thời tiết cực đoan còn tiếp diễn

Thưa PGS.TS Phạm Quý Nhân, không chỉ tại Việt Nam mà trên thế giới, thiên tai cũng ngày càng dị thường và khốc liệt, mới đây nhất chúng ta thấy hình ảnh hoang mạc Sahara ở Châu Phi chìm trong biển nước. PGS có thể lý giải vì sao biến đổi khí hậu lại làm cho thiên tai ngày càng dị thường, khốc liệt?

PGS. TS Phạm Quý Nhân, nguyên Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Tài Nguyên và Môi trường:

Theo ghi nhận, lũ lụt tại hoang mạc Sahara ở Châu Phi là trận lũ lụt lớn nhất trong 50 năm vừa qua. Ngoài ra các trận lũ lụt lớn ở Đông Phi đã xảy ra rất bất thường khiến hàng trăm người thiệt mạng kéo dài từ tháng 3 đến nay. Ngoài ra tại khu vực Vùng Vịnh - nơi khí hậu khô hạn quanh năm, nhưng tháng 4 vừa qua cũng đã xảy ra tình trạng ngập lụt. Vào tháng 4 vừa qua tại Quảng Đông, Trung Quốc cũng ghi nhận trận mưa kéo dài trăm năm có 1.

Chưa bao giờ có một thiên tai tàn phá dữ dội như bão YAGI ảnh 5

PGS.TS Phạm Quý Nhân, nguyên Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Tài Nguyên và Môi trường

Tháng 6/2024 tại Thánh địa Hồi giáo chết hàng nghìn người do nắng nóng. Năm nay, Ecuado đã phải chịu trận hạn hán tồi tệ nhất trong 61 năm vừa qua. Đến tháng 10 này tại Đại Tây Dương đã có 13 cơn bão mạnh được đặt tên, gấp đôi năm ngoái.

Đầu tháng 10, cơn bão Milton đã trút lượng mưa kỷ lục "nghìn năm có một" xuống Floria, Mỹ với lượng mưa chỉ trong 3 tiếng đã tương đương với 3 tháng.

Năm 2023 đã ghi nhận hàng trăm con số kỷ lục về tác động của thiên tai nhưng năm 2024 còn vượt cả ngưỡng kỷ lục đó.

Tôi cũng công nhận về việc hiện tượng thiên tai không chỉ có một mà thường kéo theo “một combo”. Mưa bão kéo theo sạt lở, ngập úng và nhiều loại thiên tai khác.

Theo tôi biến đổi khí hậu khiến cho thiên tại ngày càng dị thường khốc liệt. Đặc biệt là do tác động của nóng lên toàn cầu.

Cơ quan theo dõi biến đổi khí hậu của EU vào 8/2024 đã ghi nhận mức nóng kỷ lục vào tháng 7 năm nay với nhiệt độ đo được cao hơn 1,48 độ so với những năm trước thời kỳ tiền công nghiệp. Tại Việt Nam, mùa hè năm nay có nhiệt độ cao hơn 0,7 độ so với giai đoạn. 1991-2000. Nhiệt độ Bắc bán cầu cao hơn 0,69 độ so với giai đoạn 1991-2000. Những con số này xô đổ mọi kỷ lục trong năm 2023.

Đây cũng là nguyên nhân gây ra những hiện tượng thiên tại dị thường khốc liệt. Việc nóng lên kéo theo thay đổi nhiệt độ đại dương, cung cấp nhiều hơi nước hơn trong khí quyển gây mưa lớn hơn, bên cạnh đó cũng làm nước biển dâng.

Theo nghiên cứu của Nhật Bản nước biển dâng là nguyên nhân cường độ bão mạnh hơn, tần suất cao hơn, kéo dài hình thái cực đoan. Nghiên cứu cũng theo dõi các trận bão tại Thái Bình Dương, thời gian tan bão kéo dài gấp đôi so với 50 năm trước. Các cơn siêu bão được hình thành từ biển với thời gian kéo dài gây tích tụ thêm nhiều hơi nước hơn, sức tàn phá mạnh hơn.

