Từ năm 2017 đến nay, có 3.630 dự án đề nghị chuyển mục đích sử dụng rừng với tổng diện tích đề nghị là 183.740 ha, trong đó có hơn 29.130 ha rừng tự nhiên.
Bác các dự án muốn xén rừng trái quy định
Theo Bộ NN&PTNT, ngày 23/10, UBND tỉnh Bình Thuận có tờ trình về việc xin chủ trương chuyển mục đích sử dụng rừng để thực hiện dự án Dự án Nhà máy điện gió Hòa Thắng 1.2 và đường dây đấu nối 110kV.
Về tên gọi dự án, Bộ NN&PTNT cho biết, tại các văn bản trước đó của Thủ tướng, Cục Điện lực và năng lượng tái tạo (Bộ Công Thương), Tổng cục Môi trường (Bộ TN&MT), UBND tỉnh Bình Thuận đều xác định tên gọi là “Dự án Nhà máy điện gió Hòa Thắng 1.2”. Nghị quyết 69 (30/5/2018) của Chính phủ về điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020 và kế hoạch sử dụng đất kỳ cuối (2016- 2020) tỉnh Bình Thuận phân bổ chỉ tiêu cho dự án Điện gió Hòa Thắng 1.2 với diện tích 60 ha tại huyện Bắc Bình.
Như vậy, tên gọi “Dự án Nhà máy điện gió Hòa Thắng 1.2 và đường dây đấu nối 110kV” ghi trong tờ trình của UBND tỉnh Bình Thuận là không thống nhất với tên gọi tại các văn bản nêu trên.
Về quy mô dự án, tại tờ trình UBND tỉnh Bình Thuận xác định dự án được thực hiện trên quy mô 45,41 ha, tuy nhiên, mới nêu thông tin về 28,52 ha rừng tự nhiên, phần diện tích còn lại chưa có thông tin cụ thể và chưa thống nhất với diện tích nêu trong Báo cáo kết quả điều tra, đánh giá hiện trạng rừng nằm trong dự án Nhà máy Điện gió Hòa Thắng 1.2 và đường dây đấu nối 110kV.
Nghị định số 83 có hiệu lực từ ngày 15/7/2020. Tuy nhiên, báo cáo kết quả điều tra, đánh giá hiện trạng rừng nằm trong dự án Nhà máy Điện gió Hòa Thắng 1.2 và đường dây đấu nối 110kV gửi kèm hồ sơ dự án thực hiện tháng 3/2019, nên chưa đáp ứng quy định tại Nghị định số 83.
Bản đồ hiện trạng rừng và đất lâm nghiệp công trình Nhà máy điện gió Hòa Thắng 1.2 và đường dây đấu nối 110kV, tỷ lệ 1:2000 gửi kèm hồ sơ dự án không thể hiện rõ hiện trạng tổng thể khu vực dự án, không thể hiện thời điểm lập bản đồ hiện trạng rừng.
Tương tự, trong văn bản trả lời UBND tỉnh Quảng Nam ngày 16/11 về việc chuyển mục đích sử dụng rừng để thực hiện dự án đường giao thông đến vùng phát triển sâm Ngọc Linh, tuyến Măng Lùng - Đăk Lây, huyện Nam Trà My, Bộ NN&PTNT cảnh báo địa phương này về việc lấy đất rừng tự nhiên.
Theo Bộ NN&PTNT, điều 41a bổ sung (khoản 2 Điều 1) Nghị định 83 quy định tiêu chí xác định dự án được chuyển mục đích sử dụng rừng tự nhiên sang mục đích khác yêu cầu “không nằm trong phân khu bảo vệ nghiêm ngặt của rừng đặc dụng…”.
Tuy nhiên, tờ trình của UBND tỉnh Quảng Nam chưa làm rõ diện tích rừng tự nhiên đề nghị quyết định chủ trương chuyển mục đích sử dụng của dự án thuộc phân khu nào của Khu dự trữ thiên nhiên Ngọc Linh. Do vậy, chưa có cơ sở để xác định dự án thuộc tiêu chí được chuyển mục đích sử dụng rừng tự nhiên theo Nghị định số 83.
