Đây là kết quả đưa ra tại Báo cáo Năng lực cạnh tranh và công nghệ ở cấp độ DN tại Việt Nam, do Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) phối hợp cùng Tổng cục Thống kê, Đại học Copenhagen (Đan Mạch) thực hiện, công bố sáng 3/11.
GS John Rand, Đại học Copenhagen - thành viên nhóm nghiên cứu cho biết, phần lớn hoạt động chuyển giao công nghệ cho DN trong nước đến từ các DN nước khác (khoảng 66%); chỉ 1/5 DN Việt có quan hệ với làm ăn với DN FDI (trong khi liên hệ giữa các DN FDI với nhau rất chặt chẽ). Tác động lan tỏa khoa học công nghệ từ DN FDI sang DN trong nước không xuất hiện thông qua các kênh điển hình (đối tác sản xuất).
Ngoài ra, 90% DN Việt không thực hiện và không bỏ kinh phí để nghiên cứu đổi mới công nghệ, do đầu tư tốn kém, khả năng thất bại cao.
Từ thực tế DN FDI chuyển giao công nghệ ít ỏi, chuyên gia kinh tế - TS Phạm Chi Lan kiến nghị xem xét lại chính sách thu hút FDI hiện nay. Theo đó, thay những ưu đãi dựa trên lời hứa của nhà đầu tư bằng ưu đãi trên thực tế chuyển giao công nghệ.
“DN trong nước nhận được ít ưu đãi khó cạnh tranh với các DN FDI nhận được nhiều ưu đãi, nên các DN FDI thường chơi với nhau. Do đó, chính sách cần tạo sân chơi sòng phẳng giữa các DN”, bà Lan nói.
Vị chuyên gia này lấy ví dụ trường hợp của Samsung Việt Nam. Ngoài ưu đãi cho Samsung, cả DN con đi kèm cũng được ưu đãi lớn, như về đất đai, miễn giảm thuế… Trong khi DN trong nước vẫn phải thuê đất giá cao, thuế thu nhập DN 22%, khiến giá sản phẩm cao. “Như vậy DN FDI chơi với DN trong nước làm gì?”, bà Lan nói.
Theo TS Lê Đăng Doanh, khi lợi nhuận của DN chủ yếu dựa vào tài nguyên, cơ chế xin cho, kiếm lời từ quan hệ, DN sẽ chưa đầu tư cho khoa học công nghệ. Trong khi, đầu tư cho công nghệ gặp quá nhiều rủi ro, vừa tung ra sản phẩm mới đã lập tức có sản phẩm nhái, hàng lậu; DN làm hại môi trường thì được lợi, còn hậu quả toàn xã hội gánh. “Chừng nào còn những bất cập đó thì DN Việt chưa thể phát triển”, ông Doanh nói.