Nghiên cứu tại Mỹ cho thấy hiện tượng chuyển đổi từ El Nino sang La Nila đã gây tác động lớn đến khí hậu.

Việc hình thành các cơn bão tại biển đông do La Nila khiến các hiện tượng thời tiết cực đoan tại Việt Nam sẽ tiếp tục tăng lên.

46 phút trước

Hải Phòng 'gồng mình' chủ động chống bão

Quá trình ứng phó với siêu bão YAGI, Hải Phòng nhận thấy đâu là những khó khăn lớn nhất, có dấu hiệu chủ quan hay không? Hải Phòng đã chủ động như thế nào và kĩ năng ứng phó với bão ra sao giảm thiểu. Sau siêu bão YAGI, thành phố sẽ triển khai những giải pháp gì để nâng cao khả năng thích ứng cũng như phòng chống, khắc phục hậu quả của thiên tai?

Ông Đặng Văn Tâm, Đại diện Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Hải Phòng:

Hải Phòng cùng với Quảng Ninh chịu ảnh hưởng trực tiếp từ cơn bão số 3 ghi nhận cơn bão ở cấp 12, giật tới cấp 15.

Chưa bao giờ có một thiên tai tàn phá dữ dội như bão YAGI ảnh 6

Ông Đặng Văn Tâm, Đại diện Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Hải Phòng

Hải Phòng chủ động trong công tác phòng ngừa. Chưa bao giờ có cơn bão nào lại có sự vào cuộc của các cấp chính quyền. Nếu như các cơn bão trước chỉ có văn bản chỉ từ địa phương nhưng trước cơn bão này thì ban thường vụ tỉnh ủy đã trực tiếp chỉ đạo. Lần đầu tiên cả hệ thống chính trị của Hải Phòng vào cuộc từ sớm, từ xa trước khi bão đổ bộ vào Biển Đông.

Theo thống kê, tổng thiệt hại cơn bão số 3, Hải Phòng đã thiệt hại 2 người chết và 81 người bị thương, 1 chiến sĩ hy sinh khi hỗ trợ nhân dân khắc phục sau bão.

Tổng thiệt hại cơn bão gây ra là trên 13.000 tỷ, trong đó thiệt hại của người dân hơn 7.200 tỷ, cơ quan nhà nước ở Hải Phòng là hơn 1.800 tỷ, của doanh nghiệp hơn 4.000 tỷ.

Tuy nhiên, dưới sự lãnh đạo sát sao và sự đồng thuận của nhân dân con số như trên là con số thấp nhất. Nếu cơn bão này không có sự vào cuộc nhất thì thiệt hại số 3 vào Hải Phòng lớn hơn nhiều.

Sau cơn bão, chúng tôi đánh giá, khó khăn lớn nhất của Hải Phòng chính là cơ sở hạ tầng. Khi bão số 3 diễn ra và sau báo thì hệ thống thông tin liên lạc bị gián đoạn. Các mạng viễn thông mất sóng, như ở đảo Cát Hải mất liên lạc vài ngày sau bão.

Giải pháp sau cơn bão, thì thành phố Hải Phòng chỉ đạo đầu tư hệ thống điện, viễn thông, cấp thoát nước đô thị.

Công tác trồng cây xanh đô thị. Ở Hải Phòng lượng cây xanh đô thị nhiều nên chỉ đạo các cơ quan nghiên cứu trồng cây gì hợp lý chống chịu với bão, và trồng ở đâu. Chúng ta tham khảo các nước thì họ không trồng cây xanh ven đường mà trồng theo khu.

