Cấp phép hàng tạm nhập tái xuất qua cửa khẩu phụ: Vì lợi ích nhóm?

Mới đây, 10 DN ở Lào Cai cùng ký văn bản gửi Thủ tướng và một số bộ ngành, kiến nghị về việc dừng hàng tạm nhập tái xuất qua cửa khẩu phụ, lối mở ở Lào Cai. 

Theo kiến nghị, hơn một tháng nay, từ khi Bộ Công Thương cho phép hàng TNTX đi qua cửa khẩu phụ Bản Vược (huyện Bát Xát, Lào Cai), các hàng nông sản Việt Nam bị “chèn” lối đi. “Hàng tồn đọng trên thuyền, ô tô, tàu hỏa và các kho tại tỉnh Lào Cai rất lớn. Do tắc nghẽn, gạo, đường mốc, hỏng, giảm chất lượng, khiến DN bị thiệt hại”- các DN phản ánh. 

Theo các DN, Bộ Công Thương cho hàng TNTX đi qua các cửa khẩu phụ, lối mở, đồng nghĩa cho hàng hóa của nước thứ 3 đi qua (quy định chỉ được đi qua cửa khẩu chính). Trong khi đó, Trung Quốc đang cấm việc này và sẽ coi đây là tổ chức buôn lậu hàng hóa của các nước đi qua cửa khẩu phụ của Việt Nam. 

“Việc này, chỉ lợi ích rất nhỏ của một nhóm, không mang lại lợi ích chung, còn ảnh hưởng đến đường giao thông của Việt Nam. Nếu chỉ ưu tiên làm hàng TNTX là “tham bát bỏ mâm”, là “hớt mỡ nổi”, vì chỉ được một thời gian. Xuất hàng nông sản mới là mục tiêu lâu dài để tiêu thụ nông sản cho nông dân”, các DN kiến nghị.

Bà N., chủ một DN xuất khẩu nông sản của Lào Cai cho biết, từ khi hàng TNTX đi qua Bản Vược, phía Trung Quốc đã cử người giám sát ở biên giới. 

“Trước đây, mỗi ngày xuất hàng nghìn tấn gạo, nay hàng không xuất được, bị dồn ứ. Số hàng chất đống trong kho đến hàng chục nghìn tấn. Mưa lũ do cơn bão số 2 vừa rồi khiến nhiều lô nông sản bị trôi dọc sông Hồng, DN phải đi vớt, gạo chất trong kho bị mốc”-bà N. nói.

Ông Nguyễn Hải, Tổng thư ký Hiệp hội Mía-Đường Việt Nam cho biết, theo quy định, hàng TNTX là “búa xua” từ nhiều nước, không được đi qua cửa khẩu phụ. Trong khi đó, vừa qua Bộ Công Thương đã cấp phép cho một số DN làm hàng TNTX, trong đó có mặt hàng đường.

“Trung Quốc họ biết được, có thể làm khó, dẫn đến khả năng đóng cửa cửa khẩu. Hiệp hội đã kiến nghị nhiều lần vấn đề trên với các bộ, nhưng chưa được giải quyết. Điều đó là trái với quy định hiện hành, và khi Bộ Công Thương cấp, cũng không công khai minh bạch”- ông Hải lo ngại. 

Ưu tiên giải phóng hàng tồn 

Trao đổi với PV Tiền Phong, Ông Lê Ngọc Hưng, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai thừa nhận, sau 2 tháng Bộ Công Thương cho phép thí điểm hàng TNTX đi qua Bản Vược đã nảy sinh nhiều vấn đề. Cụ thể, ở Bản Vược, với hàng TNTX chúng ta có đủ lực lượng là biên phòng, hải quan, kiểm dịch… nên kiểm soát được. Nhưng phía Trung Quốc xem đây không phải là cửa khẩu, nên cho đó là hàng lậu.

Theo ông Hưng, hiện Bộ Công Thương cho phép hơn chục DN làm hàng TNTX, nhưng thực tế cũng chỉ ít DN “đi” được hàng. Trung Quốc họ đang làm căng vấn đề này, nên việc đón hàng bên họ cũng khó khăn, nhất là mấy ngày gần đây. Bản thân các loại hàng TNTX như đường, săm lốp, hàng đông lạnh (cánh, chân gà…) nhập từ châu Âu về, phía Trung Quốc cũng không ưa gì. 

Lãnh đạo tỉnh Lào Cai cho hay, hai tháng qua, khoảng 3 DN làm hàng TNTX mặt hàng đường, lượng thông quan khoảng 10 nghìn tấn. Dù số lượng chưa lớn, nhưng tỉnh thống nhất, sẽ đề nghị Bộ Công Thương tạm dừng, không cho đường TNTX đi qua cửa khẩu Bản Vược nữa. Vì đường TNTX qua đây chủ yếu là đường Thái Lan, giá rẻ, “đè” đường nội không bán được. 

“Các DN TNTX do Bộ Công Thương cấp phép, khi thông quan qua Bản Vược, vì đủ lực lượng kiểm soát nên mình cho đi. Thực tế địa phương cũng chả thu được gì, nên tỉnh cũng không ưu ái gì cả. Chẳng qua, Bộ Công Thương đồng ý thì cho đi thôi, nếu không, chúng tôi cũng không đồng tình”.

Phó Chủ tịch tỉnh Lào Cai 

Lê Ngọc Hưng