Theo Nghị định 18 (năm 2015), dự án nằm trong danh mục dự án thuộc trách nhiệm thẩm định, phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường của Bộ TN&MT. Do vậy, việc UBND tỉnh Quảng Nam ra quyết định ngày 19/9/2017 phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường dự án là không phù hợp về
thẩm quyền.
Ngoài ra, mới đây, Bộ NN&PT có văn bản bác đề nghị của UBND tỉnh Ninh Bình về việc chuyển mục đích sử dụng 38,17 ha rừng tự nhiên thuộc quy hoạch rừng phòng hộ để thực hiện dự án đầu tư công trình khai thác mỏ đá vôi. Theo Nghị định 83 (năm 2020), “không chuyển rừng tự nhiên thuộc quy hoạch rừng đặc dụng, rừng phòng hộ sang mục đích khác để triển khai các hoạt động khoáng sản…”.
3.630 dự án xin chuyển đổi
Theo Bộ NN&PTNT, thời gian qua, biến đổi khí hậu và các hiện tượng thời tiết cực đoan, thiên tai diễn ra thường xuyên hơn, gây ra lũ lụt, sạt lở đất nghiêm trọng ở một số địa phương, cướp đi sinh mạng của nhiều người. Dù chưa có kết luận chính thức về nguyên nhân, nhưng dư luận, các chuyên gia đang đặt vấn đề có ảnh hưởng của việc giảm diện tích rừng tự nhiên, do chuyển mục đích sử dụng rừng để thực hiện các dự án, đã làm thay đổi đặc tính tự nhiên, tính bền vững của tự nhiên.
Do đó, Bộ NN&PTNT đề nghị UBND các tỉnh cân nhắc khi đề xuất chuyển mục đích sử dụng rừng tự nhiên để thực hiện dự án cả ở miền núi lẫn ven biển. Đặc biệt lưu ý dự án khu vực miền núi như tỉnh Quảng Nam, nơi có nền địa chất yếu, nằm trong đứt gãy địa chất, đứt gãy phong hóa tạo ra độ gắn kết rất thấp, địa hình đồi núi có độ dốc lớn, chia cắt phức tạp. Còn với Bình Thuận, cần lưu ý với rừng phòng hộ là rừng tự nhiên, cũng như các hoạt động tác động vào làm thay đổi cân bằng sinh thái tự nhiên khu vực ven biển.
Ông Nguyễn Quốc Trị, Tổng cục trưởng Tổng cục Lâm nghiệp nói rằng, từ năm 2017 (năm có Chỉ thị 13 của Ban Bí thư) đến nay, các bộ, ngành T.Ư và địa phương rà soát chặt chẽ, 3.630 dự án đề nghị chuyển mục đích sử dụng rừng với tổng diện tích đề nghị là 183.740 ha. Trong đó đề nghị chuyển đổi rừng tự nhiên trên 39.130 ha, rừng trồng hơn 74.240 ha, đất chưa có rừng 13.816 ha, diện tích ngoài quy hoạch 3 loại rừng 56.550 ha.
Tuy nhiên, đến nay, Thủ tướng Chính phủ mới chỉ xem xét chấp thuận chủ trương chuyển mục đích sử dụng rừng đối với dự án theo đúng quy định pháp luật, thực sự cấp thiết đảm bảo hiệu quả kinh tế- xã hội, môi trường và dự án quốc phòng, an ninh đối với 133 dự án (chiếm 3,66% dự án đề xuất), với diện tích 3.325 ha (chiếm 1,81% diện tích đề xuất). Trong đó, diện tích rừng tự nhiên bị chuyển đổi là 1.581 ha, rừng trồng 1.582 ha, đất chưa có rừng 164 ha. Trong các dự án này, không có dự án mở mới xây dựng công trình thủy điện.
Theo Bộ NN&PTNT, từ năm 2017 đến nay, có 3.630 dự án đề nghị chuyển mục đích sử dụng rừng với tổng diện tích đề nghị là 183.740 ha, trong đó có 39.130 ha rừng tự nhiên. Tuy nhiên, đến nay, Thủ tướng Chính phủ mới chỉ xem xét chấp thuận chủ trương chuyển mục đích sử dụng rừng với 133 dự án, với diện tích 3.325 ha, trong đó có 1.581 ha rừng tự nhiên.