55 phút trước

Một số hình ảnh tại buổi tọa đàm

Chưa bao giờ có một thiên tai tàn phá dữ dội như bão YAGI ảnh 7
Chưa bao giờ có một thiên tai tàn phá dữ dội như bão YAGI ảnh 8
Chưa bao giờ có một thiên tai tàn phá dữ dội như bão YAGI ảnh 9
Chưa bao giờ có một thiên tai tàn phá dữ dội như bão YAGI ảnh 10
Chưa bao giờ có một thiên tai tàn phá dữ dội như bão YAGI ảnh 11
Chưa bao giờ có một thiên tai tàn phá dữ dội như bão YAGI ảnh 12
Chưa bao giờ có một thiên tai tàn phá dữ dội như bão YAGI ảnh 13
Chưa bao giờ có một thiên tai tàn phá dữ dội như bão YAGI ảnh 14
Chưa bao giờ có một thiên tai tàn phá dữ dội như bão YAGI ảnh 15

Ảnh: Như Ý

1 giờ trước

Phá rừng, xẻ núi gây thiên tại khốc liệt

Trong suốt mùa hè vừa qua cũng như trong đợt mưa lũ do bão YAGI, chúng ta thấy có rất nhiều vụ sạt lở đất, lũ quét nghiêm trọng, gây thiệt hại rất lớn về người và tài sản, điển hình như lũ quét ở thôn Làng Nủ, xã Phúc Khánh, huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai. Theo ông, vì sao các thiên tai như lũ quét, sạt lở đất ngày càng xảy ra trên quy mô ngày càng lớn với tần suất ngày càng dày? Bên cạnh tác động của tự nhiên, có tác động từ các hoạt động phát triển kinh tế xã hội của con người không?

TS. Nguyễn Đại Trung, Trưởng Phòng Khoa học, Đào tạo và Hợp tác quốc tế thuộc Viện Khoa học địa chất và khoáng sản:

Nguyên nhân gây sạt lở đất, lũ bùn đá ở khu vực miền núi, trung du Việt Nam trong thời gian qua rất đa dạng, trong đó đặc biệt phải kể đến các nguyên nhân khách quan như: địa hình, địa mạo, địa chất, kiến tạo, vỏ phong hóa, thổ nhưỡng, thảm phủ, khí tượng, thủy văn...

Chưa bao giờ có một thiên tai tàn phá dữ dội như bão YAGI ảnh 16

TS. Nguyễn Đại Trung, Trưởng Phòng Khoa học, Đào tạo và Hợp tác quốc tế thuộc Viện Khoa học địa chất và khoáng sản

Nhìn chung, yếu tố kích hoạt tự nhiên gây sạt lở đất, lũ quét được xác định chủ yếu là do yếu tố khí tượng: mưa lớn, mưa dài ngày. Tuy nhiên, nguyên nhân chủ quan như các yếu tố kích hoạt sạt lở đất do con người ngày càng gia tăng từ các hoạt động nhân sinh như sử dụng đất trồng cây thay đổi thảm phủ thực vật, xây dựng các công trình, phá rừng, cắt xẻ sườn đồi, núi làm đường, mở rộng đường, khai thác khoáng sản…

Các thiên tai như sạt lở đất, lũ quét ngày càng xảy ra trên quy mô ngày càng lớn với tần suất ngày càng dày ở các khu vực miền núi, trung du Việt Nam do có nhiều yếu tố và tác động tự nhiên và nhân sinh.

Về các tác động tự nhiên, đặc điểm địa hình Việt Nam khá đặc biệt với 2/3 là địa hình miền núi trung du, địa hình xâm thực, chia cắt tạo ra các theo các khe hẻm, vách núi sâu ở miền núi tạo các sườn dốc lớn, thung lũng sâu, là nơi hay xảy ra sạt lở đất, lũ bùn đá…

Bên cạnh đó hiện tượng động đất, núi lửa phun trào gần đây tại nước ta đã tạo ra 1 loại đất mềm, bở trên bề mặt, khi mưa lũ xảy ra, loại đất này rất dễ bị mất đi bộ kết dính, bị cuốn trôi gây ra tình trạng sạt lở.

Ngoài ra, hiện tượng thời tiết cực đoan gây mưa lớn, kéo dài ngày do biến đổi khí hậu gây bão (hiện tượng biến đổi En Nino sang La Nila) với tần suất lớn.

Bên cạnh các tác động của tự nhiên, các tác động nhân sinh từ các hoạt động phát triển kinh tế xã hội ở miền núi và trung du Việt Nam bao gồm: Xây dựng các công trình giao thông, điện, trường, trạm, thủy điện, đập, hồ, khai thác khoáng sản, khai tác đất, đá làm vật liệu xây dựng, thay đổi địa hình tự nhiên và thảm phủ (trồng cây công nghiệp, nông nghiệp) v.v.

