Thưa ông, Luật Giáo dục ĐH sửa đổi (Luật số 34), Nghị định hướng dẫn thi hành một số điều của Luật này (Nghị định 99) đã đề cập rất sâu đến vấn đề tự chủ. Vậy, làm thế nào để quản lý được việc thực hiện tự chủ trong các trường ĐH?
Luật số 34 mở rộng quyền tự chủ của các trường rất cao, trong đó gắn chặt trách nhiệm giải trình. Trách nhiệm giải trình ở đây gồm các nội dung như thực hiện các chuẩn quy định. Trong Luật số 34 quy định rất rõ các cơ sở giáo dục ĐH (GDĐH) phải thực hiện chuẩn giảng viên, các quy định chuẩn chương trình được kiểm định, các điều kiện đảm bảo chương trình đào tạo. Những chuẩn này phải được thực hiện công khai minh bạch qua cơ sở dữ liệu;
Tăng cường kiểm định và kiểm tra giám sát các cơ sở GD ĐH thực hiện kiểm định chất lượng, đảm bảo chất lượng. Qua đó người học sẽ chọn được chính xác trường có chất lượng. Những trường không đảm bảo chất lượng, chất lượng kém chắc chắn sẽ thí sinh lựa chọn, khả năng giải thể cao;
Những trường vi phạm Bộ GD&ĐT phối hợp cùng Bộ Công an xử lý nghiêm, để từng bước khắc phục tình trạng một số trường chất lượng kém, chất lượng không đảm bảo nhưng lại thực hiện đào tạo. Ví dụ như đào tạo văn bằng 2. Bộ GD&ĐT vừa qua phối hợp với Bộ Công an xử lý nghiêm;
Bên cạnh đó, yêu cầu các trường phải xây dựng bộ cơ sở dữ liệu công khai, để Bộ GD&ĐT và cơ quan khác giám sát. Ví dụ như văn bằng. Công khai dữ liệu văn bằng chứng chỉ để người sử dụng lao động, ai quan tâm đều biết. Điều này sẽ khắc phục tình trạng bằng giả.
Nhưng cũng có ý kiến cho rằng trong Luật số 34 cũng như Nghị định 99 chưa đề cập đến vấn đề xử lý những sai phạm. Điều này nên hiểu như thế nào, thưa ông?
Theo quy định, năng lực tự chủ thấp mà thực hiện quyền cao hơn thì phải được siết chặt. Bộ GD&ĐT đang xây dựng dự thảo sửa đổi bộ sung trình Chính phủ ban hành Nghị định 138 về quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục.
Đồng thời, Bộ đang thực hiện rà soát xây dựng các văn bản khác, đặc biệt 4 văn bản quy chế đào tạo theo tinh thần Luật 34, Nghị định 99 là quy chế tuyển sinh, quy chế quản lý đại học, quy chế tuyển sinh thạc sĩ, quy chế tuyển sinh tiến sĩ để tạo ra hành lang pháp lý mạch lạc bớt quy định mang tính hành chính, riêng lẻ từng vấn đề.
Tôi tin rằng năm 2020 giáo dục ĐH có hành lang pháp lý mạch lạc. Chất lượng là đích mà các trường phải hướng tới. Những trường kém chất lượng thị trường cạnh tranh sẽ tạo sức ép cải thiện hoặc giải thể.
Làm sao để hội đồng trường có thực quyền trong bối cảnh hiện nay, thưa Bộ trưởng?
Hồn cốt của Luật số 34 là trả lại thực quyền cho hội đồng trường. Hội đồng trường là cơ quan đại diện của cơ quan chủ quản, chịu trách nhiệm toàn diện cho trường.
Luật số 34 nhấn mạnh đến thiết chế. Muốn thực quyền thì tất cả các bên liên quan phải nâng cao nhận thức. Không phải chỉ Bộ GD&ĐT thực hiện điều này mà chính các bộ chủ quản, cơ quan chủ quản phải thay đổi nhận thức. Không can thiệp hành chính thì hội đồng trường phải thực quyền.
Các nhà trường cũng phải nhận thức khác. Chủ tịch HĐT là vị trí để thông qua các quyết sách lớn chứ không phải là nơi tăng thêm quyền cho hiệu trưởng.
Thêm nữa là việc lựa chọn các thành viên, cơ cấu HĐT. Chủ tịch HĐT phải đủ năng lực, trách nhiệm. Luật quy định chủ tịch HĐT là chuyên trách còn trước đây là kiêm nhiệm nên giờ phải có trách nhiệm cao.
Các hiệu trưởng chủ tịch HĐT có dám bước qua được hay không? Quyền lực lớn nhất là chủ tịch HĐT. Quyết định là của tập thể. Tự chủ đến từng giảng viên, đến khoa chứ không phải tự chủ đối với ban lãnh đạo.
Xin cảm ơn ông!