Các hoạt động, phá rừng, xẻ núi làm giao thông đã ảnh hưởng không nhỏ đến địa hình tự nhiên của nước ta.

Bên cạnh đó việc khai thác quá tay thảm thực vật gây ra tác động không nhỏ.Ví dụ như, cách đây 30-40 năm tại Đồng Văn Cao Bằng có lớp phủ thực vật khá phong phú, nhưng hiện nay do tình trạng khai thác quá mức, lớp phủ chuyển sang thảm phủ.

Đợt mưa bão vừa qua tôi cũng đã đi khảo sát một số nơi, sạt lở ở miền Bắc một phần do khai thác khoáng sản tại các nơi gây đứt gãy sâu. Khi hoàn lưu bão YAGI đi qua gây mất kết dính, tạo nên sạt lở.

Hiện nay có một số động đất nhẹ do các trạm thủy điện tích nước, tích tụ năng lượng dưới lòng đất. Đâu đó tại các địa phương, người dân vẫn cảm nhận được rung lắc nhẹ trong lòng đất. Nhưng rung lắc này làm nứt gãy diễn ra gây tác động đến tự nhiên.

Hiện nay, các đơn vị đã có nhiều cảnh báo sớm tới cho người dân, tuy nhiên công tác thích ứng với thiên tai cần đi sâu đi sát hơn nữa. Các địa phương nên chủ động di dời người dân ra khỏi khu vực nguy hiểm, bị ảnh hưởng bởi thiên tai.

1 giờ trước

Gây dựng lại kinh tế theo hướng bền vững

Nhà báo Lê Minh Toản, Phó Tổng biên tập báo Tiền Phong: Bão YAGI đã đi qua, đời sống người dân dần quay trở lại nhưng nỗi ám ảnh còn mãi. Người dân chắt chiu bao nhiêu năm, một trận bão đi qua, cuốn trôi tất cả, lại phải làm lại từ đầu. Ông Hải có thể cung cấp thông tin về thiệt hại do bão gây ra đến thời điểm này?

Ông Nguyễn Văn Hải, Trưởng phòng Ứng phó và Khắc phục hậu quả thiên tai, Cục Quản lý đê điều và Phòng, chống thiên tai:

Chúng ta phải đã đặt công tác phòng chống thiên tai thường xuyên, liên tục. Nhà báo Lê Minh Toản đã lấy dẫn chứng người dân ở Quảng Bình thường xuyên bị bão lũ quét sạch tài sản. Và cứ như vậy, 5 năm hay 10 năm địa phương khó có thể phát triển được. Nhìn lại các đợt thiên tai lớn, nơi nào lãnh đạo địa phương quan tâm sâu sát sẽ hạn chế được phần nào thiệt hại.

Chưa bao giờ có một thiên tai tàn phá dữ dội như bão YAGI ảnh 17

Ông Nguyễn Văn Hải, Trưởng phòng Ứng phó và Khắc phục hậu quả thiên tai, Cục Quản lý đê điều và Phòng, chống thiên tai

Những khu vực ngập lụt phải có giải pháp thích ứng và quản lý rủi ro nhằm đảm bảo tính chủ động. Trên thực tế, thời gian vừa qua chúng ta đã có những giải pháp ứng phó để người dân thích nghi, không phải di chuyển đi nơi khác.

Trong khi các loại hình thiên tai có xu thế ngày càng cực đoan thì quá trình phát triển kinh tế xã hội, dân số gia tăng cũng tác động đến thiệt hại. Ngày nay, các đơn vị, người dân kinh doanh, sản xuất giá trị lớn nên thiệt hại cũng rất cao. Chúng ta cần định hướng gây dựng lại thiệt hại kinh tế theo hướng bền vững.

Về cơn bão số 3 đến thời điểm này có thể khẳng định, cơn bão đã gây thiệt hại rất lớn về người và của. Về người, bão lũ khiến 345 người chết và mất tích, thậm chí một số người mất tích đến nay vẫn chưa tìm thấy. Trong đó, người chết chủ yếu do sạt lở đất, loại hình thiên tai 5-10 năm gần đây chúng ta cần quan tâm.

Về kinh tế, đến nay chúng tôi thống kế được thiệt hại gần 82.000 tỉ đồng. Đây cũng là thiệt hại lớn nhất từ trước đến nay. Có thể so sánh với năm 2017 có nhiều bão đổ bộ nhưng tổng thiệt hại khoảng 60.000 tỉ đồng. Có thể nói, sức tàn phá của cơn bão vừa qua là hết sức khủng khiếp và diện rộng. Bão tiếp cận từ biển vào đồng bằng lên miền núi, gây sạt lở từ miền núi lại trôi xuống đồng bằng thành một vòng tròn. Trước đó trong chỉ đạo chúng ta chưa hình dung hết tác động liên hoàn, lũ xảy ra diện rộng nên công tác điều phối cũng gặp không ít khó khăn.

Tổng thể trong năm 2024 cũng là một năm đặc thù khi có lượng mưa lớn kéo dài hàng tháng gây ra các vụ sạt lở đất. Dù đã được cảnh báo nhưng đã xảy ra những vụ việc đáng tiếc khiến nhiều người chết. Trong tương lai, chúng ta cần tăng cường cảnh báo để hạn chế thiệt hại về người, tài sản ở các điểm sạt lở. Tính từ đầu năm đến nay có tới 501 người chết và mất tích do thiên tai, tăng 2,38 lần so với trung bình 10 năm gần đây. Về kinh tế, thiệt hại gấp 4 lần so với trung bình 10 năm gần đây (trung bình năm các năm gần đây là khoảng 21.000 tỉ đồng/năm).

Từ những con số thiệt hại về người và kinh tế kể trên, tôi cho rằng, chúng ta cần suy ngẫm, nhìn nhận lại để có bài học kinh nghiệm ứng phó cũng như tái thiết lại kinh tế cũng như đời sống của người dân. Trong đó, chú ý đối tượng tổn thương nhiều nhất là người dân sản xuất nông nghiệp, cần có giải pháp để phòng tránh rủi ro thiên tai bất thường có thể lặp lại trong thời gian tới.

1 giờ trước

Những năm qua, không chỉ bão mạnh, Việt Nam ghi nhận nhiều cực đoan về mưa lớn, nắng nóng, hạn hán. Tổng cục Khí tượng Thuỷ văn Quốc gia nhận định như thế nào về xu thế thiên tai ở Việt Nam trong những năm qua và những năm tới?

Ông Hoàng Đức Cường, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Khí tượng Thuỷ văn:

Với tác động của biến đổi khí hậu hiện nay thì thiên tai và xu hướng thiên tai dưới tác động của biến đổi khí hậu còn diễn biến nhiều bất thường hơn nữa.

Các hiện tượng cực đoan từ nắng hạn cho tới nắng nóng, sự nóng lên toàn cầu của trái đất, nước biển dâng sẽ trầm trọng hơn trước.

Các cơn bão dù chưa có dấu hiệu rõ ràng nhưng số lượng bão mạnh tăng lên gần đây là một xu hướng. Đây là điều dễ hiểu vì biến đổi khí hậu sẽ tạo nhiều điều kiện hình thành các cơn bão mạnh. Minh chứng nhiều năm gần đây xuất hiện ngày càng nhiều cơn bão mạnh. Chỉ có 5-6 năm gần đây chúng ta đã hứng chịu nhiều năm có đến 6 cơn bão mạnh.

Hiện tượng El Nino là hiện tượng nắng nóng gây ít bão nhưng lại xuất hiện nhiều bão mạnh.

Còn hiện tượng La Nina khiến xuất hiện bão nhanh, phát triển nhanh hơn

Dưới tác động biến đổi khí hậu ngoài bão mạnh thì còn mưa lớn cực đoan hơn. Ví dụ, ở miền Bắc xuất hiện lương mưa 2.000mm chỉ trong vòng 2 ngày. Hệ lụy lũ quét, lở đất, ngay vùng ven biển cũng xuất hiện ngập lụt do mưa lớn.

Rồi hiện tượng nước biển dâng.

Nói đến biến đổi khí hậu còn là nói đến nắng nóng và kỉ lục nhiệt độ cao. Việt Nam chỉ có trong 2013,2024 có hơn 100 lần kỉ lục bị phá vỡ. Đó là ở Tương Dương, Nghệ An chúng tôi đã ghi nhận 42 độ.

Rồi ảnh hưởng của biến đổi khí hậu là ở hiện tượng lâu không mưa. Và thời gian tới, chắc chắn dưới tác động của biến đổi khí hậu lũ quét cũng sẽ phổ biến và bất ngờ hơn.

1 giờ trước

Bão YAGI - cơn bão cực kì nguy hiểm

Thưa ông, siêu bão YAGI đổ bộ miền Bắc nước ta ngày 7/9 là cơn bão có sức tàn phá khủng khiếp. Tuy nhiên, xuất hiện nhiều thông tin nhận định khác nhau về bão YAGI, có thông tin cho rằng, bão mạnh nhất 30 năm qua, cũng có thông tin cho rằng, bão mạnh nhất 50 năm qua. Ông có thể chia sẻ những nhận định chính xác và đầy đủ của Tổng cục Khí tượng Thuỷ văn Việt Nam về cơn bão vô cùng nguy hiểm này?

Ông Hoàng Đức Cường, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Khí tượng Thuỷ văn:

Hiện nay chúng ta đã có thời gian nghiên cứu kĩ lưỡng và có những thông tin đầy đủ cũng như những kỉ lục của cơn bão này.

Chưa bao giờ có một thiên tai tàn phá dữ dội như bão YAGI ảnh 18
Ông Hoàng Đức Cường, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Khí tượng Thuỷ văn.

Phóng sự cho tôi thấy cảm xúc bồi hồi khi trực tiếp từ khi nó hình thành đầu tháng 9 và bắt đầu từ mồng 7 đã ảnh hưởng trực tiếp về đất liền. Thực chất ở biển Đông là khủng khủng khiếp nhất thì chỉ là những hình ảnh trên vệ tinh.

Đây là áp thấp nhiệt đới hình thành ở ngoài biển Đông hồi đầu tháng 9, nhưng khi vào biển Đông (vào ngày 3/9) thì bão có tên YAGI và có tên cơn bão số 3.

Ngay sau khi vào biển Đông, khoảng 2 ngày sau đã tăng từ cấp 8 lên cấp 16. Đây là kỉ lục đầu tiên mà chúng tôi ghi nhận có độ tăng cấp nhanh nhất.

Đây là cơn bão có hoàn lưu rất rộng, mắt bão rất sắc nét và khẳng định đây là cơn bão cực kì nguy hiểm.

Khi đổ bộ vào bán đảo Hải Nam, của Trung Quốc thì vẫn là siêu bão.

Vào vịnh Bắc Bộ rồi thì bão về Quảng Ninh, Hải Phòng thì hoàn lưu vẫn rộng và mức ảnh hưởng vẫn là cấp 14.

Các vị trí tiền tiêu là Vân Đồn, Quảng Ninh, bãi cháy đã có bão cấp 13,14, giật cấp 17. Hải Phòng cấp 12,13 giật cấp 15.

Khi vào đất liền thì như các cơn bão khác, ngày 8-9 thì như các cơn bão khác, lượng mưa rất lớn phủ khắp Bắc Bộ và Thanh Hóa.

Lượng mưa phổ biến của cơn bão ở mức 400-500mm, nhiều nhất là 700mm.

Cơn bão ảnh hưởng nhiều nhất trên hệ thống sông Thao khiến nhiều nơi lũ lên mức lịch sử, cao nhất từ trước đến nay, cách đây 60-70 năm.

Mưa lũ cực đoan gây lũ quét ở Lào Cai, Cao Bằng. Mặt khác, năm nay tháng 6,7 đã có cuộc mưa dài ngày nên mới gây sạt lở kéo dài diện rộng.

Cụ thể như sau:

Tổng kết lại về cơn bão này để thấy có những điểm đặc biệt, kỉ lục, bất thường.

Trong 48 tiếng, cơn bão này tăng cấp nhanh nhất đến 8 cấp. Từ năm 2014, trước đây chỉ chia cấp siêu bão đến cấp 12 nên cấp độ đo chỉ đến cấp 12 thôi. Từ 2014, chúng ta có thể đo đạc được siêu bão từ cấp 16 trở lên.

Đây là siêu bão có hoàn lưu bão rất rộng nhất là trên biển Đông. Đây là cơn bão có hoàn lưu rộng nhất mà chúng tôi ghi nhận được từ trước đến nay.

Lần đầu tiên đo được ở Bãi Cháy bão mạnh cấp 13-14, giật cấp 17, mức cao nhất từ trước đến nay.

Chúng tôi đánh giá đây là cơn bão cao nhất từ trước đến nay mà quan trắc chúng ta đo đạc được. Dù đây là cơn bão không có lượng mưa nhiều nhất nhưng trước đó các nơi đã có mưa lớn nên sau bão đã gây ra sạt lở nghiêm trọng.

1 giờ trước

Clip: Sức tàn phá của siêu bão YAGI

2 giờ trước

Biến đổi khí hậu - thách thức toàn cầu

Mở đầu buổi toạ đàm, Nhà báo Lê Minh Toản, Phó Tổng biên tập Báo Tiền Phong cho rằng, từ các trận bão lũ vừa qua cho thấy thiên tai ngày càng dị thường. Ngày nay biến đổi khí hậu không còn là thách thức của Việt Nam mà là thách thức của toàn cầu.

Chưa bao giờ có một thiên tai tàn phá dữ dội như bão YAGI ảnh 19

Nhà báo Lê Minh Toản, Phó Tổng biên tập Báo Tiền Phong

Các vị khách mời đến buổi tọa đàm hôm nay mỗi người ở một lĩnh vực, chuyên ngành khác nhau sẽ có những chia sẻ để bạn đọc nhận diện được vì sao thiên tai ngày càng khốc liệt cũng như cách nào có thể ứng phó một cách hiệu quả.

Với buổi toạ đàm hôm nay, báo Tiền Phong với các nền tảng điện tử và báo giấy với số lượng bạn đọc lớn sẽ lan toả thông tin, thông điệp rộng rãi nhằm giúp chúng ta hiểu rõ hơn về thiên tai.

MỚI - NÓNG
Tượng bán thân của cố tướng Iran Qassem Soleimani (bị ám sát năm 2020) gần một chi nhánh của al-Qard al-Hasan – nơi bị Israel không kích đêm 20/10/2024 (Ảnh chụp ngày 21/10/2024). Ảnh: AP.
Cách thức hoạt động đặc biệt của tổ chức tài chính vừa bị Israel không kích
TPO - Al-Qard al-Hasan (nghĩa là “khoản vay từ thiện”) là một tổ chức từ thiện phi lợi nhuận hoạt động bên ngoài hệ thống tài chính của Li-băng và là một trong những công cụ giúp Hezbollah nhận sự ủng hộ từ cộng đồng người Shiite. Tổ chức tài chính này cung cấp các khoản vay không lãi suất và cho phép mọi người gửi vàng làm tài sản thế chấp để đổi lấy tín dụng, giúp họ thanh toán học phí, đám cưới, mua xe hơi, mở doanh nghiệp nhỏ…
Juventus.
Nhận định Juventus vs Stuttgart, 02h00 ngày 23/10: 'Lão bà' thị uy sức mạnh
TPO - Nhận định bóng đá Juventus vs Stuttgart, UEFA Champions League - thông tin lực lượng, đội hình dự kiến, phong độ, lịch sử đối đầu. Phong độ hiện tại của Juventus và Stuttgart là hoàn toàn trái ngược nhau. Trong khi Juventus vẫn đang bất bại, Stuttgart lại trải qua chuỗi 4 trận chỉ biết hòa và thua. Vì thế, đội bóng nước Đức nhiều khả năng phải nhận thất bại trong chuyến hành quân đến Turin.